بر مدار علم / از جشنواره قرآنی المصطفی(ص) تا حاشیه‌سازی برای بودجه پژوهشی حوزه
در هفته‌ای که گذشت شاهد برنامه‌های مختلفی در حوزه علمیه بودیم، اما خبر پرحاشیه هفته، مربوط به سخنان آیت‌الله اعرافی در جریان بازدید از معاونت پژوهش بود که در رسانه‌ها با عنوان عدم پرداخت بودجه‌های پژوهشی حوزه علمیه از سوی دولت مطرح شد که البته از سوی معاون پژوهش حوزه تکذیب شد.
به گزارش ایکنا، در هفته‌ای که گذشت، دروس خارج فقه و تفسیر و همچنین نشست‌ها و همایش‌های علمی متعددی برگزار شد. از کنفرانس تبلیغ در مشهد با پیام آیت‌الله سبحانی، تا دو مراسم نکوداشت استاد خسروشاهی در قم، نشست «استهلال با چشم مسلح» با حضور آیت‌الله فاضل و همایش «بین‌المللی جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت». در ادامه مروری بر مهمترین رویدادهای هفته حوزه از دریچه خبرگزاری ایکنا داریم. برای مشاهده متن کامل اخبار بر روی تیتر خبرها کلیک کنید؛
خبر پرحاشیه بودجه‌های پژوهشی حوزه
خبر پرحاشیه هفته، سخنان آیت‌الله اعرافی در جریان بازدید از معاونت پژوهش بود که در رسانه‌ها با عنوان عدم پرداخت بودجه‌های پژوهشی حوزه علمیه از سوی دولت مطرح شد. حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، معاون پژوهش حوزه علمیه، ضمن رد این مطالب بیان کرد: طرح همین مطلب بی‌اساس، مورد سوء استفاده برخی سایت‌ها و افراد مغرض قرار گرفت و مجدد آن را بهانه حمله به حوزه‌های علمیه قرار دادند. آنچه که در آن سخن مد نظر بود، این نکته است که در مورد بودجه‌های حمایتی که در دستگاه‌های مختلف از علوم انسانی اسلامی انجام می‌شود، الزاماً از طریق ستاد پژوهش و مرجعیت آن نبوده است.
وی تصریح کرد: در سنوات اخیر به خاطر مشکلات مالی، بودجه‌های همه بخش‌ها در تضییقاتی قرار گرفت و بودجه حوزه نیز از این امر مستثنی نبوده، البته در مقیاسی بیشتر؛ این مسئله به گونه‌ای بوده است که بخش عمده‌ای از بودجه‌های حوزه، از سر ضرورت برای اداره حداقل‌های نظام آموزش هزینه شده است.
معاون پژوهش حوزه بیان کرد: بنابراین پژوهش در آن همانند برخی از بخش‌های دیگر، سهم کمتری داشته است؛ به گونه‌ای که بسیاری از برنامه‌های این معاونت به ویژه در ترویج پژوهش و زیرساخت‌های آن و حمایت از پژوهش در استان‌ها کم‌رنگ یا تعطیل شده است. اخباری که درباره میزان بودجه پژوهش منتشر شده، با میزان بودجه تخصیص داده شده مطابقت نداشته و فاصله دارد.
گزارش ایکنا از مرحله پایانی جشنواره قرآنی المصطفی(ص)
مرحله نهایی بخش شفاهی بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی قرآن المصطفی(ص) امروز، ۱۴ اسفندماه در سالن شهید عارف حسینی مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) وابسته به جامعة المصطفی(ص) العالمیه برگزار شد. این مرحله از مسابقات از صبح امروز به صورت مجازی و در قالب پخش فایل‌های ضبط شده از قبل برای داوران حاضر در سالن پخش شد. شهریار پرهیزکار، حمیدرضا ستوده‌نیا، کریم دولتی، احمد ابوالقاسمی، غلامرضا شاه‌میوه و حسین نصراللهی داوری این مسابقات را در بخش‌های مختلف، صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا و ... بر عهده داشتند.
حجت‌الاسلام والمسلمین یوسف محمدی، جانشین رئیس ستاد برگزاری این دوره از جشنواره درباره این مسابقات، گفت: فراخوان و مرحله مقدماتی این مسابقات از مهرماه ۹۹ آغاز شد. رقابت‌ها به مدت شش ماه در ۱۸ رشته شامل؛ هشت رشته کتبی و ۱۰ رشته شفاهی شامل قرائت تحقیق، قرائت ترتیل، حفظ کل، حفظ ۱۵ جزء قرآن، دعاخوانی و ابتهال پیش رفت. مراحل کتبی در سه ماه گذشته پایان یافت و برگزیدگان آن مشخص شدند که در اختتامیه اسامی آنها اعلام و جوایزی تقدیم می‌شود. مرحله شفاهی هم به شیوه مجازی و ضبط تلاوت و حفظ شرکت‌کنندگان بوده و در چند مرحله ارزیابی شده است.
