احمد غلامعلی:
دامنه تصرف دانشگاه در سرفصلهای علوم قرآن 30 درصد است
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه هر دانشگاهی در حد 30 درصد می‌تواند در سرفصلهای رشته علوم قرآن و حدیث دخل و تصرف داشته باشد، گفت: باید در حوزه تألیف کتابهای دانشگاهی در حوزه مطالعات قرآنی نیز پیش برویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد غلامعلی، عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با اشاره به ضرورت بازنگری سرفصلهای رشته علوم قرآن و حدیث، اظهار کرد: در وضعیت موجود حدود 19 گونه سرفصل برای رشته علوم قرآن و حدیث در دانشگاه‌های مختلف در حال اجراست که البته برخی از عناوین سالیان سال است که تدریس میشود، برخی دانشگاه‌ها هم با تأیید وزارت علوم عناوین جدیدتر برگزیدند و به همین شکل حالت‌های مختلف را شاهد هستیم؛ در حال حاضر وضعیت به این شکل است.
وی افزود: بیش از یک سال است که وزارت علوم به‌منظور تجمیع سرفصلهای حال حاضر، جلسات متعددی را برقرار کرده با این هدف که فردی که در آینده در کشور فارغ‌التحصیل علوم قرآن و حدیث میشود یکسری مطالب را حتماً بداند. بنا بر این ضرورت اینکه باید رشته قرآن و حدیث بازنگری و بازنگاری شود موضوعی نیست که پنهان باشد و تقریباً همه، هم در سطح استادان رشته‌های علوم قرآن و حدیث که در دانشگاه‌های معتبر هستند و هم در سطح وزارت علوم به ضرورت این مسئله رسیده‌اند، ان‌شاءالله که کارها تنظیم شده و نهایت تا یکی دو سال آینده رشته‌های جدید جایگزین می‌شوند.
حجت‌الاسلام غلامعلی در مورد میزان دخل و تصرف دانشگاه‌های مختلف در سرفصلها بیان کرد: تاکنون هر دانشگاهی که خواسته سرفصل نوشته و البته تصویب آن باید یک جای قانونی مثل وزارت علوم، باشد. فرقی نمی‌کند که سرفصلهای کجا باشد، اگر هر دانشگاهی بخواهد جدا عمل کند ناهماهنگی به‌وجود می‌آید و طبیعی است که مرجعی باید اینها را تصویب کند. اگر بنا باشد هر دانشگاهی مستقل عمل کند، به‌طور مثال دانشگاه امام صادق(ع) یکسری سرفصل خواهد داشت، دانشگاه قرآن و حدیث یکسری و دانشگاه تهران هم یکسری سرفصل خواهد داشت، دوره کارشناسی دانشجو یکسری سرفصل‌هایی را می‌خواند و مثلاً برای ارشد جذب یک دانشگاه دیگر میشود، احتمال دارد که سرفصلها تکراری شده باشد؛ پس به‌گونه‌ای باید سرفصل تنظیم شود که آن مقطع نهایی که دکتری است را ببینیم و به تناسب هدفمان که در دکتری چنین متخصصی می‌خواهیم پرورش دهیم برای کارشناسی، ارشد و دکتری واحد بچینیم.
اجازه تصرف 30 درصدی در سرفصلها
وی ادامه داد: هر دانشگاهی در حد 30 درصد و کمتر از 30 درصد می‌تواند دخل و تصرف داشته باشد، مگر دانشگاهی که زیر نظر وزارت علوم نباشد، آن هم در اختیار خود استاد است، استاد موظف است به 70 درصد سرفصل پایبند باشد، به کمتر از 30 درصد احتمال دارد خودش صلاح بداند چه چیزهایی بگوید.
غلامعلی با اشاره به انطباق برنامه‌های درسی با نیازهای جامعه، بیان کرد: طبیعی است که کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث که این سرفصلها را متکفل شده‌اند و پیش می‌برند نیازسنجی کرده‌اند و اگر بر پایه نیازسنجی نباشد فایده‌ای ندارد. باید بر اساس نیازهای روز، طراحی‌های متون، اسناد، آمارها، اصول کلی برنامه‌ریزی و مبانی رشته شامل مبانی انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، ارزش‌شناسی و ... کاملاً رعایت شده باشد.
