عوامل مؤثر در کاهش مدارا و بردباری در روابط انسانی
یک روانشناس گفت: پیش‌بینی‌‌های منفی و وارد شدن فشار و استرس به افراد بیش از ظرفیت وجودی آنها، دو عاملی هستند که باعث کاهش بردباری و مدارا در روابط انسانی می‌شوند.
بیژن قربانی، روانشناس در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان با اشاره به معنای بردباری اظهار کرد: بردباری وقتی محقق می‌شود که افراد بعد زمانی اتفاقی را در نظر می‌گیرند و منتظر حصول نتیجه خوشایند در پایان می‌شوند. فرد با بردباری می‌تواند نتیجه کار را به‌صورت خوش‌بینانه پیش‌بینی کند، یعنی می‌تواند در نظر بگیرد که نتیجه کار بعد از طی زمان مدنظر، مثبت است. برای مثال، یک کشاورز بعد از انجام کشت و تلاش بردباری می‌کند و امیدوار است بذری که کاشته، بعد از طی زمان معلوم بار بدهد. به عبارتی، بردباری، صبر همراه با خوش‌بینی بعد از طی زمان مشخص محسوب می‌شود.
وی افزود: مدارا ابعاد مثبت و منفی دارد، اما در فرهنگ ما به ابعاد مثبت آن بیشتر اشاره می‌شود. مفهوم مدارا به مفهوم بردباری نزدیک است، با این تفاوت که در مدارا مجبور به تحمل بعضی از جوانب منفی هستیم. رابطه این دو با هم معمولا زمانی مشخص می‌شود که در یک فرایند ارتباط اجتماعی قرار می‌گیریم.
این روانشناس ادامه داد: در فرایندهای ارتباطی بین انسان‌ها، بردباری و مدارا تکمیل‌کننده یکدیگر هستند. ما یک نتیجه مثبت را در نظر می‌گیریم و به تحقق آن دلگرم می‌شویم. در این مسیر، بخشی از مسائل و حواشی منفی را هم می‌پذیریم و تحمل می‌کنیم و این دو به این صورت، تکمیل‌کننده یکدیگر در روابط اجتماعی و انسانی هستند.
وی با بیان اینکه در رابطه انسانی همه عوامل دست ما نیست گفت: اگرچه افراد می‌توانند نگاه خوش‌بینانه داشته باشند، اما بعضی از عوارض منفی هم ناگزیرند. بنابراین، مدارا کردن با تحمل مسائل منفی و کنار آمدن با مسائل ناخوشایند در روابط انسانی بیشتر معنا دارد.
پیش‌بینی منفی؛ مخل بردباری
قربانی با بیان اینکه افراد در مواقعی نمی‌توانند برداری لازم را برای به‌دست آوردن نتیجه مورد نظر خود داشته باشند، افزود: چند عامل در این کاهش بردباری دخیل هستند؛ یک عامل پیش‌بینی‌کنندگی منفی است. فردی که قرار است به نتیجه خاصی برسد، اگر این پیش‌فرض را در ذهن خود داشته باشد که به نتیجه مورد نظر نخواهد رسید، امکان و توانایی اضافه کردن بردباری به زمینه ذهنی خود را نخواهد داشت و با شدت و حدت و اضطراب، مسائل را پیش می‌برد. بنابراین، در زمان اضطراب و پیش‌بینی‌کنندگی منفی معمولا بردباری افراد از دست می‌رود. کافی است به افرادی که پشت یک در نشسته‌اند، بگویید انتظار آنها بیهوده است و این نشستن آنها حاصلی نخواهد داشت. زمانی که این نتیجه منفی به آنها القا می‌شود، شروع به بی‌قراری، در زدن و استفاده از زور و خشونت برای باز کردن در می‌کنند. در واقع، بدون اینکه منتظر بمانند، به واکنش می‌پردازند، اما اگر پاسخ مثبت داشته باشند، میزان تحمل و تاب‌آوری آنها بالا می‌رود. بنابراین، اینکه پیش‌بینی ما از شرایط چیست، در بردباری و مدارای ما بسیار مؤثر خواهد بود.
