مترجم قرآن کریم عنوان کرد:
الزامات پژوهشی خنده حلال با الهام از ظرافت هنری قرآن
گروه حوز‌ه‌های علمیه: محقق و مترجم قرآن کریم با تاکید بر اینکه ظرافت‌های هنری قرآن پایان‌ناپذیر است گفت: باید مقالات متعدد علمی درباره مقوله خنده و آثار آن و انواع آن از ابعاد مختلف فقهی، اخلاقی و حتی بهداشتی و طبی نوشته و این مسئله بررسی شود.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی کوشا، استاد حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با بیان اینکه مهمترین وظیفه حوزه در زمینه قرآن، آشنایی با زبان و فرهنگ کتاب الهی است گفت: لازمه آشنابی با قرآن کریم نیز این است که با ادبیات عرب و مفردات آن آشنا باشیم و واژگان آن را خوب بفهمیم.
وی با بیان اینکه قرآن کریم هر واژه و کلمه را حساب شده در آیات به کار برده است اظهار کرد: صنایع معانی، بیان و بدیع و آشنایی با ابعاد ادبی و هنری قرآن در فهم آن بسیار موثر است یعنی در بعد ادبی، توجه به صرف و نحو و لغت و در بعد هنری، توجه به معانی و بیان و بدیع که نام آن را علوم بلاغی گذاشته‌اند سبب می‌شود تا به بسیاری از ابعاد ظریف و ظرافت‌های قرآن کریم دست یابیم.
ظرافت‌های هنری قرآن پایان‌ناپذیر است
کوشا با ذکر این مقدمه به مقوله خنده حلال و ایجاد سایت طنزهای حکیمانه پرداخت و با بیان اینکه یکی از ظرافت‌های مطرح شده در قرآن ضرب المثل‌ها و داستان‌ها و طنزهای حکیمانه و به تعبیر قرآن پرداختن توام به مقوله «اضحک و ابکی» است تصریح کرد: بحثی که آقای قرائتی در زمینه تولید طنزهای حیکمانه برای خنداندن حلال مردم مطرح کرده‌اند بحثی حساب شده و دقیق است.
وی افزود: حجت‌الاسلام قرائتی فردی پیشکسوت در بیان مفاهیم قرآن کریم به زبان عموم مردم هستند و نزدیک به چهار دهه است که در این زمینه فعالیت دارند و کارهای ایشان مفید و موثر بوده است.
کوشا بیان کرد: یکی از کارهای ایشان تفسیر نور است که چاپ اول آن در 12 جلد ارایه شد ولی با بازنگری که صورت گرفت و برخی فضلای حوزه در این زمینه همکاری داشتند در ده جلد منقح و چاپ شد که محصول مطالعات دامنه‌دار آقای قرائتی روی قرآن کریم است.
وی افزود: ایشان با چند استاد نکته سنج در حوزه علمیه مراوده علمی داشته از جمله آیت‌الله سیدمهدی روحانی که فردی دقیق و فقیه و در تفسیر نکته‌سنج و مفید برای حوزه علمیه بوده است.
کوشا بیان کرد: حوزه باید وارد چنین مقولات هنری شود هنری که مبتنی بر تفسیر و مفاهیم قرآن کریم است و این ظرفیت در قرآن وجود دارد. من معتقدم نباید با وجود این تعداد زیادی تفاسیر که در طول تاریخ برای قرآن نوشته شده است تصور کنیم کار تفسیر قرآن به پایان خود رسیده است ما تازه در آغاز راه هستیم.
این نویسنده و منتقد حوزوی عنوان کرد: نکات زیادی از قرآن کریم قابل استخراج است که هنوز بیان نشده و خلاهای تفسیری زیادی وجود دارد که باید پر شود.
کوشا ادامه داد: راه این کار هم این است که از همان سال‌های اولیه حوزه و وقتی طلاب وارد حوزه می‌شوند ادبیات بخوانند و تفسیر باید مهمتر از فقه و اصول و جزء دروس اصلی حوزه قرار گیرد نه اینکه به صورت درسی حاشیه‌ای مطرح باشد.
