محمدمهدی جعفری، مفسر قرآن و نهجالبلاغه، در گفتوگو با ایکنا از اصفهان، درباره فلسفه عید فطر، اظهار کرد: عید فطر را باید در راستای روزه ماه رمضان در نظر بگیریم. همان طور که خداوند در آیه 183 سوره بقره حد اعلای روزهداری را «لعلکم تتقون»؛ یعنی به پرواپیشگی رسیدن انسان توصیف کرده، روزهای روزهداری نیز تمرین تقوا است. انسان هرچه به روزهای پایانی ماه رمضان به خصوص شبهای قدر نزدیک میشود، آمادگی بیشتری پیدا میکند و در آخر به عید فطر میرسد.
وی افزود: فطر به معنی از نو پدید آمدن و بالا آمدن است؛ همانند دانهای که زمین را میشکافد، رشد میکند و بالا میآید. فطرت هم آفرینش پاکی است که هر موجودی در آغاز آفرینش خود دارد. یعنی طبیعت سالمی که آلوده نشده است. خداوند میفرماید: «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا» یعنی همان سرشت پاکی که خداوند در آغاز آفرینش خلق کرده و به چیز ناپاکی آلوده نشده است.
این مفسر قرآن و نهجالبلاغه بیان کرد: فطرت سلیم، آمادگی برای دریافت حکمت و تمیز دادن میان حق و باطل قلمداد میشود. فطر به معنای بازگشت به فطرت است. انسان با روزه گرفتن خود را از ناشایستها دور میکند و به تقوا دست مییابد. تقوا نیرویی است که انسان را به سوی فطرت سالم سوق میدهد. عید فطر یعنی وقتی انسان به پرواپیشگی رسیده، به سوی فطرت خود بازمیگردد و باید آن را عید بگیرد. عید نیز به معنی بازگشت است.
جعفری ادامه داد: اگر انسان در ماه رمضان تلاش کند تا به قدرت تقوا آراسته شود و سلامت نفس خود را حفظ کند، میتواند قوای متضاد را از برخورد و طغیان دور نگه دارد و آنها را موزون و هماهنگ سازد و احساس و فطرت خود را به رشد و کمال برساند. در چنین مرحلهای برای انسان عید حاصل شده، یعنی به سرشت اولیه خود بازگشت پیدا کرده است.
وی افزود: خداوند در قرآن، انسان را به «وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ» و «وَآتُوا الزَّكَاةَ» امر کرده است. «وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ» یعنی خود را با آن مبدا و نیروی مطلق پیوند دادن و «وَآتُوا الزَّكَاةَ» یعنی دادن مقداری از مال که انسان را گرفتار و آلوده کرده است. انسان باید به دنبال کسب مال به اندازهای که بتواند زندگی انسانی و شرافتمندانهای داشته باشد برود، اما اگر بیش از اندازه شد، آن حالت روحانی انسان از بین میرود. به همین دلیل انسان باید زکات بپردازد. انسانی که خودش را به تقوا آراسته کرده باشد، یعنی تقوایی که انسان را نیرومند و توانا کرده و بر شهوات و خواهشهای نفسانی غلبه کرده، باید زکات فطره بپردازد.
این مفسر قرآن در پایان گفت: زکات فطره یعنی توجه به جنبههای اجتماعی زندگی انسان و توجه به اینکه در چه جاهایی چه مشکلات و کمبودهایی وجود دارد تا از این طریق آن کمبودها برطرف شود. روزه ماه رمضان نه تنها به لحاظ فردی تأثیر و کارکرد دارد و انسان را به تقوا میرساند، بلکه انسان را متوجه وضعیت و کمبودهای جامعه هم میکند.
انتهای پیام