چگونه مشمول تازیانه‌های عالم نشویم

ایکنای چهارمحال‌وبختیاری در سلسله گفت‌وگوهایی که با حجت‌الاسلام محمدابراهیم حجت‌پناه، مسئول کانون‌های خدمت رضوی در چهارمحال‌وبختیاری و حافظ کل قرآن کریم داشته به شرح و بسط محتوای دعاهای روزانه ماه مبارک پرداخته است که بخش سوم این گفت‌وگوها را در خصوص شرح دعای روزهای پنجم و ششم تقدیم مخاطبان می‌شود:

حجت‌الاسلام محمدابراهیم حجت‌پناه با اشاره به اینکه کلاس‌های بندگی در ماه مبارک را یکی پس از دیگری طی می‌کنیم و در روز پنجم از خداوند آغوش گرم و مهربانش را طلب می‌کنیم، اظهار کرد: در دعای این روز بنده تلاش می‌کند با انابه و استغفار و تقرب‌جویی، تا می‌تواند به خداوند نزدیک می‌شود و ظرفیت ماه مبارک رمضان آنچنان والاست که پس از چهار روز روزه‌داری به خدا تقرب جسته و از ذات اقدسش می‌خواهیم که برای تمام غفلت‌ها و نبودن‌ها در محضر الهی عذرخواهی ما را بپذیرد.

وی با تأکید بر اینکه گلایه عاشق از معشوق این نیست که محبوبش ضربه و خسارتی به او زده باشد، ادامه داد: عاشق از این گله‌مند است که چرا معشوقش را کم می‌بیند و حواسش کاملاً به او نیست؛ عبد خدا به اقتضای نفس کشیدن و حفظ حیات در دنیای مادی ناچار است به بسیاری از کارها همچون خوردن و آشامیدن و برآوردن امیال و نیازهای مادی تن دهد که ممکن است هر کدام از این اعمال انسان را از خداوند غافل و دور کنند، انسان خودبخود برای برآوردن خواسته‌ها و نیازهایش دست در خاک دنیا می‌برد و گرد و خاک بر وجودش می‌نشیند، در استغفارمان از خدا می‌خواهیم که این گرد و غبار را از ما بزداید.

استغفار بنده گرفتار در دنیای خاکی

حجت‌پناه با اشاره به حدیثی از پیامبر(ص)، بیان کرد: ایشان فرمودند «إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَي قَلْبِي وَ إِنِّي لَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ فِي كُلِّ يَوْمٍ سَبْعِينَ مَرَّةً» یعنی گاه سیاهی و کدورت بر روی قلبم می‌نشيند و من در هر روز ۷۰ مرتبه استغفار می‌کنم. حتی وجود نازنین پیامبر(ص) در اوج ملکوت و معنویت از خدا می‌خواهد که او را روزی ۷۰ بار در آغوش گیرد و دست خدایی بر سرش بکشد. پیامبر(ص) تا می‌تواند حداقل بهره‌ها را از زندگی دنیوی می‌برد اما صرف حضور در این دنیای خاکی باعث می‌شود که گرد و غبار بر لباسش بنشیند و انسان هر چقدر هم که بخواهد فضا را تمیز و خود را از این جهنم سوزان تعلقات دنیوی دور کند، باز هم گرفتار است.

این کارشناس مذهبی در استان با اشاره به فراز واجْعَلْنی فیهِ من عِبادَکَ الصّالحینَ القانِتین از دعای روز پنجم ماه رمضان، تصریح کرد: پس از استغفار و طلب آغوش گرم خداوند و چشیدن طعم موطن اصلی، روزه‌دار که ناچار است بسیاری از نقش‌های فردی و اجتماعی را که لازمه بقا و تداوم حیات اوست انجام دهد، در این فراز از خدا طلب می‌کند که در جرگه صالحین و بندگان فرمانبردار قرار گیرد. در اینجا روزه‌دار دعا می‌کند که خدایا ناچار این جسم خاکی را بردارم و از درگاهت بروم تا به وظایف فردی و اجتماعی خود عمل کنم اما دستم را رها نکن تا از عبادت‌کنندگان مطیع اوامرت باشم و هر کاری که در دنیای مادی انجام می‌دهم و هر قدمی که بر می‌دارم تنها برای رضای تو و در راستای اهداف خلقت و خدمت به بندگان تو باشد.

