تأثیرات علمی ثابت‌شده صبحانه بر هوش و رشد کودکان

به گزارش ایکنا، کتاب «پاسخ‌های علمی درست به باورهای تغذیه‌ای نادرست» شامل ۱۸۵ باور غلط مردم ایران در خصوص تغذیه است که به همت دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت منتشر شده است.

برای تدوین این کتاب هزار و ۵۰۰ کارشناس تغذیه در ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی باورهای اشتباهی که در خصوص تغذیه و مواد غذایی بین مردم رواج دارد را مطرح کرده‌اند. این باورها توسط تیمی ۲۰ نفره از متخصصان بررسی و پاسخ‌های علمی به آنها رائه شده است.

ایکنا، با هدف ترویج سبک زندگی سالم و بهبود تغذیه مردم ایران، بخشی از مهم‌ترین باورهای اشتباه در خصوص تغذیه را از این کتاب نقل می‌کند.

در برخی مناطق برای تغذیه کمکی کودک از آب جوشیده با نان یا بیسکویت به عنوان صبحانه استفاده می‌کنند و از مصرف مواد پروتینی از قبیل شیر، تخم مرغ و پنیر غافل می‌شوند.

پاسخ: صبحانه از مهم‌ترین وعده‌های غذایی روز است و باید حاوی تمام گروه‌های غذایی باشد. صرفا استفاده از غلات مثل نان یا بیسکوییت همه ترکیبات مغذی که برای رشد کودک نیاز است به کودک نمی‌رساند. صبحانه به کودکان انرژی لازم برای فعالیت‌های روزانه را می‌دهد و همچنین به بهبود عملکرد شناختی، حافظه و تمرکز آنها کمک می‌کند. مواد پروتئینی از جمله شیر، تخم مرغ، پنیر و نقش بسیار حیاتی در رشد کودکان دارند. پروتئین‌ها به عنوان سازنده اصلی بافت‌های بدن شناخته می‌شوند و نقش کلیدی در ساختار و استحکام عضلات، استخوان‌ها، پوست، موها و دیگر بافت‌های بدن دارند. همچنین مواد پروتئینی مثل تخم مرغ در فرایندهای متنوع بدن مانند هضم غذا، تولید انرژی، ساخت و تجزیه و ترکیب مواد مختلف، حمل و نقل مواد، حفظ سلامت سیستم ایمنی و تولید هورمون‌ها نقش دارند.

پس چگونه باید صبحانه مناسب برای کودکان تهیه کرد؟ برخی از راهنمایی‌های مفید در این زمینه عبارتند از اینکه صبحانه حاوی حداقل سه گروه غذایی باشد: گروه نان و غلات (برای تامین کربوهیدرات)، گروه شیر و لبنیات(برای تامین پروتئین و کلسیم) و گروه میوه‌ها و سبزیجات (برای تامین فیبر و ویتامین) باشد و صبحانه با خانواده خورده شود. این کار می‌تواند باعث شود کودک بیشتر از خوردن غذا لذت ببرد.

به کودک تب‌دار نباید لبنیات داد.

پاسخ: این باور غلط از دیرباز در برخی از فرهنگ‌ها وجود داشته و بر اساس این فرض است که لبنیات باعث تولید چربی و گرما در بدن می‌شود و این گرما باعث افزایش تب و التهاب می‌شود. اما این فرض با شواهد علمی همخوانی ندارد و بر خلاف آن، لبنیات مزایای زیادی برای سلامت کودکان دارد. لبنیات منابع خوبی از کلسیم، پروتئین، ویتامین D و 12B هستند که برای رشد استخوان‌ها، عضلات، دندان‌ها و سیستم ایمنی کودکان ضروری هستند. لبنیات همچنین مواد ضدالتهابی دارند که می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین دردهای ناشی از تب کمک کنند.

