شیخ صفی‌الدین؛ احیاگر حب اهل بیت(ع) در جامعه
گروه اندیشه: غلام‌رضا اعوانی در همایش «شیخ‌العارفین، سیدصفی‌الدین اردبیلی» یادآور شد: شیخ صفی‌الدین انسان بزرگی بود که توانست استعدادهای بالقوه جامعه عصر خود را به فعلیت برساند. او خواسته‌های درونی حضرت رسول(ص) که حب اهل بیت(ع) بود را در جامعه احیا کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نخستین همایش بین‌المللی شیخ‌العارفین، سیدصفی‌الدین اردبیلی به مناسبت هفتصدمین سالگرد رحلت این شخصیت بزرگوار، امروز دوشنبه، 16 دی‌ماه با حضور اساتید و متخصصان برتر کشوری، مقامات لشکری و مهمانان خارجی در مرکز همایش‌های کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسلمان صفوی، رئیس مرکز مطالعات تحقیقات شیخ صفی‌الدین اردبیلی، رحیم صفوی، دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری، آیت‌الله محسن اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و غلام‌رضا اعوانی، فیلسوف ایرانی از سخنرانان این همایش بودند.
گزارش حجت‌الاسلام سید سلمان صفوی از روند برگزاری همایش
براساس این گزارش، حجت‌الاسلام سید سلمان صفوی، دبیر نخستین همایش بین‌المللی بزرگداشت شیخ صفی‌الدین اردبیلی به عنوان سخنران افتتاحیه به ارائه گزارشی از برگزاری این همایش پرداخت و اظهار کرد: سال گذشته در آستانه ورود به هفتصدمین سالگرد رحلت شیخ صفی‌الدین اردبیلی جلسات متعددی طی سفرهایی به اردبیل برگزار شد. بحث ضرورت برگزاری این همایش، با حضور حجت‌الاسلام عاملی، امام جمعه استان اردبیل و شورای فرهنگ استان مطرح و تصویب شد. طی جلسات برگزار شده موضوعات و محورهای همایش تعیین و بر آن اساس فراخوان مقاله منتشر شد. پس از اعلام عمومی فراخوان مقالات، 42 چکیده مقاله دریافت و پس از آن 40 مقاله کامل به دبیرخانه همایش بین‌المللی سیدصفی‌الدین اردبیلی ارسال شد.
وی افزود: از 40 مقاله واصله 38 مقاله پذیرفته شد و امروز 22 مقاله ارائه می‌شود. زبان مقالات ارسالی دبیرخانه همایش انگلیسی، عربی و فارسی بود که از کشورهای آمریکا، ایرلند، سوریه، انگلیس و مصر ارسال شده بود. امروز ضمن ارائه 22 مقاله از مقالات دریافتی، رونمایی از 3 اثر منتشر شده، «چکیده مقالات نخستین همایش علمی بین‌المللی شیخ عارفین سید صفی‌الدین اردبیلی» به کوشش سید سلمان صفوی، «تجلی هنر عرفانی در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی» به کوشش حسن یوسفی و ملکه گلمغانی و هم‌چنین کتاب «عرفان ثقلین» به تألیف سید سلمان صفوی انجام شد.
به فعلیت رساندن قوه درونی جامعه به دست شیخ صفی از نگاه اعوانی
غلام‌رضا اعوانی، رئیس انجمن فلسفه و حکمت ایران یکی از سخنرانان این همایش بود که با اشاره به اینکه شیخ صفی‌الدین اردبیلی حق بزرگی به گردن ایران دارد، گفت: با وجود اینکه بعد از گذشت سی و چند سال و برگزاری کنگره‌های بسیار، تشکیل بزرگداشت شیخ صفی به تأخیر افتاده، اما برگزاری این همایش شروع خوبی است و جا دارد تا مصدر خدمات بزرگ فرهنگی کشور واقع شود و هم‌چنین فرهنگ اسلامی و ایرانی کشور، با برگزاری چنین همایش‌هایی احیا شود.