وی اظهار کرد: کسانی به این مرحله از مسابقات رسیده‌اند در ارزیابی مراحل گذشته بیشترین نمرات را دریافت کرده بودند؛ ۳۱ نفر از این افراد در رشته حفظ کل، قرائت ترتیل و تحقیق برگزیده و به این مرحله راه یافتند و بقیه رشته‌ها مانند دعاخوانی، ابتهال و خطبه‌خوانی تک‌مرحله‌ای بوده و نفرات برتر مشخص شده‌‌اند. امروز نتایج نهایی این سه رشته مشخص می‌شود و مراسم اختتامیه ۱۹ اسفندماه در سالن قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) به صورت مجازی و صرفاً با حضور ۲۰ نفر از برگزیدگان برپا خواهد شد.
اختتامیه بیست‌ودومین جشنواره شیخ طوسی
حجت‌الاسلام والمسلمین علی عباسی، رئیس جامعةالمصطفی(ص) العالمیه امروز در آیین اختتامیه بیست‌ودومین جشنواره بین‌المللی پژوهشی شیخ طوسی، ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران برگزاری جشنواره و طلاب و فضلایی که با ارائه آثار خود در این جشنواره شرکت کرده‌اند، ابراز کرد: انقلاب اسلامی در کنار آرمان‌های اساسی خود مانند قطع وابستگی به بیگانگان، تحقق عدالت اجتماعی، اجرای احکام الهی در امور اجتماعی و...، هدفی بزرگ را تعقیب می‌کند؛ انقلاب اسلامی، انقلابی فرهنگی و تمدنی است و فکر، اندیشه، گفتمان، سبک زندگی، فرهنگ و طرح تمدنی را برای بشریت مطرح کرد.
وی با اشاره به دستاوردهای ارزشمند مراکز علمی در تولید آثار علوم انسانی با نگاه دینی در گام نخست انقلاب اسلامی، ابراز کرد: تولید تمدن، کاری بلندمدت و نیازمند مجاهدت صاحبان فکر و اندیشه است. امروز وقتی به مسیر طی شده می‌نگریم، به لطف الهی، شاهد تدوین هزاران اثر مبتنی بر معارف اسلامی در این حوزه هستیم، ولی باید اذعان داشت که همچنان مسیر طولانی تا رسیدن به هدف نهایی در پیش داریم که پرداختن به آن، مسئولیت و رسالت همه مراکز علمی و حوزوی است. جامعةالمصطفی نیز به عنوان مرکز علمی بین‌المللی، این رسالت را در مقیاس جهانی بر عهده دارد.
وی با اشاره به بخشی از خدمات و مسئولیت‌های آیت‌الله حسینی بوشهری تصریح کرد: به برکت تلاش‌ها و مجاهدت‌های حضرت آیت‌الله حسینی بوشهری و دیگر بزرگان حوزه علمیه، امروز هزاران نفر از دانش‌آموختگان جامعةالمصطفی(ص) در نقاط مختلف عالم مشغول فعالیت‌های علمی و فرهنگی هستند که جا دارد در این مراسم، از خدمات، تلاش‌ها و مجاهدت‌های وی تقدیر کرد.
بنابر این گزارش، تقدیر و تجلیل از پژوهشگران و مراکز جامعةالمصطفی(ص) در داخل و خارج کشور، رونمایی از دو کتاب فقهی و مجموعه مقالات برگزیده بیست‌ودومین جشنواره شیخ طوسی و نیز تجلیل از آیت‌الله حسینی بوشهری به پاس بیش از سه دهه فعالیت علمی و تربیتی در عرصه بین‌الملل، پایان‌بخش آیین اختتامیه بیست‌ودومین جشنواره بین المللی پژوهشی شیخ طوسی بود.
مناظره آیت‌الله علوی بروجردی و حجت‌الاسلام خسروپناه
خبر جالب دیگر هفته، گفت‌وگوی علمی آیت‌الله علوی بروجردی و حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه دزفولی با موضوع اقتصاد اسلامی بود.
آیت‌الله علوی بروجردی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی، مطالبی پیرامون اقتصاد اسلامی مطرح کرده بود که واکنش‌هایی در حوزه علمیه داشت که از جمله حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه از اساتید حوزه علمیه قم بود که سخنان استاد علوی بروجردی را ردّ و از وی درخواست گفت‌وگو و مناظره علمی کرد.
در چند روز اخیر این گفت‌وگوی علمی بین این دو استاد حوزه برگزار شد، ولی مشروح آن با تأخیر منتشر شد. با کلیک بر روی تیتر این خبر می‌توانید مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.