لبنیات نقش مهمی در حفظ تعادل الکترولیت‌های بدن دارند که در زمان تب به خاطر عرق کردن و کاهش اشتها به هم می‌خورد. باید این نکته را در نظر گرفت که بخشی زیادی از لبنیات مثل شیر و دوغ را آب تشکیل داده بنابراین منابع خوبی هستند که به جبران مایعات از دست رفته در زمان تب کمک می‌کنند. پس از این توضیحات، مشخص است که لبنیات در زمان تب برای کودکان مفید هستند و نباید از مصرف آنها خودداری شود. البته باید لبنیات‌های پاستوریزه شده را ترجیح بدهیم. لبنیات پاستوریزه شده باعث کاهش خطر ابتلا به عفونت‌هایی مثل تب مالت می‌شود.

اگر به کودک زیر دو سال عسل داده شود در روند صحبت کردن اختلال پیش می‌آید.

پاسخ: این یک باور غلط است که باید با شواهد علمی و منطقی رد شود. البته، این به این معنا نیست که عسل برای کودکان کاملا بی‌خطر است. همانطور که گفته شد، عسل ممکن است حاوی باکتری botulinum Clostridium باشد که در برخی از موارد باعث بروز بوتولیسم نوزادان می‌شود. بنابراین، پزشکان توصیه می‌کنند که عسل را تا سن 12 ماهگی به کودکان ندهید. اگر قصد دارید عسل را به کودک خود بدهید، از این نکات رعایت کنید: از عسل‌های خام یا تولید شده در خانه خودداری کنید. این نوع عسل‌ها ممکن است حاوی باکتری‌های خطرناک باشند. از عسل‌های پاستوریزه یا فرآوری شده استفاده کنید. این نوع عسل‌ها دارای استانداردهای بهداشتی بالاتر هستند و احتمال وجود باکتری در آنها کمتر است. از مقادیر مناسب عسل استفاده کنید. نباید بیش از 1 تا 2 قاشق چایخوری عسل در روز به کودک خود بدهید.

چاقی و اضافه وزن در کودکان باعث قدرت بدنی می‌شود.

پاسخ: این باور غلط است که چاقی در کودکان باعث افزایش قدرت بدنی می‌شود. چاقی یک حالت ناسالم است که می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلفی شود. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از: دیابت نوع دو، فشار خون بالا و هاپیرکلسترولمی که این بیماری‌ها ممکن است کودکان را در توانایی‌های جسمانی، عقلانی و روحی خود محدود کنند. به همین دلیل، لازم است به سلامت وزن کودکان توجه کنیم و عادات غذایی و فعالیت‌های ورزشی سالم برای آنها ترتیب بدهیم.

مصرف کندر باعث افزایش هوش کودکان می‌شود.

پاسخ: کندر یک صمغ درختی است که از نواحی گرمسیر زمین، از جمله هند، آفریقا و عربستان سعودی به دست می‌آید. این صمغ دارای ترکیبات فعال شیمیایی است که قابلیت عبور از سد خون-مغز را دارند و می‌تواند بر روی عملکرد مغز تأثیرگذار باشند. بسیاری از مردم، به ویژه در فرهنگ ایران، باور دارند که مصرف کندر در کودکان باعث تقویت حافظه و هوش می‌شود و آن را به عنوان یک دارو یا غذای سالم برای رشد ذهنی کودکان توصیه می‌کنند. اما آیا شواهد علمی این باور را تأیید می‌کنند؟ برخلاف باور رایج، شواهد علمی نشان می‌دهند که کندر نمی‌تواند به تقویت حافظه کودکان کمک کند. در چندین پژوهش انجام شده، اثرات کندر بر روی حافظه، بینایی چشم، موفقیت تحصیلی و رفتاری کودکان سالم و یا کودکان دارای ناتوانی یادگیری سنجیده شده است. نتایج نشان داده‌اند که مصرف کندر هیچ تأثیر قابل توجهی بر روی هیچ یک از این پارامترها ندارد. همچنین، هیچ شواهد قابل توجهی در خصوص تأثیر کندر بر روی هوش کودکان یافت نشده است.

کتاب پاسخ‌های علمی درست به باورهای نادرست تغذیه‌ای