تعبیر قرآن درباره خنده و گریه
این استاد حوزه اظهار کرد: در مباحث هنری و بحث خنده حلال نیز باید به تعبیر قرآن کریم که با صراحت از «اضحک و ابکی» نام برده است عمل کنیم و به هر دو مقوله بها دهیم زیرا این تعبیر نشان می‌دهد که هر دو مورد در اسلام موضوعیت دارد البته باید توجه کنیم که اسلام هر نوع خنده‌ای را به رسمیت نمی‌شناسد باید خنده جهت‌دار باشد نه اینکه انسان را به وادی غفلت فرو برد به همین دلیل لطیفه‌های ضدشخصیتی و تمسخرآمیز به هیچ وجه مورد تایید قرآن نیست بلکه خنده‌های طبیعی و هدفمند مورد تایید است.
کوشا عنوان کرد: یکی از کتبی که در گذشته درباره طنز حلال نوشته شده کتاب«لطائف الطوائف» است که اتفاقا لطیفه های مذهبی و دینی را هم مطرح کرده است از جمله در یکی از این لطایف بیان شده که دو تن از صحابه در کنار امام علی(ع) راه می رفتند که قدشان از امام بزرگتر بود و به ایشان عرض کردند که تو وقتی بین ماقرار داری ما«لنا» هستیم و امام با زیرکی و فتانت ویژه پاسخ دادند اگر من نباشم شما«لا» هستید یعنی هیچ.
وی با بیان اینکه چنین خنده‌هایی حلال و در عین حال دلنشین و حکیمانه است افزود: خندیدن حقیقت وجودی انسان است همان طور که گریه این طور است و مباحث خنده دار در میان بزرگان و علما و معصومان هم وجود داشته است و ما هم باید به صورتی هدفمند به آن بها دهیم.
کوشا تصریح کرد: در روایتی نقل شده که یک روز امام علی(ع) و پیامبر(ص) با هم نشسته بودند و پیامبر(ص) خرما می خورد و هسته آن را در ظرف امام قرار می داد و به ایشان فرمود همه این خرماها را شما خوردید و امام در مقابل عرض کردند که زیادخور کسی است که حتی هسته های خرما را نیز خورده است. در چنین لطیفه هایی ضمن اینکه خنده وجود دارد تمسخری هم در کار نیست.
وی افزود: اگر در صدا و سیما و رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی و در گعده های خودمانی و مراسم و همایش ها خنده های ساختارشکن و شخصیت کش وجود داشته باشد ممنوع و مورد تایید دین و قرآن نیست ولی اگر لطایف نشاط آور و شادکننده باشد حتما لازمه وجودی انسان و مایه نشاط و سلامتی اوست.
کوشا با بیان اینکه گاهی مسایل اخلاقی هم باید در فقه ریشه بدواند گفت: در سوره مبارکه حجرات فرموده است که یکدیگر را مسخره نکنید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ ...؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند»(حجرات/11) زیرا تمسخر با وجود اینکه در آن خنده نهفته است، خنده منفی است بنابراین نهی شده و این نوع خنده ممکن است نشاط ظاهری و لحظه‌ای داشته باشد اما در کنه آن غم و اندوه‌آفرین برای مسخره کننده و مسخره شونده است.
لزوم تحقیقات علمی
کوشا اظهار کرد: باید مقالات متعدد علمی درباره مقوله خنده و آثار آن و انواع آن از ابعاد مختلف فقهی، اخلاقی و حتی بهداشتی و طبی نوشته و این مسئله بررسی شود.
این استاد حوزه گفت: خنده‌های حکیمانه و به دور از تمسخر و انواعی که نهی شده واقعا می‌تواند باعث نشاط و سلامتی انسان و دفع امراض از او شود همان طور که خنده بیجا و نادرست نیز سبب قساوت قلب و کدورت آن و دوری از خدا و معاد می‌شود و به همین دلیل در اسلام نهی شده است.