اجرای طرح مطالعات نظام‌سازی قرآن‌بنیان
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: یکی از موارد بسیار مهمی که در گام دوم انقلاب اسلامی باید با جدیت دنبال شود، سامان دادن به نظام‌سازی و مطالعات مربوط به آن است. پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پروژه‌هایی را شروع کرده که اکنون در اختیار وزارت علوم است و به عنوان دستور کار کمیته اجرایی مطالعات نظام‌سازی قرار گرفته که عبارت است از مصاحبه با تعدادی نخبگان و برگزاری هفت نشست علمی که مطالب آن ویرایش و اصلاح شده و چهار کتاب در حوزه نظام‌های فرهنگی، سیاسی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی تهیه شده است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن اظهار کرد: به دلیل اهمیت نظام اخلاقی و موضوع اخلاق، نظامی مجزا از نظام فرهنگی را در تولید این مجموعه آثار مورد توجه قرار دادیم و چهار کتاب علمی به زودی منتشر خواهد شد و نیز طرح کلی مطالعات نظام‌سازی را فراهم کرده‌ایم و در آن نکته‌های پیشنهادی نخبگان در مصاحبه‌ها و نشست‌های علمی به عنوان طرح‌های علمی مطالعات نظام‌سازی استخراج شد و ما در ۵ عرصه یعنی کلیات و مفاهیم مطالعات نظام‌سازی، نظام فرهنگی، نظام سیاسی، نظام اقتصادی و نظام اجتماعی به ارائه محتوا پرداختیم.
وی اضافه کرد: این مجموعه می‌تواند محتوای علمی مناسبی برای محققان و دانشمندان علوم انسانی و اسلامی آنها باشد و محتوای آن را نقد کنند و به عنوان یک سبد پروژه آماده شده و در اختیار مرکز ملی توسعه مفاهیم و فرهنگ قرآن کریم قرار گرفته است. این مرکز و کمیته ملی و اجرایی مطالعات نظام‌سازی این موضوعات را در دستور کار قرار داده‌اند.
دروس تفسیر و خارج فقه
هر وعده‌ای وعید و هر هدایتی هشدار دارد
جلسه تفسیر آیت‌الله عباسی خراسانی با محوریت سوره بقره، ۱۳ اسفندماه، در مدرسه فیضیه حوزه علمیه قم برگزار شد. وی در این جلسه به تفسیر آیات ۳۸ و ۳۹ سوره «بقره» پرداخت و بیان کرد: در ابتدای آیه کریمه، امر به هبوط جمعی است: «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا». ادامه آیه قضیه شرطیه است: «فَإِمَّا یَأْتِیَنَّكُمْ مِنِّی هُدًى». هدایت انواعی دارد، با هدایت حسی شروع می‌شود تا هدایت عقلی و هدایت به وسیله انبیای الهی ادامه پیدا می‌کند. پس هدایت اقسام مختلفی دارد. در ادامه آیه می‌فرماید: «فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ» که قضیه شرطیه دوم است. از این کریمه استفاده می‌شود هدایت نیازمند تبعیت است و هدایت بدون تبعیت فایده ندارد. مضاف الیه «هدایت» در اینجا حرف یای نسبت به حضرت حق است. از این مطلب روشن می‌شود هدایت، هدایت ویژه است.
وی افزود: عبارت «یَأْتِیَنَّكُمْ مِنِّی هُدًى» بیانگر تکثیر در هدایت است و عبارت «فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ» خصوصیت هدایت است. همان هدایتی که در آیات دیگر قرآن هم آمده است: «وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ». این دو جنت، جنت فعل است و جنت ذات است. همانی که در سوره فجر آمده است: «ارْجِعِی إِلَى رَبِّكِ رَاضِیَةً مَرْضِیَّةً فَادْخُلِی فِی عِبَادِی وَادْخُلِی جَنَّتِی». در آیه دیگری داریم: «فَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ» که خوف اضافه به حضرت حق شده است.
نصرت الهی کمترین وعده خدا برای مؤمنان است
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، ۱۳ اسفندماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه صف گفت: در آیه دهم تا دوازدهم این سوره، به مومنین فرمود می‌خواهید تجارتی به شما معرفی کنم که شما را از عذاب دردناک نجات دهد؟ به مرتبه‌ای از ایمان برسید که در راه خدا با مال و جان مجاهده کنید که این برای شما بهتر است، زیرا گناهانتان بخشیده و در جنات عدن مساکن طیبه به شما می‌دهند.
وی افزود: برخی مؤمنان می‌گویند این وعده‌ها شاید دور است و هرکسی معرفت درک فوز عظیم و جنات عدن و مغفرت را ندارد، بنابراین فرمود وعده دیگری هم هست و آن یاری از ناحیه خدا و فتح قریب و پیروزی نزدیک وجود دارد؛ این قاعده امروز هم برای هر کسی که واجد این شرایط باشد وجود دارد. به تعبیر آیت‌الله بهاءالدینی، طلاب غصه روزی و حق التبلیغ را نخورید، تبلیغ کنید، خداوند روزی شما را خواهد رساند و باید در این مسیر اخلاص داشته باشید. در این صورت به چندین و چندبرابر از ناحیه خداوند جبران خواهد شد.
