آیت‌الله طبسی عنوان کرد:
مراد از احاطه خدا بر کفار و منافقان چیست؟
گروه حوزه‌های علمیه: نویسنده تفسیر امام رضا(ع) در ادامه تفسیر آیات سوره مبارکه بقره به تفسیر آیات 19 و 20 پرداخت و منظور از احاطه الهی بر کفار و منافقان را براساس نظرات مفسران تبیین کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله محمدجواد مروجی طبسی، دیشب 10 مردادماه در ادامه تفسیر خود در حرم حضرت معصومه(س) به تفسیر آیات 19 و 20 سوره مبارکه بقره پرداخت و گفت: قرآن کریم در ادامه آیه 17و 18 که منافقان را به افرادی که کر و کور و لال هستند تشبیه کرد در این آیه نیز از تشبیه دیگری بهره برده است.وی ادامه داد: در آیه 19 فرموده است مثل منافق مثل کسی است که در معرض رگبارى از آسمان كه در آن تاريكی‌ها و رعد و برقى است قرار گرفته‌اند و از نهيب آذرخش و بيم مرگ سر انگشتان خود را در گوش‌هايشان گذاشته‌اند.
طبسی بیان کرد: در تفسیر مجمع البیان طبرسی آمده است که «رعد» ملک و فرشته‌ای است که موکل بر جابجایی ابرهاست و برق نیز صدای تازیانه رعد است گویی ابرها نیز باید تازیانه بخورند تا به امر الهی به سوی سرزمینی که مشیت الهی در آن است سوق داده شوند.
این استاد تفسیر حوزه عنوان کرد: منافقان در این حالت تاریکی و ظلمت در میان رگبار باران انگشتان خود را در گوش‌هایشان قرار می‌دهند تا گرفتار صاعقه نشوند؛ البته گذشته از تعبیر لغوی صاعقه، در برخی تفاسیر صاعقه را به هر عذاب مهلک گفته‌اند.
تشبیه قرآن به باران
وی افزود: طبرسی در ذیل این آیه فرموده است که مثل این منافقان در جهل و شدت تحیر همانند شخصی است که در بارانی سخت در شبی ظلمانی گرفتار شده است. وی همچنین باران را به قرآن کریم، ظلمات را به ابتلائات، رعد را به آیات و برق را به بیانات الهی و صاعقه را به وعیدهای حضرت حق تشبیه کرده است.
طبسی گفت: همان‌گونه که در باران حیات بشر وجود دارد اسلام و قرآن نیز مایه حیات وجود انسان هستند و ظلمت نیز به ظلمت وجودی فرد کافر و منافق تشبیه شده است یعنی وجود منافق و کافر مانند تاریکی شب ظلمانی است.
وی ادامه داد: از ابن مسعود در شان نزول این آیه نقل شده است که دو نفر از افرادی که از یاران پیامبر(ص) بودند و اسلام آورده بودند به دلایلی از ایشان دور شده و یا از مدینه فرار کردند ولی در بین راه و در تاریکی شب گرفتار چنین بارانی شدند و از هراسشان از مرگ انگشت بر گوش گذاشتند و با خود گفتند ای کاش صبح شود و خدمت پیامبر(ص) برویم و توبه کنیم.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) اظهار کرد: در ادامه آیه نکته جالبی ذکر شده و آن اینکه منافقان در تاریکی شب انگشت در گوش می‌گذارند تا مانع مرگ شوند و برق صاعقه آنان را نگیرد ولی آیا انگشت در گوش نهادن می‌تواند جلوگیری از مرگ و تقدیر الهی داشته باشد؟.
تعابیر مفسران درباره«یجعلون اصابعهم فی آذانهم»
وی افزود: در اینجا چند تعبیر از سوی مفسران بیان شده از جمله اینکه منافقان این کار را می‌کردند که قلبشان از جا کنده نشود، برخی گفته‌اند تا برق زده نشود.
وی ادامه داد: بنابراین وقتی منافقانی که نام اسلام را یدک می‌کشند، در باطن اعتقادی به قرآن و اسلام ندارند و وعده و عیدهایی که از سوی پیامبر(ص) می‌آمد را منکر می شدند در تاریکی و ظلمت زندگی می‌کنند و انگشت بر گوش می‌گذارند تا انذار و نهیب عذاب هایی که پیامبر(ص) به آنان وعده می‌دهد را نشنوند.
آیت‌الله طبسی بیان کرد: در برخی تفاسیر نیز آمده است که منافقان درست به چنين مسافرى شبیه هستند زیرا، آنها در ميان مومنان روز افزون كه همچون سيل خروشان و باران پرپشتى به هر سو پيش مى‌روند قرار گرفته‌اند افسوس كه به پناهگاه مطمئن ايمان، پناه نبرده‌اند تا از شر صاعقه‌هاى مرگبار مجازات الهى نجات يابند.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) افزود: همچنین برخی مفسران درباره این تشبیه گفته‌اند که جهاد مسلحانه مسلمين در برابر دشمنان همانند خروش رعد و صاعقه بر سر آن‌هاست، گاهی فرصت‌هایی، براى پيدا كردن راه حق نصيبشان مى‌شد و انديشه‌هاشان بيدار مى شد اما تاثیر عمیقی در آنان نداشت و سریع خاموش می‌شد.
صاعقه پیشرفت اسلام بر سر منافقان
وی ادامه داد: یا گفته شده است که پيشرفت سريع اسلام همچون برق آسمانى چشم آنها را خيره كرده بود و منافقان از اين وحشت داشتند كه با علنى شدن اسرارشان فرمان جنگ از طرف خدا با اين دشمنان خائن داخلى صادر شود و مسلمانان كه در آن روز قوى و نيرومند بودند بر آنها، حمله كنند.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: در انتهای این آیه نیز فرمود خداوند بر کافران احاطه دارد در اینجا منافقان و کفار یکی گرفته شده‌اند زیرا نفاق وقتی تداوم پیدا کرد منجر به کفر می‌شود.
مراد از احاطه الهی بر کفار
وی اظهار کرد: درباره احاطه الهی به بندگان به طور عام و کفار چند نظر بیان شده است برخی مفسران گفته‌اند که خداوند عالم به اسرار منافقان است؛ برخی فرموده‌اند که خداوند قادر به آنان است یعنی هر جایی بروند در حیطه قدرت او هستند و به تعبیر دعای کمیل از حیطه حکومت خدا نمی‌توانند خارج شوند.
طبسی ادامه داد: برخی گفته‌اند که خداوند فردای قیامت آنان را در صحرای محشر جمع خواهد کرد و برخی نیز مراد از احاطه را هلاکت و مرگ برای منافقان و کفار بیان کرده‌اند.
وی افزود: در آیه بعد نیز با تعبیر«یکاد» فرمود که نزدیک است که برق چشمان آنان را با شدت برباید و از حدقه درآورد.
