سال ۹۲ کل دانشگاهها ۵۰ کرسی آزاداندیشی برگزار کرده‌اند/ گلایه از بخش‌نامه‌های ضد آزاداندیشی
گروه دانشگاه: به گفته معاون فرهنگی وزارت علوم، در سال ۹۲ فقط ۵۰ کرسی آزاداندیشی در سطح تمام دانشگاهها برگزار شد که بسیاری از آنها آزاداندیشی به معنای واقعی نبوده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست «بررسی موانع و راهکارهای اجرایی کرسی‌های آزاد اندیشی» صبح امروز چهارشنبه، اول بهمن ماه، با حضور جمعی از مدیران فرهنگی دانشگاه‌های سراسر کشور در وزارت علوم تحقیقات و فناوری برگزار شد.
در ابتدای برنامه حسین میرزائی، مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم با اشاره به فرمایشات رهبر در مورد کرسی‌های آزاد اندیشی گفت: ایشان می‌فرمایند: «یکی از کارهایی که باید در زمینه مسائل اجتماعی صورت گیرد میدان دادن به دانشجو برای اظهار نظر است»، به نظر می‌آید مطالبه اول رهبر بحث کرسی‌هاست اما همچنان از رونقی که لازم است برخوردار نیست. نگاهی به آمار نشان می‌دهد که وضع نامطلوبی وجود دارد؛ به همین خاطر باید در ترم جاری فعالیت مشخص و معلومی را داشته باشیم.
وی افزود: باید برنامه‌ریزی کنیم و فارغ از اینکه همیشه گفته شده دانشجویان باید آغازکننده باشند، هیچ ایرادی ندارد که خودمان شروع‌کننده آن باشیم. چیزی حدود 11 هفته کاری فعال را پیش روی داریم که باید برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم.
بنا بر این گزارش، در ادامه سیدضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان اینکه اگر تلاش مدیران فرهنگی نباشد اهداف دانشگاهها توفیق کاملی پیدا نخواهد کرد، گفت: هدف این جلسه برداشتن یک گام عملی برای تحقق یکی از اهداف ضروری در دانشگاه‌هاست.
وی اظهار کرد: از بدو پیروزی انقلاب پیدا کردن آزادی بیان همراه با جریان‌سازی ادب آزادی بیان، یکی از دغدغه‌ها بوده است. همه ما شاهد هستیم که بخش ناچیزی از مطالبات رهبر تحقق پیدا کرده است و وظیفه ماست که تلاش کنیم تا این مهم را تحقق بخشیم.
هاشمی عنوان کرد: رهبر از دانشگاهها گلایه کرده‌اند که عملا آن کاری را که من گفته‌ام انجام نشده است نه در دانشگاهها و نه در حوزه‌های علمیه. کلام رهبر یعنی این که ما در این مسیر پیش نرفته‌ایم و معاونت فرهنگی وزارت علوم در این دوره مهم‌ترین هدف خودش را تحقق آزاد اندیشی در دانشگاهها می‌داند. تقویت تشکل‌های علمی، فعالیت‌های دینی، اتاق فکر اساتید و غیره مهم است اما همه در جهت تقویت آزاداندیشی که مطالبه رهبری است، مهم هستند.
وی با بیان اینکه رهبر فرموده‌‌اند: «آنی که کمک می‌کند به پیشرفت آزادی واقعی فکرها، آزاد اندیشی است»، گفت: با ادعای امثال من کسی نمی‌تواند مدعی فکر و فرهنگ کشور شود. آزاداندیشی در جامعه یک شعار مظلوم است که شرط لازم برای رشد فرهنگ است. امروز فضا خیلی بسته است و وظیفه ماست که آن را آماده کنیم. مدیریت فرهنگی نیاز به باور، ایمان، شجاعت و از خودگذشتگی دارد. مدیر فرهنگی باید آماده فداکاری باشد.
معاون وزارت علوم با اشاره به بخش‌نامه‌ای که در گذشته به دانشگاهها ابلاغ شده است و نام هشتاد نفر برای دعوت در کرسی‌ها آورده شده است، افزود: نمی‌توان آزاد اندیشی را با محدود کردن سخنران‌ها پیش برد. این نوع بخشنامه‌ها که اسامی را مشخص می‌کنند ضد آزاد اندیشی است. باید موانع را برداریم که بعضی‌هایشان را خودمان ایجاد کرده‌ایم.