استاد سطح عالی حوزه علمیه همچنین در ادامه تفسیر سوره غاشیه، اضافه کرد: در آیه ۲۳ این سوره فرمود: إِلَّا مَنْ تَوَلَّى وَكَفَرَ؛ شیخ طوسی در ذیل این آیه چهار تفسیر ذکر کرده است؛ اول اینکه استثناء آن منقطع است و ربطی به آیات قبل ندارد؛ قول دوم این است که واقعاً استثناء، منقطع از «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ، لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ» نیست؛ یعنی پیامبر بر مردم مصیطر نیست، مگر بر کسانی که کافر و دشمن او باشند و این تسلط مجوز برای مبارزه با آنهاست.
نشست‌های علمی و همایش‌ها
هماهنگی قول و فعل مهمترین شرط تبلیغ است / مطالبه اجرت؛ خلاف سیره ائمه(ع)
آیت‌الله سبحانی در پیامی به کنفرانس تبلیغ در مشهد به تبیین شرایط تبلیغ بر اساس آیات قرآن پرداخت. هماهنگی قول و فعل مهمترین شرط تبلیغ است و باید هر مبلغ با خود بیاندیشد حضور من در میان این جمعیت در استحکام باورهای دینی در میان مردم تا چه حدی مؤثر بوده است. متن پیام این مرجع تقلید بدین شرح است:
گردهمایی روحانیون مبلغ در سرزمین خراسان رضوی در کنار مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا(ع) فرصتی است تا نگاهی به مقوله تبلیغ و وظائف و ویژگی‌های یک مبلغ ربانی داشته باشیم؛ قرآن کریم مهمترین رسالت انبیاء الهی را ابلاغ و رساندن پیام دین می‌داند. تبلیغ از دیدگاه دین، صرف اعلام و انتقال پیام نیست بلکه هدف آن تحول و تاثیرگذاری در جامعه در جهت دستیابی انسان ها به حیات طیبه، نیل به سعادت ابدی در سایه توحید و دیگر معارف ناب اسلام و اتمام حجت بر ستم پیشگان است. تکامل و تعالی فکری و معنوی و مادی انسان‌ها استحکام ایمان و آثار در قلوب مخاطبان و جلوگیری از انحرافات اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی در گرو تبلیغ صحیح دین است. برای این منظور باید مبلغ دارای اوصاف و ویژگی‌هایی بوده و از روش‌های صحیح استفاده کند که به اهم آنها اشاره می‌کنیم.
آیت‌الله خسروشاهی نگاه تمدنی به اسلام داشت
آیین نکوداشت خدمات علمی و تبلیغی حجت‌الاسلام خسروشاهی، ظهر امروز ۱۲ اسفندماه در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد.
در این نشست، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: اگر مجال بیشتری بود، امکان داشت مطالب تحلیلی‌تری درباره شخصیت ایشان بیان شود، اما بنده فقط چند نکته عرض می‌کنم. سال ۶۱ که من طلبه جوانی بودم، برای مأموریتی در ایتالیا حضور پیدا کردم و شاید حدود یک ماه آنجا بودم. آن زمان مرحوم خسروشاهی سفیر ایران در واتیکان بود و این آغاز ارتباط و دوستی بنده خدمت ایشان بود که بعد هم ادامه پیدا کرد.
وی افزود: گرچه ملاقات‌های ما زیاد نبود، اما هیچ وقت قطع نشد. همان زمان ویژگی‌های خوب و جذابی در ایشان دیده می‌شد. آن وقت ایشان چند پروژه در ترجمه آثار امام خمینی از جمله تفسیر سوره حمد به زبان ایتالیایی را در دست انجام داشت. چون مباحث تفسیر سوره حمد امام بسیار دشوار بود، ترجمه این کار با دشواری‌های زیادی همراه بود. این آغاز ارادت ما خدمت ایشان بود. مرحوم خسروشاهی شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت، اما از حوزه فراتر رفت و ارتباطات فراحوزه‌ای برای ایشان موضوعیت داشت و از همان جوانی به این ارتباطات اهتمام داشت و درست هم همین است. ما ضمن اینکه باید از اصالت و هویت خودمان صیانت کنیم، نباید از ارتباط با بیرون، با جامعه، با نهادهای علمی، با جریانات اجتماعی غافل شویم. باید آنها را بشناسیم و این شناخت نیازمند ارتباطات فراحوزوی است.
کنگره آیت‌الله‌العظمی حسینی شاهرودی
نشست خبری کنگره بزرگداشت آیت‌الله‌العظمی سیدمحمود حسینی شاهرودی، از مراجع تقلید با حضور حجج اسلام و المسلمین حسن آقانظری شاهرودی، دبیر علمی کنگره، عباس نصیری‌فرد، دبیر کنگره و فرشید فلاح، دبیر شورای سیاستگذاری کنگره برگزار شد.
