تازه‌ترین گزارش از رشد تولید علم ایران در ۱۰ سال اخیر اعلام شد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از روابط عمومی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در گفت‌وگویی اظهار کرد: اساساً یکی از مهم‌ترین علل تأسیس پایگاه‌های استنادی آی.اس.آی و اسکوپوس ایجاد نمایه از معتبرترین تولیدات علمی دنیا بوده است. از این رو، این پایگاه‌ها از میان نشریات بین‌المللی تنها بهترین‌ها را نمایه‌سازی می‌کنند که این دسته از نشریات را «نشریات هسته» می‌نامند.

وی  افزود: نشریات هسته، تعداد اندکی از نشریات در یک حوزه موضوعی هستند که بیشترین تعداد استنادها را دریافت کرده‌اند. استنادها یکی از شاخص‌های مرجعیت و کیفیت علمی در دنیای علم امروز هستند. بنابراین هدف اصلی تأسیس پایگاه‌های استنادی، سنجش کیفیت تولیدات علمی است و کمیت تولید علم تنها یک شاخص و بسیار کم اهمیت‌تر از شاخص استنادها یا همان کیفیت تولید علم است.

دهقانی اظهار کرد: یکی از وبگاه‌هایی که برای سنجش کمیت و کیفیت تولیدات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، وبگاه سایمگو (Simago) است. این وبگاه یک منبع دست دوم برای استخراج اطلاعات محسوب می‌شود. اطلاعات این پایگاه به سرعت روزآمد نشده و علی‌رغم اینکه هشت ماه از سال 2015 میلادی می‌گذرد، این پایگاه هیچ اطلاعاتی در خصوص کشورها در این زمینه ارائه نداده و همچنین اطلاعات سال 2014 میلادی آن نیز کامل نشده است.

وی تصریح کرد: پایگاه مذکور بر مبنای اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس روزآمد می‌شود. مثلاً، براساس اطلاعات مستخرج از اسکوپوس در تاریخ 15/6/1394 جمهوری اسلامی ایران 42304 مدرک در سطح بین‌المللی منتشر کرده است، حال آنکه براساس پایگاه سایمگو در همین تاریخ تنها 39573 مدرک از ایران منتشر شده است. اختلاف این دو 2731 مدرک است که در وضعیت فعلی کشور بسیار حائز اهمیت است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام افزود: بررسی اطلاعات اسکوپوس نشان می‌دهد که از ایران در سال 2014 میلادی تعداد 42304 مدرک در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه‌سازی شده است. این رقم در سال گذشته 40810 مدرک و در سال 2012 میلادی تعداد 40301 مدرک بود. بررسی اطلاعات این پایگاه در سال 2014 میلادی نشان می‌دهد که از حیث کمیت، تولید علم کشورهایی مانند سوئیس، دانمارک، سوئد، بلژیک و اتریش با رتبه‌های کمیت تولید علم 17، 24، 21، 22 و 25 همگی بعد از ایران قرار دارند.

رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری (RICEST)، براساس پایگاه استنادی اسکوپوس در سال 2015 میلادی تا تاریخ 14/6/1394 کمیت تولید علم ایران 25972 مدرک است و مشابه سال گذشته رتبه 16 دنیا و رتبه اول منطقه را از این بابت در اختیار داریم و برای تعیین رتبه قطعی کمیت تولید علم کشور باید چندین ماه بعد از سال 2015 صبر کرد.

دهقانی تصریح کرد: هر یک از پایگاه‌های استنادی، تولیدات علمی را در طبقات موضوعی مختلفی قرار می‌دهند. براساس پایگاه استنادی اسکوپوس بیشترین تولیدات علمی کشور در سال 2014 میلادی مربوط به سه حوزه پزشکی، مهندسی و شیمی است. باید در نظر داشت که ماهیت بین رشته‌ای علم باعث می‌شود که پژوهشگران یک حوزه در رشته‌های دیگر نیز به تولید علم بپردازند. مثلاً، بخش قابل ملاحظه‌ای از تولیدات علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی علوم پزشکی در کشور در حوزه علوم پایه نیز طبقه‌بندی می‌شوند.

وی گفت: هر چند کمیت تولید علم کشور در هیچ یک از سال‌ها کاهش نداشته است، اما آن بخش از کمیت تولید علم کشور که مربوط به مقالات منتشر شده در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شده است در طول زمان کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. در سال 2010 میلادی تعداد 6696 مقاله ماحصل شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی داشتیم در حالی که این رقم در سال 2014 میلادی به 3029 مقاله رسیده است که علت آن را می‌توان تحریم‌های بین‌المللی در حوزه‌های علمی و افزایش قیمت ارز دانست که باعث شده تعداد کمتری از دانشجویان دوره دکترا و اعضای هیئت علمی برای شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی به‌منظور ارائه مقاله شرکت داشته باشند و از طرفی یکی از آیتم‌های تعیین کننده رتبه علمی کشور، ارائه مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی است.