حرکت به‌سمت مسئولیت اجتماعی در شرایط کنونی دشوار است
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران گفت: زمانی که نتوانیم در عرصه ملی زمینه گفت‌وگو و تعامل را در میان مردم، اقوام و گروه‌های مختلف ایجاد کنیم یا با برنامه‌ریزی‌های غلط دائماً محلات را از میان می‌بریم و هویت‌های جمعی را متلاشی میکنیم، چگونه می‌توانیم به‌سمت مسئولیت اجتماعی سوق پیدا کنیم.
به گزارش ایکنا، سعید معیدفر، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران امروز، ۲۹ اردیبهشت‌ماه در نخستین همایش ملی «تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران» در تالار علامه امینی دانشگاه تهران و نمایشگاه جانبی آن در بخش سخنرانی علمی، گفت: ما در جهانی زندگی میکنیم که مسائل اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی به اوج خود رسیده، هر روز شاهد افزایش شمار کارتن‌خواب‌ها، معتادان و بزه‌کاران اجتماعی هستیم.
وی ادامه داد: در چنین جهانی که شکاف‌های اجتماعی به اوج خود رسیده، آسیب‌ها و مسائل اجتماعی، شکاف‌های قومی وجود دارد و اقوامی که ما نتوانستیم به‌خوبی زمینه مشارکت مدنی در عرصه ملی را برای آن‌ها فراهم کنیم، چگونه می‌توانیم از مسئولیت اجتماعی سخن به میان آوریم.
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران افزود: ما مغرور شده‌ایم، در جهان گذشته بیشتر متوجه مسئولیت‌هایمان بودیم، اما امروز به‌علت غرور، قادر به حل مسائل نیستیم یا نمی‌توانیم آن‌گونه که لازم است مداخله کنیم و مشکلات را برطرف کنیم و به‌راحتی از کنار آن‌ها عبور میکنیم.
معیدفر با اظهار تأسف از این‌که فن‌آوری ما را به‌سمتی برده که حتی اگر قصد برقراری ارتباط با دیگران را داشته باشیم در فضا و بستر مجازی انجام می‌گیرد، در ادامه بیان کرد: آیا مجازی شدن ارتباطات، می‌تواند مشکل ما را برطرف کند؟ در جهانی که عرصه واقعی زیست اجتماعی محدود است، فضای مجازی بیشتر رونق دارد.
وی گفت: متأسفانه یکی دیگر از مشکلاتی که در عرصه مسئولیت اجتماعی می‌توان به آن توجه کرد، ابتلای شدید نخبگان ما به فردیت است.
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران یادآور شد: به‌جای این‌که با یدیگر مشارکت و همکاری و به توسعه کمک و خدمات اجتماعی ارائه کنند، درگیر همدیگر شده‌اند و متأسفانه همدیگر را کنار می‌زنند.
مسئولیت اجتماعی در ایران رو به زوال نیست
در ادامه سخنرانی‌های علمی نخستین همایش تجارب مسئولیت اجتماعی در ایران در تالار علامه امینی دانشگاه تهران، ابوتراب طالبی، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، اظهار کرد: در حال‌حاضر ایران با از دست دادن مسئولیت اجتماعی مواجه نشده است. در زمینه موضوع مسئولیت اجتماعی هنوز فعالان عرصه اجتماعی و بنگاه‌ها درگیر هستند.
به گفته وی، هم‌اکنون سمن‌های مختلفی در زمینه مسئولیت اجتماعی فعالیت می‌کنند. اکنون با وجود مسائل مختلف، حیات اجتماعی در ایران دچار زوال نیست.
طالبی ادامه داد: شرکت‌ها بر اساس مدیربت ریسک بر اساس منافع آزاد و تعیین منافع خودشان موضوع مسئولیت اجتماعی را در برنامه‌ریزی‌های خود مدنظر قرار می‌دهند؛ زندگی اجتماعی مسئله مهمی است که موضوع محیط زیست در این زمینه دخیل است.
وی با اشاره به فاجعه‌هایی که شرکت‌های نفتی انگلیسی و فرانسوی حیات اجتماعی مردم را تحت‌تأثیر منفی قرار داد، در ادامه بیان کرد: مسئولیت اجتماعی در شرکت‌ها مسأله مهمی است که با رعایت این موضوع از تخریب محیط زیست یا ضرر‌های مادی در حوزه فعالیت شرکت جلوگیری می‌شود.
دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: اگر مسئولیت اجتماعی رعایت نشود با تخریب زندگی اجتماعی مردم سبب افزایش ابتلای آن‌ها به انواع بیماری‌ها نظیر سرطان در منطقه به‌علت تخریب محیط زیست خواهیم بود.
طالبی افزود: مسئولیت اجتماعی دارای ارکان مختلفی از جمله اخلاقی، فرهنگی، محلی، زیست محیطی، حاکمیت شرکتی است. شفافیت و نظارت اصل مهم در موضوع مسئولیت اجتماعی است.
پرهیز از کلیشه‌ای شدن مسئولیت اجتماعی
در ادامه مراسم مسعود فراستخواه، استاد مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی گفت: باید بکوشیم تا موضوع مسئولیت اجتماعی به یک مسئله کلیشه‌ای تبدیل نشود.
به گفته وی، مسئولیت اجتماعی در ایران در حال تبدیل شدن به یک موضوع تبلیغاتی و ملزومات تکراری است. مسئولیت اجتماعی زمانی معنادار می‌شود که سازمان‌ها بتوانند کار‌های برنامه‌ریزی‌شده خود را انجام بدهند.
این استاد مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌عالی در ادامه افزود: اگر در کشور مازاد خصولتی، کاسبان تحریم یا مازاد رانت شود، موضوع مسئولیت اجتماعی تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت.
فراستخواه یادآور شد: سازمان‌ها باید انحصار و رانت‌ها را کنار بگذارند تا مسئولیت اجتماعی به‌خوبی و روشنی نمایان شود. مسئولیت اجتماعی باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تر نسبت به گذشته نمایا‌ن‌تر شود.
سیدضیا هاشمی، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و معاون اجتماعی و فرهنگی معاون اول رئیس‌جمهور هم اظهار کرد: در عصر جدید مسئولیت گریزی به یک بحران در دنیا تبدیل شده است.
وی بیان کرد: بنگاه‌ها نباید تصور کنند که مسئولیت اجتماعی تنها اختصاص بخشی از منابع به موضوع محیط زیست و ... است. مسئولیت اجتماعی موضوعی مهم و یک راهبرد برای بقا، سودآوری شرکت‌ها در درازمدت است.
معاون اجتماعی و فرهنگی معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: جامعه نیازمند مسئولیت اجتماعی است و نهاد‌ها برای این‌که مورد قبول جامعه باشند باید مسئولیت اجتماعی را به‌طور دقیق رعایت کنند.
مسئولیت اجتماعی؛ راهبرد جدی عبور از بحران‌ها
هاشمی با اشاره به این‌که در مجموعه‌های رسمی با تغییر یک مدیر آن مجموعه رو به افول می‌گذارد، افزود: مسئولیت اجتماعی در دنیا یک راهبرد جدی برای عبور از بحران‌ها محسوب می‌شود. برخی شرکت‌ها برای جوان خودشان بحران‌ساز شده‌اند.
وی در ادامه بیان کرد: اکنون باید نسبت به بحران آب و خشکسالی توجه جدی داشته باشیم و این موضوع یک مسئولیت اجتماعی در راستای مدیریت مصرف آب محسوب می‌شود.
این دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران گفت: عدم بی‌تفاوتی نسبت به مسائل مختلف جامعه به‌نوعی مسئولیت‌پذیری اجتماعی یا همان امر به معروف و نهی از منکر محسوب می‌شود. صنعت باید مورد امر و نهی قرار بگیرد و مسئولیت اجتماعی در جامعه یک موضوع مهم قلمداد شود.
هاشمی ادامه داد: ما به‌عنوان دانشگاه نهاد پیشگام مسئولیت اجتماعی در جامعه محسوب می‌شویم. معتقدم که مسئولیت اجتماعی باید به یک گفتمان تبدیل شود.
وی با بیان این‌که شفافیت یک رکن در تحقق مسئولیت اجتماعی است که در جامعه موضوع مهمی است، یادآور شد: در مدارس کشور مسئولیت اجتماعی را به خوبی تبیین نمی‌کنند. شرکت‌هایی که به مسئولیت اجتماعی توجه داشته‌اند، حدود ۴۰ درصد درآمدشان بیشتر از سایر شرکت‌هاست.