وی ادامه داد: عامل دوم، اندازه ظرفیت وجودی افراد است که میزان تاب‌آوری و مدارای آنها را مشخص می‌کند. اگر عوامل منفی زیادی به فرد وارد شود که از ظرفیت وجودی او بیشتر باشد، تاب‌آوری و مدارای او کاهش پیدا می‌کند. فردی که چند خبر منفی را به‌صورت مداوم بشنود یا کسی که دچار مشکلات زیادی باشد، بردباری بسیار کمتری خواهد داشت. بنابراین، دو عامل در ایجاد مدارا در فرد مؤثر است؛ در نظر گرفتن ظرفیت وجودی افراد و پیش‌بینی‌کنندگی‌های منفی که با بررسی مسائل اجتماعی خواهیم دید، امروز یکی از عوامل افزایش بردباری در جوانان، پیش‌بینی‌کنندگی‌های مثبت است که امید به آینده را در آنها افزایش می‌دهد.
این روانشناس با بیان اينکه بردباری، مستلزم انجام کار و فعالیت است، گفت: ما کار را انجام داده و به آن زمان می‌دهیم تا به بلوغ و پختگی لازم برسد و نتیجه مورد نظر ما حاصل شود، ولی در حالت انفعال، زمان را بدون هیچ هدف و فعالیتی با بطالت می‌گذرانیم. زمانی که بذری را در خاک قرار می‌دهیم، به آن رسیدگی می‌کنیم و بعد زمان می‌دهیم تا سبز شود، اما در انفعال فقط منتظر سبز شدن خاکی هستید که هیچ بذری در آن نکاشته‌اید. ما همیشه می‌گوییم کار و فعالیت خود را انجام دهید و بعد زمانی را هم برای رسیدن به نتیجه مطلوب در نظر بگیرید، زیرا عجله برای رسیدن به مقصود مورد نظر باعث ایجاد مشکل می‌شود.
تفاوت بردباری و تاب‌آوری
وی با اشاره به تفاوت بردباری و تاب‌آوری اظهار کرد: تاب‌آوری اصطلاحی کاملا روانشناختی و بردباری یک اصطلاح عام در ادبیات و عقل سلیم است که تعریف دقیقی هم برای آن مطرح نشده، در حالی که درباره تاب‌آوری در روانشناسی تعاریف زیادی ارائه شده، ولی با مسامحه می‌توانیم بگوییم که تاب‌آوری همان بردباری است، اما تفاوت‌هایی هم دارد. زمانی که بردباری به واژه‌ای با معنای پذیرش و انفعال تبدیل می‌شود، با تاب‌آوری متفاوت است، زیرا منظور از تاب‌آوری، قدرت مقاومت در برابر استرس‌ها و عوامل منفی است. البته این دو مفهوم هم‌پوشانی زیادی دارند و بیشتر هم‌معنا هستند تا متفاوت.
قربانی تصریح کرد: نباید مفاهیم را به‌صورت اشتباه به‌کار بگیریم، آیا می‌توانیم تاب‌آوری افراد را افزایش دهیم، بدون اینکه امید به آینده را در آنها بالا برده و نشانه‌های امیددهنده در جامعه ایجاد کنیم؟ این کاربرد اشتباه تاب‌آوری است. اگر به دنبال افزایش تاب‌آوری در جامعه هستیم، باید عوامل ناکام‌کننده و ازبین‌برنده امید در جوانان را کاهش دهیم. در غیر این صورت، مثل این است که به فرد گفته شود این درد تو درمانی ندارد و تلاشت نتیجه‌ای نمی‌دهد، بنابراین درد خود را بپذیر و برای آن تلاش نکن. این با انفعال تفاوتی ندارد، در حالی که در تاب‌آوری به فرد می‌گوییم تلاش خود را انجام بده، این تلاش نتیجه‌بخش است، اما در این مسیر مشکلات و حواشی منفی وجود دارد که باید آن را بپذیری.
وی اظهار کرد: آزمایشی انجام شده است برای اینکه مشاهده شود افراد تا چه میزان از استرس و مشکل را تحمل می‌کنند. وقتی افراد را وارد اتاق گرمی می‌کردند، به آنها گفته می‌شد که می‌توانند شرایط و موقعیت را تغییر دهند و از اتاق بیرون بیایند. در این حالت، افراد میزان بیشتری از گرما را تحمل می‌کردند تا زمانی که به آنها گفته می‌شد، در اتاق قفل است و امکان خروج از آن وجود ندارد. بنابراین، باید مجراهایی برای افراد جامعه وجود داشته باشد تا بتوانند به امید و باور برای امکان و اعمال تغییرات در زندگی و جامعه خود برسند. اگر غیر از این باشد، تاب‌آوری با انفعال تفاوتی نخواهد داشت و نتیجه‌بخش نخواهد بود.
پریسا عابدی
انتهای پیام
