مطالعات میان‌رشته‌ای فاقد بانک اطلاعاتی جامع است/ قرآن را نباید یک رشته در نظر گرفت
گروه اندیشه: مقصود از مطالعات میان‌رشته‌ای مطالعه میان دو علم است که اخیراً خیلی مورد تأکید دانشگاه‌هاست؛ اما این نکته نباید ما را گمراه کند که قرآن را یک رشته در نظر بگیریم.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، در همایش مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم ـ از برنامه‌های جانبی پنجمین دوره مسابقات حفظ قرآن ـ شب گذشته، 13 دیماه، پنج مقاله در حضور هیئت داوران شامل علی منتظری، منصور پهلوان و مجید معارف ارائه شد.
اولین مقاله را علیرضا صیادمنصور، دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تهران ارائه داد. عنوان این مقاله «How the Holy Quran and Neurotheology Mutually Ground Each Other » بود و درباره تأثیر قرآن کریم بر اعصاب بحث می‌کرد.
وی در ابتدا به تعریف عنوان مقاله خود پرداخت و گفت: این عنوان رشته‌ای است که در حقیقت از هفت رشته تشکیل شده است و در آن به دنبال رابطه میان مغز و الهیات هستند و به دنبال توسعه روش‌ها و رویکردها در مباحث الهیاتی است.
این محقق و پژوهشگر افزود: بحثی که امروز مطرح شده این است که اساساً فلش علیت از مغز به تجربیات دینی می‌رسد یا نه. یعنی مغز با تجربه‌های شیمیایی خودش به تجربیات دینی می‌رسد یا اینکه چیز دیگری مغز را تحریک می‌کند.
صیادمنصور با بیان اینکه متأسفانه در عالم اسلام کمتر به این مباحث پرداخته شده است، عنوان کرد: طبق آموزه‌های اسلام همه چیز مخلوق خداست. این کلی‌نگری باعث می‌شود ادراک تجربی از حضور همه‌جانبه خداوند داشته باشیم.
وی ادامه داد: کارکرد بعدی، کارکردی است که اساساً طبق دیدگاه الهیاتی خودمان می‌گوییم که حتی اعداد را نیز خداوند خلق کرده است. در الهیات و ادیان اعداد مقدسی داریم مثل 7، 99 و یا در یهودیت عدد 40. برای فهم این اعداد به کارکرد کمی مغز رجوع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنیم.
صیادمنصور گفت: کارکرد بعدی، کارکرد دوگانه بین مباحث و مفاهیم متضاد مثل خیر و شر، مؤمنان و کافران، بهشت و جهنم و ... است. همچنین جایابی ما در جهان مرتبط با کارکرد موقعیت یابی ما است.
در ادامه حمیدرضا ایمانی‌فر، دانشجوی دکتری روانشناسی از دانشگاه پیام نور در جایگاه ارائه مقاله قرار گرفت. وی در رابطه با مقاله خود با عنوان «آسیب‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن در فضای فناوری اطلاعات‌محور» گفت: هر کلمه قرآن دارای یک معنی است و وقتی ترجمه شود ممکن است دایره‌ای از معانی را به خود اختصاص دهد.
وی افزود: در همه نشریات، روزنامه ها و ... تحقیقات بین‌رشته‌ای کم داریم. بعد دیگر نیز آسیب‌شناسی از دیدگاه فرآیند تحقیق است. مطالعات میان‌رشته‌ای فاقد بانک اطلاعاتی جامع است. پژوهش‌ها دارای عملکردی ناقص هستند و مجلات علمی ـ پژوهشی مورد تأیید وزارت علوم نیستند و به دلیل عدم ارتباط محققان با یکدیگر بیشتر تحقیقات به صورت پراکنده هستند.
بنا بر این گزارش، ارائه مقاله «تواتر تاریخی در حوزه قرآن و حدیث» عنوان سومین مقاله بود که توسط محمدحسن احمدی از دانشگاه تهران ارائه شد. وی شاخصه‌های رویکرد تاریخی در حوزه علوم قرآن و حدیث را به سه دسته رویکرد سلبی، فقهی‌زده و غیرساختاری تقسیم کرد.