آزادی بیان یعنی دیدگاهی که موجب ساختارشکنی نمی‌شود
هاشمی ادامه داد: اگر بخواهیم آزاد اندیشی به جریان بیافتد باید با تضارب آرا و گفت‌وگو همراه باشد و حتماً باید آزادی بیان باشد یعنی صاحبان اندیشه‌های گوناگون بتوانند دیدگاه‌هایشان را مطرح کنند. اما چه دیدگاهی درست است آیا دیدگاهی که منطق ما و سازمان ما می‌گوید درست است یا دیدگاهی که به نفع جامعه است. ما، جریان ما، حزب ما ملاک حق و باطل نیست. آزادی بیان یعنی دیدگاهی که موجب ساختارشکنی نمی‌شود و اختلال در نظم و امنیت جامعه را به همراه ندارد.
وی گفت: اگر معاونت فرهنگی فکر می‌کند دیدگاه خودش لزوماً درست است و دیدگاه‌های دیگر غلط است او صلاحیت ماندن بر سر سمت معاونت فرهنگی را ندارد. نباید تصور کنیم در اجتماع سلیقه ما مبنای حق و باطل است بلکه آیین‌‌نامه کرسی‌های آزاد اندیشی در این زمینه مبنای حق و باطل قرار می‌گیرد.
هاشمی با بیان اینکه نباید از نظر مخالفان بیم‌ناک بود، اظهار کرد: اگر کسی مدعی حفظ آرامش جامعه و دانشگاه‌هاست باید اجازه دهد بحث‌های سیاسی، اجتماعی، دینی و غیره در کرسی‌ها مطرح شود و به شکل قانونمند زمینه بیان دیدگاه‌ها فراهم شود.
وی با اشاره به قالب‌های در نظر گرفته شده برای کرسی‌ها گفت: کرسی‌های مناظره، نقد و نظر، پرسش و پاسخ به شبهات و آزاد اندیشی از قالب‌های در نظر گرفته شده است. در سال 92 فقط 50 کرسی آزاد اندیشی در سطح تمام دانشگاهها برگزار شد که بسیاری هم از آزاد اندیشی به معنای واقعی نبوده است. به افرادی که دیدگاه‌های مخالف دارند باید فرصت داده شود. اگر فکر می‌کنید این دیدگاه‌ها مخرب است این کرسی‌ها فرصتی ایجاد می‌کند تا به مخالفان پاسخ دهیم اگر با نظر مخالف به قوه قهریه برخورد کردیم یک صبغه مظلومیت و محبوبیت پیدا می‌کنند.
وی افزود: مخالف یک نعمت است چون دیدگاه درست، مخاطب پیدا می‌کند. مونولوگ نمی‌تواند در فضای اجتماعی مخاطب پیدا کند؛ فضای علمی با مونولوگ اتفاق نمی‌افتد. اگر طرف مقابل نقدی دارد ما هم صحبت داریم. در فضای طلبگی از مباحثه استقبال می‌شود ما هم باید همانگونه باشیم.
استماع بخشی از منطق گفت‌وگو است
معاون وزیر عنوان کرد: در حال حاضر گفت‌وگو یک موضوع علمی است. منطق گفت‌وگو یعنی دنبال کشف حقیقت بودن و غیر از مجادله است. گفت‌وگو یعنی گفت و شنود و مستلزم این است که شنونده خوب و دنبال کشف حقیقت باشیم. استماع و نقدپذیری بخشی از منطق گفت‌وگو است.
وی در ادامه با بیان اینکه در جامعه دانشگاهی ما هنوز فضای امن برای گفت‌وگو وجود ندارد، اظهار کرد: باید فضای مناسب برای تقویت روحیه حقیقت‌جویی ایجاد کنیم. شاخص‌های مطالعه در دانشگاهها و جامعه بسیار نامطلوب است. کرسی‌ها با نشان دادن ضعف‌‌ها باعث افزایش مطالعه خواهند شد. شبهات باید مطرح شوند و این افق‌هایی است که در آئین‌نامه جدید پیش‌بینی شده است.
