برخورد صحیح با کودکان بی‌اشتها

به گزارش ایکنا، کتاب «پاسخ‌های علمی درست به باورهای تغذیه‌ای نادرست» شامل ۱۸۵ باور غلط مردم ایران در خصوص تغذیه است که به همت دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت منتشر شده است.

برای تدوین این کتاب هزار و ۵۰۰ کارشناس تغذیه در ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی باورهای اشتباهی که در خصوص تغذیه و مواد غذایی بین مردم رواج دارد را مطرح کرده‌اند. این باورها توسط تیمی ۲۰ نفره از متخصصان بررسی و پاسخ‌های علمی به آنها رائه شده است.

ایکنا، با هدف ترویج سبک زندگی سالم و بهبود تغذیه مردم ایران، بخشی از مهم‌ترین باورهای اشتباه در خصوص تغذیه را از این کتاب نقل می‌کند.

جهت افزایش وزن کودکان لاغر، افزایش مصرف مواد غذایی شیرین و انواع شربت‌ها توصیه می‌شود.

پاسخ: شیرینی‌ها و شربت‌ها حاوی قند ساده هستند که به سرعت توسط بدن جذب می‌شوند و باعث افزایش قند خون می‌شوند. این باعث می‌شود که پانکراس هورمون انسولین را ترشح کند که قند خون را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. اگر سلول‌های بدن نیاز به قند نداشته باشند، قند به چربی تبدیل می‌شود و در بافت‌های چربی ذخیره می‌شود. این چربی‌ها به عنوان منبع انرژی ثانویه برای بدن استفاده می‌شوند و در صورت عدم مصرف، باعث چاقی و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند. شیرینی‌ها و شربت‌ها حاوی کالری بالایی هستند و فاقد مواد غذایی ضروری دیگر مانند پروتئین، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر هستند.

این مواد غذایی برای رشد و توسعه سالم کودکان لاغر ضروری هستند. پروتئین برای ساخت عضلات، استخوان‌ها، پوست، مو، خون و آنتی بادی‌ها لازم است. چربی‌های سالم برای حفظ سلامت قلب، مغز، چشم، پوست و مو نقش دارند. ویتامین‌ها و مواد معدنی برای تقویت سیستم ایمنی، تولید هورمون‌ها، حفظ تعادل الکترولیت و فعال کردن فعالیت‌های آنزیم‌ها کاربرد دارند. فیبر برای بهبود عملکرد روده‌ها و جلوگیری از یبوست است.

شیرینی‌ها و شربت‌ها باعث کاهش اشتهای کودکان نسبت به غذاهای سالم و مغذی دیگر مانند گوشت، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها می‌شوند. این غذاها حاوی مواد غذایی ضروری هستند که کودکان لاغر برای افزایش وزن و رشد سالم نیاز دارند. اگر کودکان شیرینی و شربت بخورند ممکن است احساس سیری کنند و به غذاهای دیگر علاقه نشان ندهند. این می‌تواند باعث کمبود مواد غذایی در بدنشان شود و رشد آنها را متوقف کند. بنابراین، افزایش مصرف شیرینی و شربت برای کودکان لاغر توصیه نمی‌شود و به جای آن، باید رژیم غذایی متعادل و متنوعی را دنبال کنند که شامل مواد غذایی مغذی و متنوع و پروتئین بالا، مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات است.

مصرف پنیر باعث دیر به حرف آمدن کودکان می‌شود.

پاسخ: این باور غلط است و هیچ رابطه علیتی بین مصرف پنیر و دیر به حرف آمدن کودکان وجود ندارد. مصرف پنیر از شروع رژیم سفره در صورت نداشتن آلرژی و حساسیت توصیه می‌شود. پیشنهاد می‌شود پنیرهای سالم و پاستوریزه شده را به رژیم غذایی کودکان خود اضافه کنید. پنیر حاوی کلسیم، پروتئین، فسفر و چربی‌های سالم است که برای رشد استخوان‌ها، عضلات، مغز و سیستم عصبی کودکان مفید است. دیر به حرف آمدن کودکان علت‌های مختلفی دارد که بعضی از آنها قابل پیشگیری و درمان هستند. برخی از عوامل مؤثر بر حرف زدن کودکان عبارتند از: شنوایی: اگر کودک نتواند صداها را به خوبی بشنود نمی‌تواند آنها را تقلید کند و گفتار را یاد بگیرد.

همچنین مشکلات گفتاری که کودک دچار مشکل در تولید صداهای کمی باشد. این کودکان ممکن است نتوانند بعضی از حروف را تلفظ کنند، حروف را با هم قاطی کنند، یا بعضی از کلمات را برعکس بگویند. علت اختلالات گفتار ممکن است ناتوانی عصبی ـ عضلانی، عفونت‌های گوش، بینی و حلق، صدمات جسمانی یا روحی، یا عادات بد مثل مکیدن انگشت باشد که هیچکدام ارتباطی با مصرف پنیر ندارد.

اگر کودک از خوردن غذا امتناع کرد مادر باید به اجبار به کودک غذا بدهد.