وی تاکید کرد: حوزه علمیه می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب و دقیق، وارد این مقوله شود و تعدادی از محققان را در ابعاد نظری بحث و بعد عملی آن، دخیل کند و تعدادی از هنرمندان حوزوی و غیرحوزوی به این مباحث بپردازند و لطیفه‌های حلال تولید کنند.
وی با بیان اینکه قرآن کریم هر واژه و کلمه را حساب شده در آیات به کار برده است اظهار کرد: صنایع معانی، بیان و بدیع و آشنایی با ابعاد ادبی و هنری قرآن در فهم آن بسیار موثر است یعنی در بعد ادبی، توجه به صرف و نحو و لغت و در بعد هنری، توجه به معانی و بیان و بدیع که نام آن را علوم بلاغی گذاشته‌اند سبب می‌شود تا به بسیاری از ابعاد ظریف و ظرافت‌های قرآن کریم دست یابیم.
ظرافت‌های هنری قرآن پایان‌ناپذیر است
کوشا با ذکر این مقدمه به مقوله خنده حلال و ایجاد سایت طنزهای حکیمانه پرداخت و با بیان اینکه یکی از ظرافت‌های مطرح شده در قرآن ضرب المثل‌ها و داستان‌ها و طنزهای حکیمانه و به تعبیر قرآن پرداختن توام به مقوله «اضحک و ابکی» است تصریح کرد: بحثی که آقای قرائتی در زمینه تولید طنزهای حیکمانه برای خنداندن حلال مردم مطرح کرده‌اند بحثی حساب شده و دقیق است.
وی افزود: حجت‌الاسلام قرائتی فردی پیشکسوت در بیان مفاهیم قرآن کریم به زبان عموم مردم هستند و نزدیک به چهار دهه است که در این زمینه فعالیت دارند و کارهای ایشان مفید و موثر بوده است.
کوشا بیان کرد: یکی از کارهای ایشان تفسیر نور است که چاپ اول آن در 12 جلد ارایه شد ولی با بازنگری که صورت گرفت و برخی فضلای حوزه در این زمینه همکاری داشتند در ده جلد منقح و چاپ شد که محصول مطالعات دامنه‌دار آقای قرائتی روی قرآن کریم است.
وی افزود: ایشان با چند استاد نکته سنج در حوزه علمیه مراوده علمی داشته از جمله آیت‌الله سیدمهدی روحانی که فردی دقیق و فقیه و در تفسیر نکته‌سنج و مفید برای حوزه علمیه بوده است.
کوشا بیان کرد: حوزه باید وارد چنین مقولات هنری شود هنری که مبتنی بر تفسیر و مفاهیم قرآن کریم است و این ظرفیت در قرآن وجود دارد. من معتقدم نباید با وجود این تعداد زیادی تفاسیر که در طول تاریخ برای قرآن نوشته شده است تصور کنیم کار تفسیر قرآن به پایان خود رسیده است ما تازه در آغاز راه هستیم.
این نویسنده و منتقد حوزوی عنوان کرد: نکات زیادی از قرآن کریم قابل استخراج است که هنوز بیان نشده و خلاهای تفسیری زیادی وجود دارد که باید پر شود.
کوشا ادامه داد: راه این کار هم این است که از همان سال‌های اولیه حوزه و وقتی طلاب وارد حوزه می‌شوند ادبیات بخوانند و تفسیر باید مهمتر از فقه و اصول و جزء دروس اصلی حوزه قرار گیرد نه اینکه به صورت درسی حاشیه‌ای مطرح باشد.