وی افزود: از حدیث تعریف ناقصی ارائه می‌شود و به عنوان یک مفهوم و نه روش مطرح می‌شود. مهم‌ترین مشکل در رویکرد غیرساختاری است. یکی از آسیب‌ها در حوزه حدیث مسئله جعل است و بعد از مقام بیان یکی از ویژگی‌های مهم، استدلال است.
رضا سامه، مدرس دانشگاه در ادامه به ارائه مقاله «تبیین مفهوم کیفیت در معماری مبتنی بر نظام معرفتی» پرداخت. وی گفت: در این مقاله مسئله کیفیت در معماری را مورد توجه قرار دادم. معماری ظرف زندگی انسان است. طبق این تعریف این سؤال مطرح می‌شود که کدام زندگی، کدام ظرف و کدام انسان؟
وی افزود: از تعریف کیفیت زندگی انسان می‌توانیم به این نتیجه برسیم که انسان باید به چه شکلی باشد.همچنین مبنای نظری اندیشه کیفیت زندگی برپایه اصل رابطه انسان و محیط استوار است.
بنا بر این گزارش، مهدی عباسی، کارشناسی ارشد زبان‌شناسی از دانشگاه سیستان و بلوچستان، در پایان به ارائه مقاله «بررسی کنش‌های گفتاری در ترجمه جزء 30 قرآن کریم» پرداخت.
وی با بیان اینکه هدف این مقاله مطالعه کنش‌های گفتاری است و اینکه آیا برای ترجمه قرآن کریم نیز می‌توان این کنش‌ها را معنی کرد، افزود: برای این کار جزء 30 قرآن انتخاب شد. هدف از بررسی کنش‌های گفتاری، تبیین کنش غیربیانی آیات است و در اصل پایه‌ای برای کنش‌های غیررفتاری می‌شود.
عباسی ادامه داد: کنش تدریجی، کنشی است که مخاطب تشویق به انجام دادن یا ندادن آن کار می‌شود. مثل آیه 18 نازعات که کنش تدریجی دارد. یک دسته دیگر کنش‌های اعلامی هستند و حالت خبری دارند مثل آیات 25 و 26 سوره غاشیه. در نهایت در مجموع 563 آیه جزء 30، کنش‌های تدریجی و اعلامی بیشترین تعداد بودند.
در ادامه هیئت داوران به ارائه نظرات خود پرداختند. مجید معارف درباره مقاله اول گفت: آنچه مربوط به کارکردهای مغز و روح انسان بود، مسئله جالبی برای ما بود؛ ولی اینکه با آیات قرآن تطبیق بدهند شاید تطبیق مناسبی نبود. در مقاله دوم نیز تعبیری بر زبانشان گذشت و از قرآن به عنوان گمنام‌ترین کتاب نام بردند که تعبیر صحیحی نیست و قدری رنگ اغراق داشت.
وی افزود: در رابطه با مقاله سوم، که تواتر تاریخی را مورد بحث قرار داده بود، باید بگویم جعل اصطلاحات بد نیست اما به شرط آنکه اصحاب فن بر آن توافق کنند. در ادبیات علمی بحث تواتر معنوی و لفظی داریم. در رابطه با مقاله کنش‌های گفتاری نیز باید گفت در چنین پژوهش‌هایی باید دقت شود، حتماً باید متن قرآن مورد بررسی قرار گیرد نه ترجمه‌ها.
بنا بر این گزارش، منصور پهلوان، در ادامه با اشاره به مفهوم مطالعات میان‌رشته‌ای گفت: مقصود از مطالعات میان‌رشته‌ای مطالعه میان دو علم است که اخیراً خیلی مورد تأکید دانشگاه‌هاست. اما این نکته نباید ما را گمراه کند که قرآن را یک رشته در نظر بگیریم. اگر این کار را انجام دهیم تنزل شأن قرآن را انجام داده‌ایم. قرآن کریم کتاب هدایت و متکفل سعادت دنیا و آخرت انسان‌هاست. سرچشمه آن وحی است که بالاتر از هر علم بشری است. علم بشری روش آزمون و خطاست اما علم قرآنی، علم وحیانی است.
