مالاوی؛ قلب تپنده اسلام در آفریقای جنوبی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه آفریقا، مالاوی که به مدت 73 سال مستعمره بریتانیا بود «Nyasaland » نامیده می‌شد و در سال 1964 که به استقلال دست یافت، نام قدیمی خود یعنی مالاوی را پیدا کرد. نخستین حاکم کشور بعد از استقلال «کاموزو باندا» نام داشت، اما در انتخابات سال 1994 «باکیلی موزولو» رئیس‌جمهور مسلمان مالاوی شد.

ورود اسلام به مالاوی

گفته می‌شود، نخستین مسلمانی که وارد مالاوی شد، در قرن پانزدهم بود. دانشمندانی چون «Fotheringham» اعتقاد دارند که اسلام در اواسط قرن 19 به مالاوی رسید؛ هرچند برخی رهبران اسلامی در مالاوی چون «شیخ محمد عثمان» معتقدند که دین اسلام بسیار زودتر از این زمان وارد مالاوی شده است. وی اضافه می‌کند که چه بسا اسلام حدود 400 سال پیش به مالاوی راه یافته باشد. به هرحال، عقیده غالب در تاریخچه ورود اسلام به مالاوی از آن Mandivenga و Fotheringham  است.

اسلام از مالاوی به سایر کشورهای آفریقای جنوبی گسترش پیدا کرد

اما آنچه در خصوص اهمیت حضور دین اسلام در این کشور مطرح است، اینکه اسلام درمالاوی همانند قلب تپنده‌ای عمل کرده که توانسته این دین را از این نقطه آفریقا در حوزه کشورهای جنوب آفریقا به خصوص زیمبابوه، زامبیا، بوتسوانا و آفریقای جنوبی گسترش دهد. هزاران تن از مسلمانان مالاوی از طریق مهاجرت در کشورهای حوزه «سادک» در جنوب افریقا سکنی گزیده‌اند. امروزه مسلمانان مالاوی اکثریت جامعه اسلامی آفریقا را در جنوب این قاره در اختیار دارند.
به‌طور‌کلی دین اسلام طی اواسط قرن 19 توسط مسلمانان آسیایی و سواحیلی که سابقه حضور در سواحل شرق آفریقا دارند به منطقه Nyasaland  وارد شده است. مسلمانان سواحل شرق آفریقا با تجارت عاج، نمک و... باعث تأثیر بر فرهنگ بومی جامعه آن زمان مالاوی و کشورهای حوزه جنوب آفریقا شدند که این تاثیر فرهنگی بیشتر روی گروه‌های قبیله‌ای Chewa و Yao و تا اندازه‌ای نیز Nkhonde شد.
وقتی پس از ایجاد چنین ارتباطات اولیه تجاری،  تاثیرات اولیه شکل گرفت برای نمونه می‌بینیم که برخی گروه‌های آفریقایی چون «Yao» به سمت بخش‌های جنوبی مالاوی در دهه 1830 سفر کرده و در حالی که خود مسلمان شده بودند با تبلیغات و ارتباطات مداوم خود با بومیان منطقه باعث اسلام آوردن قبائل دیگری چون Lomwe, Nyanja و  Man ganja  به اسلام شدند. امروزه این مسلمانان عمدتاً در مناطق Mulanje,Chiradzulu , Blantyre, Zomba , Mangochi  و Dedza زندگی می‌کنند.

 استعمار بریتانیا و میسیونری مسیحیت؛ عامل کاهش مسلمانان مالاوی

مسلمانان آفریقایی مالاوی بیشتر از مسلمانان هندی که اکثریت جمعیت مسلمانان را در منطقه داشتند، پیروی می‌کردند؛ مسلمانان هندی که روزگاری به عنوان مهاجر از هند طی ده‌های 1960- 1950 از طریق آفریقای جنوبی به مالاوی سفر کردند. هندی‌ها توانستند جامعه بزرگ تجاری را در مالاوی ایجاد نمایند در شهرهای مهمی چون Lilongwe, Zomba ,Limbe  و Blantyre مرکزیت یافتند.
طیق برخی منابع موجود، در اوایل قرن بیستم میلادی جامعه مسلمانان مالاوی 65-60 درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند. پس از استعمار بریتانیا و ورود میسیونری مسیحیت این رقم به 35-30 درصد کاهش یافت در‌حالی‌که آمار رسمی مالاوی رقم مسلمانان این کشور را 13 درصد اعلام نموده که در واقع اکثریت مسلمانان را به کناری می‌زند. این در حالی است که با پیش‌بینی جمعیت مالاوی به ده‌و‌نیم میلیون مسلمانان سه‌‌ونیم میلیون تن را تشکیل می‌دهند.
 

دهه 1970؛ سرمایه‌گذاری آموزشی جوانان مسلمان مالاوی

همچنین، دین اسلام زودتر از مسیحیت وارد مالاوی شد(1830). البته اگرچه مسیحیت تأخر زمانی دارد اما با ورود خود سیستم پیشرفته تجاری و آموزشی را به همراه آورد.
Milanzi، در کتاب خود «هویت بازیافته مسلمانان مالاوی» به این مسئله اشاره می‌کند که در دهه 1970 شرایط تغییر یافت و هم‌زمان با احیای جهانی اسلام، زمانی که انجمن اسلامی مالاوی اقدام به تاسیس «کمیته جوانان» کرد، جامعه اسلامی مالاوی شاهد حضور جمع قابل توجهی از دانش‌آموختگان تحصیل‌کرده مسلمان بود و به همین خاطر چهره اسلام در مالاوی رو به تغییر نهاد و از این پس توجه فراوانی به سرمایه‌گذاری آموزشی جوانان مسلمان در مالاوی صورت گرفت.
اما تاثیر بیشتر به واسطه ارتباط مسلمانان مالاوی با جهان خارج و به خصوص آفریقای جنوبی بود و در این میان «جنبش جوانان مسلمان آفریقای جنوبی» با ایجاد ارتباط تاریخی خود به سال 1975 با مسلمانان مالاوی یکی از مهمترین تحولات را در منطقه به کرسی نشاند.
«شعیب آتیمو» یکی از آن جوانان مسلمان برومندی بود که توانست به‌زودی رهبری حرکت اسلامی جوانان را به دست گرفته و بتواند در کابینه سال 1994 رئیس‌جمهور Mulezi به مقام وزارت راه یابد. در این برهه از تاریخ بود که مسلمانان مالاوی موفق شدند تا حرکت اسلامی خود را در سطح جهانی آشکار سازند.
در اواخر دهه 70 و دهه 80 مالاوی شاهد توسعه روابط مسلمانان با جامعه اسلامی پیرامون خاصه آفریقای جنوبی بود و آژانس مسلمانان آفریقا با حمایت عربستان و کویت اقدام به تاسیس مدارس و ساختن مساجد متعدد در مالاوی کردند.
دهه 90 شاهد تحولات سیاسی در مالاوی بود و در نهایت در سال 1994  دکتر Bkili Muluzi  رئیس‌جمهور مسلمان مالاوی شد. اما تغییرات سیاسی مانعی برای حرکت اسلامی نشد حرکتی که (همزمان با آغاز انقلاب اسلامی ایران) در دهه 1980 نضج گرفته بود. بعدها برخی از رسانه‌های وابسته به دشمنان اسلام، رئیس‌جمهور مالاوی را فردی بنیادگرا خواندند و این درحالی بود که شمار قابل توجهی از جوانان مسلمان که رهبری حرکت اسلامی را به دست داشتند، در پست‌های مهم حکومت مالاوی مشغول خدمت بودند.

سیدکاظم مهرنیا