وی افزود: به موارد مختلف شامل مسائل روز، مسائل اعتقادی و ... توجه شده و عناوینی پیشنهاد شده تا ان‌شاءالله ببینیم به چه صورت خواهند بود. یکسری از واحدهایی که تعریف شده اینکه در نهایت چه شود بستگی دارد که نظر اساتید مختلفی که در آینده آن‌ها را بررسی می‌کنند به چه صورت باشد، اما یکسری از واحدها تعریف شده مثلاً تحت عنوان کارگاه سندشناسی، کارگاه کتابخانه‌های دیجیتالی، جریان‌شناسی مطالعات حدیثی معاصر، روش‌شناسی مطالعات حدیثی بین‌رشته‌ای که بحث‌های بسیار نویی هستند. در حال حاضر روش‌شناسی مطالعات حدیثی بین‌رشته‌ای مانند حدیث و روانشناسی، حدیث و جامعه‌شناسی، حدیث و علوم تربیتی، حدیث و اقتصاد، در دوره کارشناسی زیر مجموعه قرار می‌گیرد. باید فردی در ارشد و دکتری فردی پرورش یابد که واقعاً مسئله را از جامعه بگیرد و پاسخ را از متون حدیثی بدهد و بداند برای این کار چه باید کند.
رشد تألیف کتاب‌هاب دانشگاهی در حوزه مطالعات قرآنی
غلامعلی در ارزیابی خود از رشد تألیف کتابهای دانشگاهی در حوزه مطالعات دینی و قرآنی، اظهار کرد: طبیعی است که باید در این حوزه هم پیش برویم، از دانشگاه خودمان یعنی دانشگاه قرآن و حدیث بگویم، وقتی سال 78 دانشگاه قرآن و حدیث راه‌اندازی شد، این حجم از منابع را نداشت اما الان منابعی دارد که برخی از آن‌ها جزء کتابهای رایج فقه‌الحدیث شده مانند روش فهم حدیث دکتر مسعودی که هر سال هم تقریباً منتشر میشود، دانشگاه در آن زمان قراردادی را با سازمان سمت منعقد کرد که کتاب‌هایمان به‌صورت مشترک چاپ شد، همان کتاب روش فهم حدیث، تاریخ حدیث، کتاب شناخت‌نامه نهج‌البلاغه اینجانب، کتاب نقد و وضع حدیث و یکسری از کتابهای دیگرمان عملاً به خاطر نیازی که در این رشته بود تحت عنوان منابع تولید شدند.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث گفت: طبیعی است وقتی رشته‌ای را راه‌اندازی می‌کنید، روی جزوات یک مقداری کار میشود و افراد هم مخصوصاً اگر از قبل سابقه پژوهش داشته باشند کار می‌کنند و منابع خوبی منتشر میشود اما وقتی رشته‌ای هم نداشته باشید طبیعی است که منابعی منتشر نمی‌شود و البته تمام این رشته‌هایی که ما می‌گوییم منابع دارد، اینطور نیست که منابع نداشته باشد، همین که رشته تصویب شد، منابع آن هم منتشر میشود، سرفصل که نوشته شود باید منابع آن هم نوشته شود، منابع رشته موجود است و به‌صورت درسنامه‌ای هم منتشر میشود.
وی افزود: بیش از یک سال است که وزارت علوم به‌منظور تجمیع سرفصلهای حال حاضر، جلسات متعددی را برقرار کرده با این هدف که فردی که در آینده در کشور فارغ‌التحصیل علوم قرآن و حدیث میشود یکسری مطالب را حتماً بداند. بنا بر این ضرورت اینکه باید رشته قرآن و حدیث بازنگری و بازنگاری شود موضوعی نیست که پنهان باشد و تقریباً همه، هم در سطح استادان رشته‌های علوم قرآن و حدیث که در دانشگاه‌های معتبر هستند و هم در سطح وزارت علوم به ضرورت این مسئله رسیده‌اند، ان‌شاءالله که کارها تنظیم شده و نهایت تا یکی دو سال آینده رشته‌های جدید جایگزین می‌شوند.
حجت‌الاسلام غلامعلی در مورد میزان دخل و تصرف دانشگاه‌های مختلف در سرفصلها بیان کرد: تاکنون هر دانشگاهی که خواسته سرفصل نوشته و البته تصویب آن باید یک جای قانونی مثل وزارت علوم، باشد. فرقی نمی‌کند که سرفصلهای کجا باشد، اگر هر دانشگاهی بخواهد جدا عمل کند ناهماهنگی به‌وجود می‌آید و طبیعی است که مرجعی باید اینها را تصویب کند. اگر بنا باشد هر دانشگاهی مستقل عمل کند، به‌طور مثال دانشگاه امام صادق(ع) یکسری سرفصل خواهد داشت، دانشگاه قرآن و حدیث یکسری و دانشگاه تهران هم یکسری سرفصل خواهد داشت، دوره کارشناسی دانشجو یکسری سرفصل‌هایی را می‌خواند و مثلاً برای ارشد جذب یک دانشگاه دیگر میشود، احتمال دارد که سرفصلها تکراری شده باشد؛ پس به‌گونه‌ای باید سرفصل تنظیم شود که آن مقطع نهایی که دکتری است را ببینیم و به تناسب هدفمان که در دکتری چنین متخصصی می‌خواهیم پرورش دهیم برای کارشناسی، ارشد و دکتری واحد بچینیم.
