خودباوری از دیدگاه قرآن/ توکل بر خدا لازمه رسیدن به خودباوری است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، «خودباوری» یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روحی است که شخص در آن به‌خاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها به‌طور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد.

شناخت ویژگی‌های خود، پذیرش آن‌ها و تکیه کردن به آن‌ها به‌معنای خودباوری است، رسیدن به خودباوری نشانه پذیرش تمام ابعاد وجودی خود، چه خوب و چه بد است و قبول داشتن توان و نیروهایی که فرد برای انجام فعالیتی، رسیدن به هدفی یا هر چیزی دیگری است، عقیده‌ای که فرد در مورد خودش دارد و طرحی که از خود در ذهن ساخته است میزان خودباوری او را منعکس می‌کند.

انسان اگر خدا را به‌درستی بشناسد هیچ‌گاه به وی شک و تردید ندارد، افرادی که در مواجه با خدا دچار شک هستند به این خاطر است که خدا را آن‌گونه که شایسته است نمی‌شناسند.

والدین خودباور، کودکان خودباوری تربیت می‌کنند

خودباوری افراد نیز مثل بسیاری از ویژگی‌های دیگر جسمی و روانی فرد از دوران کودکی شروع به رشد و شکل‌گیری می‌کند، خانواده اولین محیطی است که نقش مهم خود را در خودباوری کودک ایفا می‌کند. والدین خودباور، فرزندان خودباور تربیت می‌کنند. والدینی که کودک خود را با تمام ویژگی‌هایی که دارد و به همان صورتی که هست می‌پذیرند فرد خودباوری را برای آینده تربیت می‌کنند، گذشته از خانواده و تأثیرات پیچیده‌ای که روی خودباوری کودک دارند، محیط‌های دیگر مثل محیط دوستان و همسالان، مدرسه، محیط شغلی و ... نیز خودباوری فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

توکل لازمه شناخت خداست و شک و دودلی و بدبینی ناشی از نداشتن تقوا و ایمان است؛ اگر شک و تردید در زندگی ما رسوخ کند غباری بر زندگی ما سایه می‌افکند که جبران آن بسیار سخت خواهد بود.

خودباوری و اعتماد به نفس از دیدگاه قرآن

خودباوری، اعتماد به‌ نفس یا عزت نفس از اصلی‌‌ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت است، نیاز انسان به اعتماد به‌ نفس در راستای رسیدن به اهداف خود در زندگی امری انکارناپذیر است، در تعریفی دیگر اعتماد به‌ نفس به‌معنای ایمان به توانایی‌‌های ذاتی و استعدادهای درونی فرد بر مبنای توکل بر خداوند تعبیر شده است. یعنی همان‌گونه که ساختار شاکله پیامبر اکرم(ص) برگرفته از خلق و خوی نیکوست از دیدگاه اخلاق قرآنی، انسان نیز وظیفه دارد به‌دنبال عناصر سازنده‌ای باشد که شخصیت را از آفت‌‌های نفس مصون نگه می‌دارد. از آثار خودباوری می‌توان به عزت نفس، موفقیت، پرهیز از گناه، بی‌نیازی از غیر خدا، به بن بست نرسیدن و یاد دائمی خدا اشاره کرد.

امام باقر(ع) در رابطه با خودباوری فرموده است: «در عیب آدمی همین بس که در مورد (عیوب) خود کور باشد و در مورد مردم بینا و دیگری را به کاری سرزنش کند که خود نمی‌تواند آن‌را ترک کند».

امام علی(ع) نیز در این رابطه فرموده است: «لا یصدقُ ایمانُ عَبد حتی یکونَ بِما فی یَداللهِ اَوثَقَ مِنهُ بِما فی یَدِه؛ ایمان بند‌ه‌ای صدق نمی‌کند، جز آن‌که توکل و اعتماد او به آن‌چه در دست خداست، بیشتر از آن باشد که در دست اوست».

راه‌های تقویت خودباوری و اعتماد به نفس

از جمله راه‌های تقویت اعتماد به نفس و خودباوری می‌توان به مواردی از جمله خود ارزشمندی، خودشناسی، خودپندار مثبت، خوداتکایی، رویارویی با مشکلات، تلقین درمانی، تمرین و تصمیم‌گیری، فراگیری مهارت‌های زندگی، کسب تجارب موفقیت‌آمیز، مطالعه زندگی افراد موفق اشاره کرد.

رسیدن به اعتماد به نفس در حد عالی که توان ایستادگی در برابر امواج سهمگین مشکلات را در انسان افزایش دهد، در گروی تکیه بر عنصر ایمان و توکل به خداوند است. در سایه توکل و ایمان عمیق مذهبی، انسان احساس می‏‌کند که دیگر تنها نیست، بلکه همیشه خدا را در کنار خود می‌‏بیند، براین اساس امام علی(ع) درباره مؤمن می‌‏فرماید: «روح شخص با ایمان از سنگ خارا شکست‌ناپذیرتر است». همچنین، یکی از عوامل تضعیف اعتماد به نفس، منفی‌بافی و منفی‌گرایی در امور زندگی و تحصیل است.

حجت‌الاسلام اصغر دانشی، رئیس عقیدتی ـ سیاسی نیروی انتظامی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا گفت: در هر خانواده ممکن است چالش‌ها و مشکلاتی وجود داشته باشد که اگر به‌موقع به آن پرداخته نشود و یا زن و شوهر به این باور و اعتقاد نرسند که من می‌توانم این مشکل و چالش را حل کنم و به توانمندی‌های خود توجه نداشته باشند و عزت نفس لازم را نداشته باشند آن مشکل می‌تواند زندگی را برای زن و شوهر و فرزندان مختل سازد.

وی در رابطه با عوامل خودباوری افزود: میان جامعه مردم یا متفکر هستند یا متفکر نیستند برخی اصلاً عقل خود را به‌کار نمی‌گیرند مثلاً در انتخاب همسر، انتخاب شغل و یا رشته تحصیلی براساس عقل عمل نمی‌کنند؛ لذا با مشکل مواجه می‌شوند.

حجت‌الاسلام دانشی ادامه داد: گروه دوم افرادی هستند که عقل را به‌کار می‌گیرند؛ لذا می‌توان گفت برخی از این افراد یا عاقل جهت مثبت هستند و یا عاقل جهت منفی که از جمله افراد عاقل جهت منفی می‌توان به کلاهبرداران اشاره کرد.

رئیس عقیدتی نیروی انتظامی لرستان در بیان عوامل خودباوری نیز گفت: از جمله عوامل خودباوری می‌توان از تفکر، معرفی الگوهای زیبا، ترک عادت‌های بد، ایجاد فضای معنوی، استفاده از امکانات موجود و دوری از انسان‌های مأیوس نام برد.