همه ما خانواده خدا هستیم

حجت‌پناه بیان کرد: به تصریح این حدیث نبوی که فرمودند «الخَلقُ كُلُّهُم عِيالُ اللّه»، همه ما خانواده خداوند هستیم لذا انسان‌ها نه تنها در قبال خودشان بلکه نسبت به یکدیگر نیز تکلیف دارند، انسان روزه‌دار دعا می‌کند که وقتی در متن امور دنیوی قرار می‌گیرد خود را چنان گرفتار تعلقات و خاکی و غبارآلود نکند که تاریکی و سیاهی وجودش را فرا گیرد و از درگاه الهی غافلش کند. وجود انسان که منتسب به خدا و محبت پیامبران الهی و اهل‌بیت(ع) است آنچنان ارزشمند است که نباید با این گرد و غبارها آلوده شود.

وی با اشاره به فراز «واجْعَلْنی فیهِ من اوْلیائِکَ المُقَرّبینَ»، تصریح کرد: در این ماه مبارک به خدا عرضه می‌داریم که خدایا چشم من محبت و نورانیت اهل‌بیت(ع) را دیده و دلم به عشق آنان تپیده است، من وجود پرمحبت و دست نوازش علی بن موسی الرضا(ع) را بر سرم احساس کرده‌ام و دوست دارم اهل‌بیتی و امام رضایی شوم. خدایا دوست دارم من نیز از اولیای مقرب تو باشم، پس اکنون که مرا در آغوش گرفته‌ای و دست خدایی بر سرم می‌کشی، یاریم‌ام کن تا همنشین تو باشم و نزدیک تو بنشینم.

حجت‌پناه بیان کرد: در فراز پایانی دعا «بِرَأفَتِکَ یا ارْحَمَ الرّاحِمین»، روزه‌دار از میان صفات ذات الهی رأفت را مورد تأکید قرار می‌دهد؛ هر امام معصوم(ع) آیینه یک صفت الهی است و امام رضا(ع) تجلی رحمت و رأفت خداوندی است پس خدا را به حق این امام بزرگوار قسم می‌دهیم که واسطه ما با خداوند شوند و با رأفت خودشان رأفت الهی را شامل حال ما کنند و دست ما را رها نکنند.

این کارشناس مذهبی در استان در تبیین دعای روز ششم ماه مبارک رمضان و با اشاره به اینکه کار اول انسان در مسیر بندگی خدا برچیدن سنگ‌های راه است، بیان کرد: انسان باید آفت‌هایی را که در انبار معنویت دلش آشیانه کرده‌اند از وجودش بیرون کند؛ امام علی(ع) در حدیثی با این مضمون اشاره دارند که اجتناب از بدی‌ها بر اهتمام به خوبی‌ها اولویت دارد.

وی ادامه داد: یکی از فریب‌هایی که شیطان بر انسان تحمیل می‌کند وارد شدن از طریق نیکی‌هاست یعنی ابلیس خوبی‌ها را در مقایسه با پرهیز از بدی‌ها اولویت‌دارتر نشان انسان می‌دهد. انسان تمام خوبی‌ها اعم از ادای تکالیف دینی، نماز شب، تلاوت قرآن کریم و غیره را انجام می‌دهد اما از غیبت و تهمت، دروغ و زخم و زبان، ناحق کردن حق‌ها و غیره اجتناب نمی‌کند لذا یا سیر قهقرایی را در مسیر بندگی خدا طی می‌کند و یا با وجود تلاش‌ها و مداومت بر نیکی‌ها درجا می‌زند و هیچ پیشرفتی نمی‌کند.

این حافظ کل قرآن در استان تأکید کرد: اگر بدی‌ها از مسیر بندگی برداشته نشوند، زمینی که زیر قدم‌های ما حرکت می‌کند سیر معکوس می‌گیرد و ما را دچار عقب‌گرد می‌کند اما با برداشتن موانع و سنگلاخ‌های بدی هر قدم ما یک پیشرفت رو به جلو خواهد بود. به دست آوردن و حفظ دنیا زحمت دارد و لذا انسان‌ها گرفتار عالم خلقت هستند. کسی که به دنیا راضی نباشد، فضای محدود و بدون هوای تنفس راضی نمی‌شود.