هاشمی با اشاره به هئیت مرکزی کرسی‌ها گفت: در دانشگاهها و وزارتخانه، یک هئیت نظارت به نام هیئت نظارت بر فعالیت‌های تشکل‌های اسلامی داریم که وظایف آن ایجاد راهکارهای توسعه کمی و کیفی و تسهیل برگزاری کرسی‌هاست. حمایت، هدایت و ارزیابی هئیت‌های نظارت تابعه که در دانشگاهها وجود دارند نیز از وظایف دیگر این هئیت‌ها است.
وی ضمن تصریح اینکه ما در برگزاری کرسی‌ها ضعف داریم و این نقد را می‌پذیریم، ابراز کرد: شخصیت‌های حقیقی و حقوقی می‌توانند متقاضی برگزاری کرسی‌ها باشند و حتی سه نفر از دانشجویان و یا یک استاد می‌تواند درخواست برگزاری دهد. اما هر تشکلی در حوزه فعالیت خودش می‌تواند درخواست دهد.
معاون فرهنگی وزارت علوم در تشریح روند برگزاری کرسی‌ها گفت: در ابتدا باید درخواست بدهند و بعد تأیید شود. مجری کارشناس، نفرات موافق و مخالف را معرفی و به هئیت نظارت پیشنهاد دهند. در صورت عدم معرفی مخالف هئیت نظارت موضوع را به سایر دانشجویان اعلام می‌کند اگر مخالفی پیدا شد شرکت می‌کند، اگر هم پیدا نشد کرسی برگزار می‌شود. هئیت نظارت در مورد ایجاد ظرفیت برای برگزاری موفق کرسی‌های آزاد اندیشی وظیفه حمایت دارد.اگر دانشجو و استاد درخواست ندهد دانشگاه وظیفه تشویق را دارد. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از دانشگاه امکان دخالت در آن را ندارند و انعکاس آن فی النفسه در رسانه‌ها ممنوع نیست مگر اینکه هئیت نظارت آن را ممنوع کند.
وی گفت: معاونت فرهنگی دانشگاهها مکلف هستند اعتبارات را برای کرسی‌ها در نظر بگیرند. از کرسی‌های برتر و نمونه تقدیر شود، همچنین رئیس دانشگاه مکلف است نسبت به ارتقای علمی اساتید فعال اقدام کند.
هاشمی در ادامه سخنانش به اقدام نشریه فرانسوی اشاره کرد و گفت: در نشریه ناشناخته در گوشه یک کشوری، کاریکاتوری موهن و بی ارزشی را چاپ کردند. عده‌ای که خودشان را مسلمان معرفی می‌کنند مدعیانه این نشریه را به خاک و خون می‌کشند و برای آن محبوبیت ایجاد می‌کنند. بعد آن نشریه کار غیر عقلانی خود را تداوم می‌بخشد. اسلام به‌عنوان آئین مهر و محبت به‌عنوان کیش خشونت معرفی می‌شود. مسلمانان که خودشان قربانی هستند مورد اتهام قرار می‌گیرند. مدعیان آزادی و آزادی‌طلبی علمدار توهین و تحریک افکار عمومی قرار می‌گیرند.
وی افزود: در اینجا توقع است که اهل علم به آن تحلیل داشته باشند. از اهل علم توقع کار بزرگی است که در یک فضای علمی، زمینه افراطی‌گری را کنترل کنند. یکی از کارهایی که شد، نامه‌ای است که حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی نوشته است که مضامین عالی در باب گفت‌وگو دارد. در این نامه روی ارزش‌های مشترک تکیه شده است.
هاشمی عنوان کرد: علمای دینی ما با ادب فوق‌العاده‌ای حتی با دشمنان صحبت می‌کنند. پس وظیفه ماست که با دانشجوی خود مدارا داشته باشیم از هیاهو و جنجال نهراسیم. از همین امروز برنامه‌ریزی کنید که ظرف پنج هفته که تا عید نوروز مانده است، پنج کرسی در هر کدام از دانشگاهها برگزار کنیم.