حجت‌الاسلام آقانظری در این نشست گفت: علما از دوره شیخ مفید تاکنون اصرار داشته‌اند اندیشه و مکتوبات را در اختیار طالبان علم قرار دهند، لذا گاهی این اندیشه از سوی خود ایشان و گاهی از سوی شاگردانشان منتقل می‌شد؛ نشر اندیشه علمای شیعه به عنوان یک فرایند علمی محسوب می‌شود و در سایه این فرایند، امروز اندیشه اهل بیت(ع) به عنوان اندیشه جاویدان و پرجاذبه شکل گرفته و در اختیار ما قرار دارد.
وی افزود: با توجه به اینکه روش فقهای شیعه این بود که آثار علمی را در اختیار دانش‌پژوهان قرار دهند، برگزاری کنفرانس و کنگره‌های علمی هم در این راستا قابل تحلیل است تا حوزه‌ها بتوانند از این اندیشه‌ها بهره ببرند. آیت‌الله شاهرودی بیش از نیم قرن در حوزه نجف تدریس و بحث خارج داشته‌اند، اما تنها نیمی از آثار ایشان منتشر شده است، لذا بنا داریم از مقداری از زحمات آیت‌الله سیدمحمود حسینی شاهرودی تجلیل کرده و دروس اصول و فقه و دیگر مبانی علمی وی را در اختیار علاقه‌مندان و دانش‌پژوهان قرار دهیم.
نشست «نقش اسلام در تمدن نوین» صبح امروز، پنج‌شنبه، ۱۴ اسفندماه، با حضور حجج اسلام داود کمیجانی، رئیس مرکز شیعه‌شناسی امام هادی(ع)؛ سیدمحمد هاشمی، رئیس دفتر نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه خوارزمی؛ حبیب‌الله بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و موسی نجفی، استاد فلسفه سیاسی و رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی و تمدن اسلامی، برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌الله بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در این همایش به بیان نکاتی درباره نقش جمعیت در تمدن نوین اسلامی پرداخت و اظهار کرد: مسلماً جمعیت در تمدن اهمیت زیادی دارد اما باید توجه داشته باشیم که گاهی اوقات صحبت از جمعیتی می‌کنیم که در قلمرو اعتبار تمدنی شما قرار می‌گیرند. الان ممکن است ایران مشکل جمعیتی داشته باشد اما کسانی‌که در مدل ایران انقلابی فکر می‌کنند جزیی از حوزه تمدنی ما به حساب می‌آیند که ممکن است در آمریکا، آفریقا، شرق آسیای یا جای دیگر باشند. مسئله دیگر این است که باید به کیفیت جمعیت و افراد رشد یافته در آن نیز فکر کنیم.
وی افزود: امروزه کشورهایی بعضاً کوچک مدعی تمدن هستند اما در همه جای دنیا نفوذ کیفی دارند که این حضورها می‌تواند یک موج تمدنی ایجاد کرده و مرام آنها را به آستانه تمدنی برساند. از منظر قرآنی در حوزه جمعیت هر مقدار انسان-امت‌ها در قلمرو یک تمدن رشد داشته باشند گاهی با افراد اندکی همانند حضرت امام خمینی(ره) می‌توانیم تحولی در جهان ایجاد کنیم.
یکی‌‌انگاری جریانات تکفیری و سلفی اشتباه راهبردی است
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی علیزاده موسوی، دبیر اولین کنگره بین‌المللی مقابله با جریانات تکفیری معاصر، شامگاه سه‌شنبه، ۱۲ اسفندماه، در نشست «ایمان و کفر نوین با محوریت سلفیه در عصر حاضر»، گفت: گروهی که قائل به نقل‌گرایی به صورت افراطی بودند سلفی و سایرین را خارج می‌کردیم، ولی با عنایت به مطالعات شخصی بیشتر معتقدم نگاهمان را باید تا حدودی تغییر دهیم؛ به این معنا که تقسیم جامعه اهل سنت به سلفی و غیرسلفی سبب می‌شود تا بخش عمده‌ای از جامعه اهل تسنن زیر مجموعه سلف قرار بگیرند, زیرا این واژه برای آنها مهم است و معیارهایی که برای سلفیه بیان می‌کنم، از جریان عرب تا اردوزبان‌ها و شبه قاره با ۵۰۰ میلیون مسلمان و شمال آفریقا را دربرمی‌گیرد.