اجازه تصرف 30 درصدی در سرفصلها
وی ادامه داد: هر دانشگاهی در حد 30 درصد و کمتر از 30 درصد می‌تواند دخل و تصرف داشته باشد، مگر دانشگاهی که زیر نظر وزارت علوم نباشد، آن هم در اختیار خود استاد است، استاد موظف است به 70 درصد سرفصل پایبند باشد، به کمتر از 30 درصد احتمال دارد خودش صلاح بداند چه چیزهایی بگوید.
غلامعلی با اشاره به انطباق برنامه‌های درسی با نیازهای جامعه، بیان کرد: طبیعی است که کمیته تحول در مطالعات قرآن و حدیث که این سرفصلها را متکفل شده‌اند و پیش می‌برند نیازسنجی کرده‌اند و اگر بر پایه نیازسنجی نباشد فایده‌ای ندارد. باید بر اساس نیازهای روز، طراحی‌های متون، اسناد، آمارها، اصول کلی برنامه‌ریزی و مبانی رشته شامل مبانی انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، ارزش‌شناسی و ... کاملاً رعایت شده باشد.
وی افزود: به موارد مختلف شامل مسائل روز، مسائل اعتقادی و ... توجه شده و عناوینی پیشنهاد شده تا ان‌شاءالله ببینیم به چه صورت خواهند بود. یکسری از واحدهایی که تعریف شده اینکه در نهایت چه شود بستگی دارد که نظر اساتید مختلفی که در آینده آن‌ها را بررسی می‌کنند به چه صورت باشد، اما یکسری از واحدها تعریف شده مثلاً تحت عنوان کارگاه سندشناسی، کارگاه کتابخانه‌های دیجیتالی، جریان‌شناسی مطالعات حدیثی معاصر، روش‌شناسی مطالعات حدیثی بین‌رشته‌ای که بحث‌های بسیار نویی هستند. در حال حاضر روش‌شناسی مطالعات حدیثی بین‌رشته‌ای مانند حدیث و روانشناسی، حدیث و جامعه‌شناسی، حدیث و علوم تربیتی، حدیث و اقتصاد، در دوره کارشناسی زیر مجموعه قرار می‌گیرد. باید فردی در ارشد و دکتری فردی پرورش یابد که واقعاً مسئله را از جامعه بگیرد و پاسخ را از متون حدیثی بدهد و بداند برای این کار چه باید کند.
رشد تألیف کتاب‌هاب دانشگاهی در حوزه مطالعات قرآنی
غلامعلی در ارزیابی خود از رشد تألیف کتابهای دانشگاهی در حوزه مطالعات دینی و قرآنی، اظهار کرد: طبیعی است که باید در این حوزه هم پیش برویم، از دانشگاه خودمان یعنی دانشگاه قرآن و حدیث بگویم، وقتی سال 78 دانشگاه قرآن و حدیث راه‌اندازی شد، این حجم از منابع را نداشت اما الان منابعی دارد که برخی از آن‌ها جزء کتابهای رایج فقه‌الحدیث شده مانند روش فهم حدیث دکتر مسعودی که هر سال هم تقریباً منتشر میشود، دانشگاه در آن زمان قراردادی را با سازمان سمت منعقد کرد که کتاب‌هایمان به‌صورت مشترک چاپ شد، همان کتاب روش فهم حدیث، تاریخ حدیث، کتاب شناخت‌نامه نهج‌البلاغه اینجانب، کتاب نقد و وضع حدیث و یکسری از کتابهای دیگرمان عملاً به خاطر نیازی که در این رشته بود تحت عنوان منابع تولید شدند.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم حدیث گفت: طبیعی است وقتی رشته‌ای را راه‌اندازی می‌کنید، روی جزوات یک مقداری کار میشود و افراد هم مخصوصاً اگر از قبل سابقه پژوهش داشته باشند کار می‌کنند و منابع خوبی منتشر میشود اما وقتی رشته‌ای هم نداشته باشید طبیعی است که منابعی منتشر نمی‌شود و البته تمام این رشته‌هایی که ما می‌گوییم منابع دارد، اینطور نیست که منابع نداشته باشد، همین که رشته تصویب شد، منابع آن هم منتشر میشود، سرفصل که نوشته شود باید منابع آن هم نوشته شود، منابع رشته موجود است و به‌صورت درسنامه‌ای هم منتشر میشود.