وی در تبیین علل عظمت شخصیت شیخ‌صفی عنوان کرد: هر انسان بزرگی که بروز می‌کند نشان از آن دارد که جامعه دارای استعدادهایی است و او آن استعدادها را از قوه به فعل در می‌آورد. شیخ صفی‌الدین انسان بزرگی بود که توانست استعدادهای بالقوه جامعه عصر خود را به فعلیت برساند. او خواسته‌های درونی حضرت رسول(ص) را در زمان خود اجابت کرد. در قرآن داستان پیامبران زیادی آمده که هر کدام رسالتی داشتند و در ازای کار خود چیزی نخواستند مگر حضرت محمد(ص). حضرت رسول (ص) در ازای ادای رسالت خود یک چیز را از امت خود می‌خواهد و آن محبت اهل بیت(ع) است که راهی به سوی خداوند است و در حدیث ثقلین و آیات بسیاری از قرآن‌کریم بر آن تأکید شده، این مطلبی هم که پیامبر اکرم(ص) خواسته برای سعادت مردمان بوده و باید دانست که در واقع سنی واقعی ائمه اطهار(ع) هستند. محبت اهل بیت(ع) یکی از مواردی بود که شیخ صفی‌الدین در عصر خود احیا کرد.
وی ادامه داد: تحقق وعده خداوند در مورد مودت اهل بیت(ع) در زندگی شیخ صفی‌الدین جاری و ساری بود. از موارد دیگری که شیخ صفی‌الدین آن را محقق کرد، وعده‌های حضرت رسول(ص) در مورد ایرانیان بود. پیامبر(ص) در موارد بسیاری نکاتی را در مورد ایرانیان متذکر شده‌اند. همانطور که در مورد سلمان فرمودند او از یاران اختصاصی ما و از اهل بیت(ع) ما به شمار می‌آید. یکی از دستاوردهای حکومت صفویه که موجب عزت ایران بود حب اهل بیت و تحقق وعده‌های حضرت رسول(ص) و خداوند است.
سیدیحیی رحیم صفوی و مطالعه تطبیقی انقلاب شیخ صفی اردبیلی و امام خمینی(ره)
سیدیحیی رحیم صفوی، دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری، به عنوان یکی دیگر از سخنرانان در این همایش گفت: من به عنوان یک معلم جغرافیای سیاسی از چگونگی شکل‌گیری دولت ــ ملت‌ها، مدیران حاکم بر مردم و سرزمین‌ها و تعامل میان آنها سخن می‌گویم و تحلیلی تطبیقی از دو رخداد سیاسی، فرهنگی ایران و تأثیر آن در ساخت قدرت سیاسی و تمدن نوین ایرانی اسلامی ارائه می‌دهم.
وی در ادامه با قرائت این شعر از علامه طباطبایی که «کارساز ما به فکر کار ما/ فکر ما در کار ما آزار ماست» خاطرنشان کرد: تاریخ نشان داده است اندیشه عالمان دینی و عارفان مکتب اهل بیت(ع) به دلیل عنایات الهی، از شعاع و نفوذ در اخلاق سیاسی مردمان عصر خود برخوردار بود که منشأ ظهور یک قدرت بزرگ سیاسی، مذهبی و بنیان‌گذار فرهنگ مدنیت و تمدن‌سازی در طول تاریخ ایران شده است. شیخ صفی‌الدین یکی از این افرادی است که در خط مستقیم خاندان عترت و طهارت قدم می‌گذاشته و بر همین اساس از حمایت اندیشه‌ای مردم بهره‌مند بوده است.
رحیم صفوی ادامه داد: مقصود من از دو رخداد سیاسی، ظهور شیخ صفی‌الدین اردبیلی و تشکیل حکومت شیعی در ایران و تطبیق آن با بروز انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی است. ایجاد تغییر در شاکله ملی و جهانی یک واقعیت تاریخی است که همواره در بستر جهان‌بینی و منظومه فکری استوار بوده است. همه تحولات سیاسی بزرگ دارای ریشه‌های عمیق عرفانی، فلسفی و ایدئولوژی‌های اندیشمندان پیشین بوده‌اند.
دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری افزود: هر چه بناهای اعتقادی که تکیه مستحکم دولت‌ها و قدرت‌ها است، قوی‌تر و مبنای عرفانی، فلسفی در تشکیل نظام سیاسی از قوای بالاتری برخوردار باشد، ظهور جوامع تمدنی در ادوار گوناگون با استقبال بیشتری از مردم شکل می‌گیرد. دو اصلاح «blue shift» و «red shift» در علم نجوم به کار می‌روند و شاید بتوان همین اصطلاح را در بروز و ظهور قدرت و ساخت جامعه به کار برد.
وی با بیان اینکه هرچه که ستارگان به ما نزدیک‌تر باشند، ما آنها را به رنگ آبی می‌بینیم و برعکس با دوری آنها از ما آنها را به رنگ قرمز می‌بینیم، اظهار کرد: اگر جامعه‌ای تحت تأثیر رهبران ربانی و عرفانی باشد، با رشد و توسعه فرهنگی روبرو می‌شود و اصطلاحا می‌توان آن را در قلمرو «بلوشیف» قلمداد کرد و چنان‌چه جامعی هرچند پیشرفته، با ابتذال، زوال، ناپایداری در ارزش‌های اخلاقی و انسانی روبه‌رو باشد، در اصطلاح در قلمرو «ردشیف» جای می‌گیرد.
نگاه به روند اتصال به خداوند از دریچه ذکر در بیان آیت‌الله اراکی
آیت‌الله محسن اراکی، دبیر کل مجمع تقریب مذاهب اسلامی، در این همایش با سخنرانی درباره ریشه عرفان ناب در قرآن، گفت: همانطور که در عرفان صادق و کاذب داریم، در میان عارفان نیز مدعی و صادق وجود دارد. عرصه فقه نیز همین‌طور است، فقه و عرفان ناب دو چهره یک حقیقت است. عرفان اسلامی از فقاهت جدایی‌ناپذیر است و همه عارفان فقهای بزرگ تاریخ بودند و بالعکس. عرفان ناب اسلامی از آیه شریفه «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا؛ قطعا براى شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقى نیکوست براى آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند»(احزاب/21) شروع می‌شود. مبنای ذکر کثیر، محبت محمد و آل محمد(ص) و ولایت آنها است.
آیت‌الله اراکی آغاز عرفان حقیقی را ذکر خدا و تداومش را وصل دانست و افزود: در قرآن وصل از سوی عبد و صلوات از سوی خدا ذکر شده و عنوان می‌شود کسانی که از ولایت پیروی می‌کنند به خط الهی وصل می‌شوند. این وصل شدن در صلواتی که ما قرائت می‌کنیم، اتفاق می‌افتد. نیرویی که بنده را به سوی بالا برده و به سلام الهی می‌رساند، مرحله حضور بی‌حجاب میان عبد و رب حاصل می‌شود و جز نوادری از بندگان نمی‌توانند این مرحله را درک کنند.
وی تصریح کرد: صلوات بر رسول و آل او به سوی کسانی توسعه می‌یابد که به خط ولایت متصل شده‌اند و خود را به مرکز مرتبط می‌کنند. جامعه بشری جامعه همیشه پیوسته است. پیوستگی به خدا جز از راه محمد(ص) معقول نیست. وصل، سیر صعود الی‌الله است و صلوات نزول رحمت الهی است و این خلاصه عرفان و فقه ناب دین است.
دبیر کل مجمع تقریب مذاهب اسلامی در پایان بیان کرد: آنها که عارف ناب بودند، با این حقیقت آشنا شدند و به نیستی حاصل از معرفت دست یافتند. وقتی انسان با وصل به معرفت برسد، نتیجه را می‌تواند با تمام خود ادراک کند. انسان با ذکر کثیر در بیوت انبیا به مرحله نور می‌رسد که نور خدا نیز از آنجا جلوه می‌کند.
