حوزه علمیه مسئله امانت را بازتعریف کند

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین حبیب‌الله بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، امروز، 15 مردادماه در نشست علمی «سومین هم‌اندیشی راهبردها و راهکارهای حفظ و افزایش سرمایه اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران بعد از جنگ تحمیلی 12 روزه رژیم‌ صهیونیستی» که از سوی دفتر قم بنیاد علمی فرهنگی آستان قدس رضوی برگزار شد، با بیان اینکه یکی از نقاط عزیمتی که می‌تواند در جامعه اعتماد عمومی ایجاد و سرمایه اجتماعی را تقویت کند، امانت است، گفت: این مسئله از خانواده به جامعه و نظامات کلان و حتی مقیاس تمدنی قابل تسری است؛ امانت به این معناست که ما در روابط اجتماعی دچار غل و غش و سوء تفاهم و گاهی اوقات سوءظن‌ها نمی‌شویم و چون فضا، فضای پاکیزه است، می‌توانیم به همدیگر اعتماد کنیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه در دل امانتداری، تقوا و ایمان و طهارت وجود دارد، ادامه داد: شکل‌گیری فرهنگ امانت نوعی نظم اجتماعی ایجاد می‌کند و موضوعی که بین تمدن غرب و اسلامی تفاوت ایجاد می‌کند، همین مسئله است چرا که در تمدن غربی، امات صرفاً بار اجتماعی و مدنی و حقوقی دارد ولی در اسلام علاوه بر این، یک بار اخلاقی، الهیاتی و معنوی هم دارد.

وی بیان کرد: نکته دیگری که نقطه عزیمت در شکل‌گیری اعتماد در جامعه است، مسئله اخوت است که در آیات قرآن کریم موارد متعددی بیان شده است؛ اخوت ایمانی و اسلامی که باعث ایجاد نظم ایمانی و نظم اسلامی می‌شود؛ آیت‌الله جوادی آملی در مفاتیح الحیات روایتی آورده است که الانسان اخ الانسان احب او کره.

بابایی با بیان اینکه این مسئله در فرهنگ ادیان دیگر هم در قالب جنبش‌های برادری وجود دارد، گفت: مثلاً بین یهودیان برخی اندیشمندانشان تأکید دارند که از این جنبش‌های نهادهای مردمی درست کرده و از آن استفاده کنند.

عضو هیئت علمی پژهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: بحث دیگر عدالت است که غیر از نظم اجتماعی است که خودش نوعی نظم قانونی را ایجاد می‌‌کند؛  در جامعه‌ای که بی‌عدالتی است، نوعی بی نظمی هم وجود دارد؛ دو عنصر دیگر مرتبط با فضای فرهنگ دینی ما هست؛ اول مسئله معنویت زیرا در این فضا نوعی نظم معنوی ایجاد می‌شود و جلوی بی اعتمادی را می‌گیرد که نمونه‌های آن را در حج و اربعین مشاهده می‌کنیم.

وی با تأکید بر اینکه در فضای معنوی امکانی برای بی‌اعتمادی وجود ندارد، اظهار کرد: عنصر بسیار مهم دیگر مسئله محبت است؛ در فضای محبت نوعی از نظم عشقی را می‌بینید که نمونه بارز آن در اربعین و حول محور حب الحسین یجمعنا است. در چنین فضای عشقی، جایی برای بی‌اعتمادی وجود ندارد. 

بابایی با بیان اینکه در جنگ 12 روزه سرمایه اجتماعی بسیار بزرگی را برای ما رقم زد، گفت: چیزی که باید بر آن تأکید کرد، مسئله امانت است و حوزه علمیه باید یکبار دیگر بحث امانت را باز کند و پیرامون آن گفت‌وگو و تحقیق شود، اینکه چطور امانت و امانتداری می‌تواند باعث اعتماد متقابل شود؛ اساساً دین و امنیت و عزت مردم امانت است و قاعدتاً هر کسی در هر کدام از این بخش‌ها که مسئولیت دارد، نوعی ضامن است و باید این ضمانت را به صورت روشن مورد توجه قرار دهد. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه چیزی که می‌تواند این مسئله امانت را پررنگ کند، نظارت مستمر است، اضافه کرد: کسی امانتدار است که بر سر ارزش‌های ملی و سرمایه و ثروت ملی معامله نمی‌کند. ابهام می‌ تواند به امانتدار آسیب بزند.

وی با اشاره به موضوع امانت در تمدن غرب و اسلامی بیان کرد: ما چون با محور الهیاتی به این بحث ورود می‌کنیم، کمتر توانسته‌ایم امتداد اجتماعی به آن بدهیم ولی در تمدن غربی چون همه رسالت او امتداد اجتماعی است، باید پاسخگو باشد؛ همین سبب می‌شود ما امانتی را که در قرآن و روایات می‌خوانیم، در مناسبات خانوادگی و همسایگی و ...اعمال نکنیم.