علیزاده موسوی تصریح کرد: بنابراین باید تقسیم‌بندی دیگری داشته باشیم و جامعه اسلامی را به دو گروه تکفیری و غیرتکفیری در مورد ایمان و کفر تقسیم کنیم؛ به این معناکه گروهی قرائت انحرافی دارند و اعم از شیعه و سنی را تکفیر می‌کنند و چنین نگاهی دارند. گاه تکفیر را باید به تکفیر عملی و علمی تقسیم کنیم؛ یعنی برخی از لحاظ علمی هم اگر تفکر تکفیری دارند، ولی وارد فاز عملی نمی‌شوند، ولی برخی در مقام عمل مانند بوکوحرام و داعش، انصارالسنة و انصار بیت‌المقدس و انصارالشریعه جدید و یا وهابیت در قرون گذشته ورود می‌کنند.
وی با بیان اینکه سنت اشعری رویکرد نقل‌گرایی است، تصریح کرد: اگر تعریف سنتی کلاسیک از ایمان یعنی اقرار به لسان و تصدیق به قلب و عمل داشته باشیم؛ خوارج نگاه حداکثری دارند و می‌گویند هر کسی بخواهد ایمان داشته باشد باید سه مقوله را در ایمان لحاظ کند، ولی مرجئه حداقلی هستند و فقط اقرار به زبان را ایمان می‌دانند و نگاه میانه‌ای هم سایر مسلمین دارند و اقرار به لسان و تصدیق به قلب را ایمان می‌دانند.
شهیدصدر حاکم را مجری احکام شریعت می‌داند
شاهین زرع‌پیما، پژوهشگر پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سه‌شنبه، ۱۲ اسفندماه در نشست علمی «جامعه توحیدی از منظر شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر»، گفت: نظریه‌پردازان اجتماعی مسلمان در چند دهه قبل از انقلاب ایران، برای تشکیل جامعه فاضله و حکومت اسلامی به اندیشه پرداختند و به این نتیجه رسیدند که باید ساحات اجتماعی را در متن نصوص دینی بیابند و تئوری ارائه دهند؛ شهید صدر هم از جمله چنین متفکرانی بود و بخش اعظمی از قانون اساسی و نظریه سیاسی جمهوری اسلامی مرهون این عالم جلیل‌القدر بوده است.
وی افزود: جامعه توحیدی از سویی نظر در متون دینی و از سویی نظر در مباحث جامعه‌شناسی دارد؛ یعنی تلاش می‌کند تا توحید را مبنای یک نظریه سیاسی و نظام حکومتی قرار دهد؛ شهید صدر در این عرصه تلاش‌های بی‌نظیری داشتند و سرانجام صدام نتوانست وجود این عالم را تحمل کند و به همراه خواهر گرانقدرشان به نحو فجیعی به شهادت رساند.
زرع‌پیما با بیان اینکه شهید صدر با تدوین اقتصادنا به هژمونی نظام‌های اقتصادی موجود در آن دوره پرداخت، تصریح کرد: رویکرد اجتهادی این بزرگوار سبب شد تا نقدهای زیادی به فقه سنتی داشته باشد، زیرا آن را فردگرا می‌دانست که بیشتر دنبال تنظیم روابط فردی مکلفان است؛ در حوزه فقه جامع‌گرا بود و نظریات وی معطوف به فقه نظام‌ساز و اجتماعی بود. صدر دنبال فقهی بود که بتواند پاسخ نیازهای نوین را بدهد.
باور به جاودانگی نفس سبک زندگی بشر را تغییر می‌دهد
مراسم افتتاحیه همایش «جاودانگی نفس در اسلام و مسیحیت»، ۱۲ اسفندماه، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه و حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد.
حجت‌الاسلام لکزایی در این مراسم از شخصیت علمی و اخلاقی ابراهیم علیپور، رئیس فقید پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه، که در سال گذشته به علت کرونا از دنیا رفت تجلیل کرد و گفت: ایشان تلاش زیادی برای برپایی این همایش داشتند و حتی نشستی را در کشور ایتالیا با حضور اسلام‌شناسان آن کشور برگزار کردند.
وی با بیان اینکه یکی از کلان‌پروژه‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بحث جاودانگی نفس بوده است، افزود: در سال ۱۳۸۹ اولین همایش مرتبط با بحث جاودانگی نفس برگزار شد و امروز شاهد آغاز دومین همایش هستیم. روش در پژوهشگاه این است که برای مباحث در دستور کار بسته فعالیت علمی تعریف می‌کنیم. براین اساس به دنبال فعالیت‌های علمی اثرگذار و جمعی هستیم؛ لذا پژوهش‌های فردی در دستور کار قرار ندارد. این همایش آثار متعددی دارد که از ۱۵ اثر آن در اختتامیه رونمایی می‌شود، همچنین به مدت سه روز موضوع نفس در اسلام و مسیحیت در قالب ارائه مقالات مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نیز در این مراسم، با طرح این سؤال که آیا باور به جاودانگی به نفس با وجود نظامات ارزشی، رویکردهای انسان‌شناسی و جامعه‌شناختی و ایدئولوژیک به نحوی در تنظیم‌گری حیات اجتماعی انسان می‌تواند تأثیرگذار باشد و اگر هست، چگونه؟ بیان کرد: در بستر تاریخ، مسلماً آداب، رسوم و دین از اموری بودند که در تنظیم مناسبات اجتماعی نقش داشتند، اما در دوره مدرن، شاهد رشد علوم انسانی و به ویژه علوم اجتماعی هستیم که جنبه نقش‌آفرینی در تنظیم مناسبات اجتماعی را دارند.