وسعت قلب انسان برای جای دادن عشق الهی

حجت‌پناه بیان کرد: اگرچه عالم دنیوی و زمین خدا بسیار بزرگ و وسیع است اما قلب انسان بسیار وسیع‌تر از آن است و قادر است خدا را در خود جای دهد لذا دنیا با این پهناوری برای کسانی که عشق الهی را در سینه دارند، کوچک و حقیر است. به تعبیر امام علی(ع) «وَ تَحْسَبُ [تزعم] أَنَّكَ‏ جِرْمٌ‏ صَغِيرٌ، وَ فِيكَ انْطَوَى الْعَالَمُ الْأَكْبَرُ، شما فکر می‌کنید یک موجود کوچک هستید، در حالی‌که کل جهان در درونتان نهفته است»؟ لذا برای خودشناسی قرار نیست جسم‌شناسی یا جغرافیاشناسی کنیم بلکه باید انسان‌شناسی کرد و به ظرفیت وجود انسان پی برد.

وی با اشاره به فراز ولا تَضْرِبْنی بِسیاطِ نَقْمَتِکَ وزَحْزحْنی فیهِ من موجِباتِ سَخَطِکَ از دعای روز ششم، تأکید کرد: طراحی عالم به گونه‌ای است که اگر انسان از مسیر بندگی خدا منحرف شد مشمول تازیانه‌های خدا گردد، لذا از خدا می‌خواهیم که ما را از تازیانه‌های خشمش دور کند و نگذارد که ما وارد محدوده گناه به‌ویژه از امیال نفسانی شویم. در روز ششم که روزه‌دار در جاده بندگی قرار گرفته و در حال شتاب گرفتن است از خدا می‌خواهد که هیچ مانع و سنگی در جلوی قدم‌هایش قرار نگیرد که باعث شود سیر در جاده بندگی را دچار اختلال و او را واژگون کند.

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه در ماه مبارک رمضان خداوند تمام شرایط را برای بنده‌اش فراهم می‌کند، گفت: در این ماه شیطان از انسان روزه‌دار دوری می‌کند و انسان از خواسته‌های جسمی و خاکی کنده می‌شود و به ملکوت و معنویت توجه دارد لذا در این روز می‌خواهد که کمکش کند تا سرعت گیرد و هر چه سرعتش بیشتر شود طبعاً دقت و مراقبتش نیز افزایش می‌یابد.

ریشه نعمت‌های ناقص و موقت

وی با تصریح اینکه شُکر هم باعث تکمیل و هم تداوم نعمت می‌شود، بیان کرد: انسان نعمت‌های موقت و ناقص زیادی دارد زیرا خودش برای کامل شدن نعمت تلاش نکرده است، در مسیر بندگی خدا با تمام عهدها و درخواست‌ها که با خدا مطرح کردیم و در روزهای پیشین از او ابزاری چون هوش و بیداری طلب کردیم، اکنون که حرکت را آغاز کردیم باید در هر لحظه مراقب باشیم که با یکی از معصیت‌ها از راه نمانیم و مصداق بلعم باعورای مستجاب‌الدعوه نشویم که عمری در مسیر علم‌آموزی و بندگی خدا بود اما نتوانست خود را مدیریت کند و گرفتار شیطان شد تا خداوند تعبیر فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ (اعراف/۱۷۶) را در مورد این عالم به کار برد.

حجت‌پناه گفت: انسان در دعای روز ششم از خداوند می‌خواهد که از تمام خطرات راه او را حفظ کند و طلب می‌کند اکنون که موعد سرعت گرفتن در مسیر است مراقب من باش تا لحظه‌ای دچار اشتباه نشوم چرا که اگر به انحراف بروم چون سرعتم زیاد است بیشتر آسیب خواهم دید و به همان نسبت، بازگشت و جبران دشوارتر است. امروز این موضوع را می‌توان در خصوص خواص بی‌بصیرت مثال زد که هم خودشان دچار گمراهی می‌شوند و هم جمع زیادی را دچار اشتباه و انحراف می‌کنند.

این کارشناس مذهبی در پایان گفت: در روز ششم ماه مبارک از خدا طلب می‌کنیم که تازیانه‌های عقوبت الهی به سمت ما نباید و از موجبات خشمش دور شویم که این امر مصداق نعمت و فضل خداوند است. از دعای این روز یاد بگیریم که خواستن از خدا فقط طلب خشنودی و رضایت نیست بلکه یکی از خواستنی‌های مهم از مُنْتهی رَغْبةَ الرّاغبینَ این است که از موجبات خشمش دور و از موانع مسیر بندگی خدا در امان باشیم.