Sionist rejimin çəkmələri altında Qəzzanın qədim irsi (2)
“Əl-Qus əl-Ərəbi” sionist rejimin son illərdə məhv etdiyi mədəni və tarixi abidələri araşdıran bir hesabat hazırlayıb. Hesabatın ikinci hissəsi belədir:
Əl-Dayə Sarayı
Bu saray Qəzza şəhərinin mərkəzində, Zeytun məhəlləsində yerləşən Paşa Sarayından sonra ikinci böyük tarixi saraydır. Tikilmə tarixi Osmanlı dövrünə təsadüf edir. Zəlzələlərə, hava dəyişikliyinə və keçmiş müharibələrə baxmayaraq, bu saray taxta və metal lövhələrlə möhkəm şəkildə qorunub saxlanılmışdır. Sionist rejim Qəzza müharibəsi zamanı hava bombardmanı və quru hücumları ilə bu sarayı məhv etdi.
Qeysəriyyə Bazarı
Bu tarixi bazar Osmanlı dövrünə aid olan qədim bir memarlıq əsəri kimi qiymətləndirilir. Bu bazar Öməri Böyük Məscidinin yanında, qərb tərəfində yerləşir. Təxminən 60 metr uzunluğunda və 3 metr enində olan bu bazar sivri günbəzli, dar damlı bir keçiddən ibarətdir. İşğalçı qüvvələr Rimal bölgəsinə son quru hücumu zamanı bu tarixi bazarı dağıdıb külə döndərdi.
Paşa Sarayı
Məmlük sultanı Zahir Bəybarsın dövründə, miladi 1260-cı ildə tikilmiş və Osmanlı memarlığından təsirlənmişdir. Keçmişdə Qəzzada hökumət binası kimi istifadə olunmuş, daha sonra həbsxana, daha sonra isə təhsil müəssisəsinə çevrilmişdir. İsrailin Qəzza Zolağına qarşı müharibəsi zamanı bu tarixi bina bombardman edilərək tamamilə məhv edildi.
Zaviya Bazarı
Bu bölgədəki ən qədim və məşhur bazarlardan biri olan bazar Öməri Məscidinin yaxınlığında yerləşir. İqlimə uyğun memarlıq üslubuna malik olan bu bazar 18 guşəyə bölünmüşdür. Hər guşəsi müəyyən bir mal və məhsul növünə ayrılmışdır və Qəzza əhalisi bu bazara xüsusi önəm verir.
Əl-Səmərə Hamamı
“Səmərilər Hamamı” və ya “Qəhvəyi Hamam” Qəzzanın Zeytun məhəlləsində yerləşən, salamat qalan ən qədim hamamlardan biri idi. Bu abidə İsrailin Qəzza Zolağına qarşı müharibəsi öncəsində tikilmiş və tarixi əsər və qəzzalılar üçün bir müalicə mərkəzi kimi qiymətləndirilirdi. Lakin İsrail qırıcı təyyarələri bu 500 kvadratmetrlik hamamı çoxlu sayda raketlə məhv etdi.
Bizans Kilsəsi
Cəbaliyyə bölgəsinin Qəzza şəhərinin şimalında yerləşən bu kilsənin tikilmə tarixi miladi 444-cü ilə təsadüf edir.
Bu kilsənin döşəməsi, üzərində qədim həyat hekayələrinin yazıldığı mozaik panellərlə bəzədilmişdir. Təxminən 800 kvadratmetr ərazisi olan bu kilsə üç zaldan ibarətdir: əsas zal, ibadət üçün orta zal və xaç suyuna çəkmə zalı.
İşğalçı rejimin ordusunun Qəzza Zolağına etdiyi hava hücumlarında Bizans Kilsəsi böyük ziyan görüb və infrastrukturu təhlükə altına düşüb.
Əl-Səqqa tarixi evi
Şücəyyə məhəlləsində yerləşən bu bina 1661-ci ildə dövrün böyük tacirlərindən biri olan Əhməd Əl-Səqqa tərəfindən tikilmişdir. Bu evin sahəsi təxminən 700 kvadratmetrdir, iki metr hündürlüyündə əsas qapısı, mərmər kirəmitlə örtülmüş damı, uzantısı olmayan həyəti və bir neçə digər otağı vardır. İki hissədən ibarət olan bu bina hər biri bir pilləkənə malikdir. Daş tağlarla bəzədilmiş bir oturma otağına keçid təmin edilir.
Evin damı tamamilə gildən hazırlanıb ki, bu da onun yayda sərin, qışda isə isti olmasını təmin edir. Bu ev 1948-ci ildə Nəqba hadisələri və sionist işğal zamanı hücuma məruz qalmış, daha sonra yenidən tikilmişdir.
İşğalçılar, 9 noyabr 2023-cü ildə Qəzza Zolağını işğal zamanı Fələstin kimliyini aradan qaldırmaq məqsədi ilə buranı yenidən məhv etmişlər.
Seyyid Haşim məscidi
Qəzza Zolağının ən önəmli tarixi məscidlərindən biri olan Seyyid Haşim məscidi Əd-Dərəc məhəlləsində yerləşir. 2400 kvadratmetr sahəyə malik bu məscid Məmlük dövründə inşa edilmiş, 1930-cu ildə Osmanlı İmperiyası dövründə yenidən tikilmiş və Məmlük üslubunda saxlanılmışdır.
Məscidin 3 həyətlə əhatələnmiş açıq kvadrat formalı orta həyəti, çarpaz tağlarla örtülmüş yarımkvadrat əsas zalı və qibləyə yönəlmiş bir mehrabı vardır.
Fələstin müqaviməti ilə sionist ordu arasında 2014-cü ildə baş verən müharibə zamanı işğalçılar bu məscidi dağıtmaq üçün çox çalışdılar, lakin uğursuz oldular. Lakin işğalçı rejimin hava hücumları nəticəsində Seyid Haşim Məscidinin bəzi hissələri zədələndi.
Antik Müqəddəs Hilarion Monastrı
Tell Umm Amər bölgəsində yerləşən monastr eramızın 4-cü əsrdə ilk xristian rahiblərdən biri olan Müqəddəs Hilarionun doğulduğu yer idi. Fələstin-Suriya mənşəli olan Hilarion, bütpərəst Romalıların təhdid və təzyiqləri, eləcə də xristianlığa qarşı çıxmaları səbəbindən qaçmışdı. O, monastrçılığı və ya dünyadan uzaqlaşmağı ilk qəbul edənlərdən biri idi.
Dünyanın ən böyük monastrlarından biridir. 245 dəhliz, zal və otağa malikdir və təxminən 2,5 hektar ərazini əhatə edir.
Bu kompleks 2023-cü ilin noyabr ayında İsrailin hava hücumları nəticəsində dağıdılıb. Daha əvvəl UNESCO Tel Ammarı qorunması baxımından "yüksək prioritetli" bir yer elan etmişdi.
4247596