پیامد پذیرش مادیت نفس، نفی معاد است
حجت‌الاسلام والمسلمین سیداباذر نبویان، مدرس فلسفه حوزه و دانشگاه، دهم اسفندماه در نشست علمی «نقد ادله نوین مادیت نفس»، در مجمع عالی حکمت اسلامی به بررسی تفاسیر فیزیکال از نفس و دلایلی پرداخت که فیزیکالیست‌ها بیان می‌کنند تا نشان دهند نفس مجرد نیست و مادی است. آرمسترانگ در مسئله ذهن و بدن گفته است بدن روی نفس اثر می‌گذارد؛ مثلاً اگر بدن زعفران بخورد، روح شاد می‌شود و اگر بدن چاقو بخورد، روح درد خواهد گرفت، بنابراین وقتی بین دو چیز تأثیر و تأثر است، پس باید از یک سنخ باشند و چون بدن، مادی است، پس روح هم مادی است.
این پژوهشگر فلسفه تصریح کرد: در پاسخ می‌گوییم شما این مطلب را که هر دو موضوع یعنی روح و نفس باید از یک سنخ باشند، اثبات نکرده‌اید و تأثیر و تأثر دو چیز در یکدیگر لزوماً به معنای هم سنخ‌بودن نیست، زیرا ایرادی ندارد موجوداتی مانند نفس که در مراتب پایین روحی هستند، از بدن که ماده هست متأثر باشد.
نبویان با اشاره به دیدگاه راسل در این خصوص بیان کرد: وی صفات ذهنی مانند عشق را به رودخانه تشبیه کرده و گفته مغز مانند بستر رودخانه همیشه ثابت و صفات انسان متحول، سیال و گذراست؛ یعنی صفات و ذهن شبیه بستر رودخانه و آب است؛ در پاسخ راسل هم باید بگوییم که وی صرفاً از تشبیه و تمثیل استفاده کرده است و تمثیل هم یقین‌آور نیست.
مدیران نالایق بیشترین ضربه را به انقلاب زده‌اند
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، استاد علوم و اندیشه سیاسی حوزه، ۹ اسفندماه در نهمین نشست کرسی‌های آزاداندیشی دوره‌ای که با عنوان «بنیادها و آرمان‌های انقلاب اسلامی» برگزار شد، با اشاره به «اصل بنیادین وحدت در انقلاب اسلامی» گفت: وحدت ملی در هر انقلابی از اصول بنیادین آن محسوب می‌شود و بدون آن هیچ‌گاه اکثریت شکل نمی‌گیرد تا علیه اقلیت حاکم پیروز شوند. در اسلام و انقلاب اسلامی توجه به این اصل بسیار زیاد است تا آنجایی که در انقلاب پیامبر اسلام(ص) در مدینه، از آن به عنوان «نعمت الله» یاد شده است. انقلاب اسلامی در ایران هم بر اساس اصل اتحاد ملی شکل گرفت و فقط بر پایه آن تداوم می‌یابد.
استاد و پژوهشگر حوزه سیاسی افزود: زمانی که پیامبر اکرم(ص) بعد از سیزده سال تلاش شبانه‌روزی علیه حاکمیت قریش، موفق شد همه طرفداران خویش را در مدینه متحد کند و به اختلافات تاریخی اوس و خزرج پایان دهد، پیروز شد. خداوند بعدها از آن شاهکار عظیم چنین یاد می‌کند: «وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا» و نعمت خدا را به ياد آورید، آنگاه كه دشمنان يكديگر بوديد، پس ميان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف الهی با هم برادر شديد.
حکومت اسلامی مسئول رفع دیون و تأمین ضعفاست
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، ۹ اسفندماه در نشست علمی «حقوق عمومی و کتاب عیون اخبار الرضا(ع)»، گفت: علم حقوق به زیرشاخه‌هایی تقسیم می‌شود که یکی از آنها حقوق عمومی است؛ تعریف این علم هم همان روابط میان اشخاص است که باعث پیدایش حق و تکلیف است.
وی افزود: فصلی که باعث تمایز حقوق عمومی از شاخه‌های دیگر حقوق است، اِعمال‌کننده حاکمیت است که به معنای قدرت برتر فرماندهی عالی است که در هر کشوری در دست بالاترین مرجع اقتدار قرار دارد. مثلاً در ایران حاکمیت توسط نظام جمهوری اسلامی به رهبری مقام معظم رهبری اعمال می‌شود و حقوق عمومی در این دامنه پیدایش می‌یابد.
