تحلیل رابطه تصوف و اخوان‌المسلمین در پایان‌نامه دکتری دانشجوی دانشگاه ادیان و مذاهب
گروه دانشگاه: جلسه دفاع از رساله دکتری با عنوان «تحلیل رابطه تصوف و اخوان‌المسلمین مصر» ۲۲ تیرماه در دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب، حامد آل‌یمین، دانشجوی رشته تصوف و عرفان اسلامی رساله دکتری «تحلیل رابطه تصوف و اخوان المسلمین مصر» را دفاع خواهد کرد.
حامد ناجی اصفهانی، استاد راهنما، حجت‌الاسلام مهدی فرمانیان و علیرضا ابراهیم، استادان مشاور و حجت‌الاسلام محمدحسن زمانی، حجت‌الاسلام محمد مسجدجامعی و علی آقانوری، استادان داور این رساله دکتری هستند.
این جلسه دفاعیه روز دوشنبه، 22 تیرماه ساعت 18 در سالن شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار خواهد شد. چکیده این رساله به شرح زیر است:
«ارتباط تصوف و اخوان‌المسلمین مصر، از این جهت اهمیت دارد که بحث از رابطه دو نهاد و جریان قدرتمندی است که نه تنها مصر بلکه عالم اسلامی را در دیگر سرزمین‌ها تحت تأثیر قرار داده است. ریشه‌های این رابطه به پیش از تأسیس اخوان‌المسلمین برمی‌گردد. حسن البنّا، مؤسس اخوان المسلمین، دارای پیشینه صوفیانه بود که باعث جذب صوفیان بسیاری به اخوان شد که عاملی در تقویت بعد تربیتی تصوف در اخوان بود. حسن البنّا متأثر از فرهنگ صوفیان مصری، اخوان المسلمین را بنیان نهاد. اقتباس بنّا از تصوف مصر در برپایی حلقه‌های ذکر جمعی، مراسم میلاد پیامبر(ص)، ساختار تشکیلاتی و نیز پیوندهای مراد و مریدی در اخوان‌المسلمین است. البته این شروع صوفیانه اخوان دیری نپایید و با ورود اخوان به سیاست و تقابل با حاکمیت که بر خلاف روح حاکم بر تصوف مصری بود، فاصله گرفتن اخوان المسلمین از تصوف آغاز شد. وارد شدن اخوان به فاز نظامی و تأسیس دستگاه خاص اخوان برای مقابله مسلحانه با دشمنان، عامل دیگری در فاصله گرفتن اخوان از تصوف شد. تا آن‌جا که در دهه پنجاه میلادی بر خلاف دوره تأسیس که اخوان به‌عنوان طریقه‌ای صوفی شناخته می‌شد، خشونت و ترور خصیصه اصلی اخوان شد. بعد از اختلاف با عبدالناصر، عکس‌العمل طبیعی اخوان در قبال فشارهای وی، گرایش به افراط و خشونت بود که تحت تأثیر آثار سید قطب به‌وجود آمد. مهاجرت به کشورهای خلیج فارس به خصوص عربستان نیز روند سلفی شدن اخوان را تسریع کرد. رشد روزافزون تفکر سلفی وهابی در مصر، تحت تأثیر قدرت مالی مروّجان این تفکر و گرایش سلفی نسل جدید اخوان گام دیگری در دور شدن از تصوف و اخوان‌المسلمین بود.
علیرغم همه عوامل واگرایی میان اخوان‌المسلمین و تصوف، وجود برخی از رهبران معتدل در اخوان، مانعی بر سر راه افراطی‌گرایی بود. این امر هم ناشی از باقی ماندن آثاری از فرهنگ صوفیانه که بنّا در اخوان پی‌ریزی کرده بود و هم باعث بقای رنگ و بوی تصوف در اخوان شد. اگرچه امروزه اخوان از جمله جریان‌های سلفی شمرده می‌شود، اما برخلاف دیگر گروه‌های سلفی، می‌توان به بازگشت اخوان به گذشته صوفیانه‌اش امید داشت.»