تعبیر قرآن درباره خنده و گریه
این استاد حوزه اظهار کرد: در مباحث هنری و بحث خنده حلال نیز باید به تعبیر قرآن کریم که با صراحت از «اضحک و ابکی» نام برده است عمل کنیم و به هر دو مقوله بها دهیم زیرا این تعبیر نشان می‌دهد که هر دو مورد در اسلام موضوعیت دارد البته باید توجه کنیم که اسلام هر نوع خنده‌ای را به رسمیت نمی‌شناسد باید خنده جهت‌دار باشد نه اینکه انسان را به وادی غفلت فرو برد به همین دلیل لطیفه‌های ضدشخصیتی و تمسخرآمیز به هیچ وجه مورد تایید قرآن نیست بلکه خنده‌های طبیعی و هدفمند مورد تایید است.
کوشا عنوان کرد: یکی از کتبی که در گذشته درباره طنز حلال نوشته شده کتاب«لطائف الطوائف» است که اتفاقا لطیفه های مذهبی و دینی را هم مطرح کرده است از جمله در یکی از این لطایف بیان شده که دو تن از صحابه در کنار امام علی(ع) راه می رفتند که قدشان از امام بزرگتر بود و به ایشان عرض کردند که تو وقتی بین ماقرار داری ما«لنا» هستیم و امام با زیرکی و فتانت ویژه پاسخ دادند اگر من نباشم شما«لا» هستید یعنی هیچ.
وی با بیان اینکه چنین خنده‌هایی حلال و در عین حال دلنشین و حکیمانه است افزود: خندیدن حقیقت وجودی انسان است همان طور که گریه این طور است و مباحث خنده دار در میان بزرگان و علما و معصومان هم وجود داشته است و ما هم باید به صورتی هدفمند به آن بها دهیم.
کوشا تصریح کرد: در روایتی نقل شده که یک روز امام علی(ع) و پیامبر(ص) با هم نشسته بودند و پیامبر(ص) خرما می خورد و هسته آن را در ظرف امام قرار می داد و به ایشان فرمود همه این خرماها را شما خوردید و امام در مقابل عرض کردند که زیادخور کسی است که حتی هسته های خرما را نیز خورده است. در چنین لطیفه هایی ضمن اینکه خنده وجود دارد تمسخری هم در کار نیست.
وی افزود: اگر در صدا و سیما و رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی و در گعده های خودمانی و مراسم و همایش ها خنده های ساختارشکن و شخصیت کش وجود داشته باشد ممنوع و مورد تایید دین و قرآن نیست ولی اگر لطایف نشاط آور و شادکننده باشد حتما لازمه وجودی انسان و مایه نشاط و سلامتی اوست.
کوشا با بیان اینکه گاهی مسایل اخلاقی هم باید در فقه ریشه بدواند گفت: در سوره مبارکه حجرات فرموده است که یکدیگر را مسخره نکنید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ ...؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند»(حجرات/11) زیرا تمسخر با وجود اینکه در آن خنده نهفته است، خنده منفی است بنابراین نهی شده و این نوع خنده ممکن است نشاط ظاهری و لحظه‌ای داشته باشد اما در کنه آن غم و اندوه‌آفرین برای مسخره کننده و مسخره شونده است.
لزوم تحقیقات علمی
کوشا اظهار کرد: باید مقالات متعدد علمی درباره مقوله خنده و آثار آن و انواع آن از ابعاد مختلف فقهی، اخلاقی و حتی بهداشتی و طبی نوشته و این مسئله بررسی شود.
این استاد حوزه گفت: خنده‌های حکیمانه و به دور از تمسخر و انواعی که نهی شده واقعا می‌تواند باعث نشاط و سلامتی انسان و دفع امراض از او شود همان طور که خنده بیجا و نادرست نیز سبب قساوت قلب و کدورت آن و دوری از خدا و معاد می‌شود و به همین دلیل در اسلام نهی شده است.
وی تاکید کرد: حوزه علمیه می‌تواند با یک برنامه‌ریزی مناسب و دقیق، وارد این مقوله شود و تعدادی از محققان را در ابعاد نظری بحث و بعد عملی آن، دخیل کند و تعدادی از هنرمندان حوزوی و غیرحوزوی به این مباحث بپردازند و لطیفه‌های حلال تولید کنند.