پاسخ: این باور غلط که اگر کودک از خوردن غذا امتناع کرد مادر باید به اجبار به کودک غذا بدهد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت و رفتار کودک شود. به زور غذا دادن به کودک علاوه بر اینکه باعث تنفر و نفرت او از غذا و غذا خوردن می‌شود، ممکن است سبب شود که کودک در آینده دچار چاقی، بی‌اشتهایی، پرخوری عصبی، عوارض گوارشی، روانی و اجتماعی شود. به زور غذا دادن به کودک همچنین باعث می‌شود که کودک قدرت تشخیص گرسنگی و سیری خود را از دست بدهد و نتواند با توجه به نیازهای بدنش غذا بخورد. به عبارت دیگر به زور غذا دادن به کودک باعث می‌شود که کودک یاد نگیرد چه زمان، چه چقدر و چه چیزی باید بخورد.

پس چگونه می‌توان به جای به زور غذا دادن به کودک، او را تشویق و ترغیب به خوردن غذای سالم و مناسب کرد؟ پاسخ این است که والدین باید نقش مثبت و فعالی در تغذیه و فعالیت بدنی فرزندان خود داشته باشند. برخی از راه‌های مفید برای تشویق کودک به خوردن غذا عبارتند از: ارائه غذاهای سالم و متنوع به کودک شامل مواد غذایی حاوی پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و مواد معدنی. باید از مصرف بیش از حد غذاهای پرچرب، پرشکر و پرنمک خودداری کرد. عدم اجبار یا تهدید کودک به خوردن غذا: باید به کودک احترام گذاشته شود و حق انتخاب داده شود. باید با صبر و حوصله با کودک رفتار شود و در صورت لزوم بازخورد مثبت داده شود.

ساختن محیط جذاب و شاد برای خوراندن غذا: باید از رنگ‌های روشن، شکل‌های جالب، بازی‌های ساده و عروسک‌های دوست داشتنی استفاده شود. باید سفره را با حضور همه اعضای خانواده تنظیم کرده و از وجود تلویزیون، رایانه و تلفن همراه در کنار سفره خودداری کرد. اشتراک گذاری کودک در فرآیند غذاسازی: باید به کودک اجازه داده شود که در انتخاب، خرید، پاک کردن، خرد کردن، مخلوط کردن و پخت غذا مشارکت کند. باید به کودک توضیح داده شود که چه غذایی چه فوایدی برای بدنش دارد و چگونه می‌تواند آن را خوشمزه‌تر کند. احترام به سلیقه و حساسیت‌های کودک: باید در نظر داشته باشید که همه غذاها را نمی‌توانید به کودک بپسندانید و ممکن است کودک به برخی از آنها حساسیت داشته باشد. باید به کودک اجازه داده شود که گاهی از خوردن غذایی که دوست ندارد امتناع کند و به جای آن غذای جایگزینی را پیشنهاد داده شود. با اجرای این راهکارها، می‌توان به جای به زور غذا دادن به کودک، او را تشویق و ترغیب به خوردن غذای سالم و مناسب کرد. اگر کودک از خوردن غذا امتناع کرد مادر باید به اجبار به کودک غذا بدهد، یک باور غلط است که باید با آگاهی و عمل تغییر داده شود.

دادن زرده تخم مرغ خام با نبات برای تقویت بچه بسیار مفید است.

پاسخ: زرده تخم مرغ یکی از غذاهای مطلوب و دارای مواد مغذی مناسب برای رشد مغزی کودک است که پس از شش ماهگی با آغاز تغذیه تکمیلی می‌توان آن را به کودک داد، منتها از دادن تخم مرغ خام به کودک خود اکیدا خودداری کنید چراکه احتمال ابتلا به عفونت سالمونلا در صورت مصرف تخم مرغ خام وجود دارد. نیازی به استفاده از نبات همراه با زرده تخم مرغ وجود ندارد و ذائقه کودک را به خوراکی‌های شیرین عادت ندهید.

استفاده از سه شیره به جای مکمل آهن درکودکان بهتر است.

پاسخ: شیر مادر آهن کافی را صرفاً برای چند ماه اول زندگی نوزاد تأمین می‌کند و پس از چهار ماهگی، نوزاد به آهن اضافی نیاز دارد که از طریق قطره آهن تأمین می‌شود. هیچ ماده غذایی جایگزین قطره آهن نیست و کمبود آهن باعث اختلال رشد کودکان، کاهش ضریب هوشی و کاهش مهارت‌های ذهنی و جسمی کودک می‌شود.

کودکان بی‌اشتها و لاغر با مصرف شیرخشک وضعیت جسمانیشان بهتر می‌شود.

پاسخ: توصیه اکید به تغذیه با شیر مادر است و تجویز شیرخشک تنها در صورت صلاحدید پزشک صورت می‌گیرد. شیرخشک با شیرمادر تفاوت‌هایی دارد که می‌تواند باعث رساندن انرژی بیش از حد به بدن نوزاد و لذا چاق شدن نوزاد شود. منتها در نظر داشته باشید که رشد مناسب کودک و پیشگیری از وزنگیری زیاد در دوران نوزادی و کودکی برای بزرگسالی سالم ضروری است. لذا بایستی وزنگیری و رشد نوزاد و کودک با مراجعه منظم به مراکز بهداشتی درمانی و ترسیم نمودار رشد ارزیابی شود. اگر احساس می‌کنید اشتهای کودک شما کم است، به متخصص اطفال مراجعه کنید تا درمان مناسب به کودک شما ارائه شود. اساسا موارد مصرف شیر خشک بسیار محدود و فقط برای مادرانی است که به دلایل مختلف پزشکی قادر به شیردادن نوزاد نیستند یا خود نوزاد دچار بیماری‌های خاص است که با صلاح دید پزشک متخصص باید از شیرخشک استفاده کند.