ارسطا با بیان اینکه دایره مباحث حقوق عمومی، دایره وسیعی است، اظهار کرد: از طرفی کتاب عیون اخبار الرضا نوشته فاضل و عالم اندیشمندی مانند شیخ صدوق است؛ در این کتاب، دو باب مشتمل بر مطالب قابل توجهی از حقوق عمومی است، البته حقوق عمومی اصطلاح جدید است لذا وقتی در این کتاب سخن از حقوق می‌شود مراد محتوای مرتبط با این نوع حقوق است.
تمسک به آیه «تهلیل» برای نفی رؤیت هلال با چشم مسلح درست نیست
نشست علمی «استهلال با چشم مسلح»، ۱۳ اسفندماه با حضور آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و جمعی از دانش‌پژوهان و طلاب این مرکز برگزار شد. در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مقدادی، مدیر مسئول مجله عربی «میقات الحج» در سخنانی با اشاره به آیات شریفه ۱۸۹ بقره «يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ ...» و ۳۶ توبه «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ»، گفت: این سؤال مطرح است که آیا استفاده از فناوری در رؤیت هلال، تولد ماه را به ما نشان می‌دهد و می‌توانیم بر این اساس ابتدای ماه را اعلام کنیم؟ مسلماً استفاده از ابزار می‌تواند تولد ماه را به ما نشان دهد.
وی با تأکید بر اینکه آیه ۳۶ توبه و روایات رؤیت، مخالف رؤیت ماه با چشم مسلح نیست، گفت: چگونه وقتی فتوا می‌دهیم نظر به اجنبیه از پشت عینک حرام است، در مورد استهلال، استفاده از تلسکوپ را جایز ندانیم؛ زیرا تلسکوپ فقط تولد ماه را به عنوان یک واقعیت به ما نشان می‌دهد. در ایام حج در سال‌های دور، گاهی فاصله و اختلاف ماه بین عربستان و ایران، دو روز می‌شد که فتوای امام این مشکل را با لزوم عمل کردن به فتوای مفتی عربستان حل کرد، حتی در عید فطر گاهی بین مراجع اختلافی ایجاد می‌شد، ولی باید با ارائه راهکارهای سودمند و مؤثر، به فقه شیعه خدمت کرده و اجازه ندهیم که باعث تفرقه و وهن مذهب شود.
در ادامه آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه گفت: سال ۱۳۸۴ استفتایی از مرحوم والد ما شد و ایشان فرمودند که رؤیت هلال با تلسکوپ کفایت می‌کند. بعد از صدور این فتوا مباحثی در حوزه انجام شد و بنده رساله‌ای را در اعتبار تلسکوپ در رؤیت نوشتم و مناقشاتی در مجله فقه اهل بیت(ع) منتشر شد که بنده جواب دادم و در چاپ بعدی باز مناقشات و جوا‌ب‌ها بیان شده است و بعد از آن هم سالی نبوده که گذشته باشد و کفایت ابزار جدید در رؤیت هلال بحث نشده باشد.
ایمان حضرت ابوطالب(ع) از اشعار او هویداست
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد سعدی، عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران، ۱۳ اسفندماه در سی و چهارمین نشست علمی همایش بین‌المللی حضرت ابوطالب(ع)؛ حامی پیامبر اعظم(ص) با موضوع «پیامبر اعظم(ص) در سایه‌سار شعر حضرت ابوطالب(ع)، گفت: حضرت ابوطالب(ع) شاعر بود، ابن سلام که متوفای ۲۳۱ قمری است، در مورد ایشان آورده است که «کان ابوطالب(ع)، جیدا الکلام» شعر او درجه اول و نیک سخن بود.
وی افزود: اگر به دیوان ابوطالب مراجعه کنیم، لامیه‌ای دارد که از گوهرهای ادب عرب است. ابن هشام در سیره خود در جلد اول ۹۴ بیت از آن نقل کرده و آورده است؛ ابن کثیر هم ۹۲ بیت از آن قصیده را نقل کرده؛ یعنی سه بیت را انداخته است و ابن کثیر هم آورده که قصیده بلیغ و ارجمند و دارای بلاغت زیاد است و کسی جز ابوطالب نمی‌تواند این‌گونه شعر بسراید و این اشعار از معلقات سبعه هم بالاتر است.
سعدی بیان کرد: قسطلانی هم آن را قصیده بلیغه و جلیله می‌داند و اینکه بحری طویل است و تعداد ابیات آن هم ۱۱۰ بیت است. ابن ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه بعد از نقل برخی از شعر ایشان، تعبیر کرده است که کل این اشعار تواتر است و کل آن مضمون واحدی دارد و آن تمجید از حضرت محمد(ص) است؛ ابن ابی الحدید معتقد است که ابوطالب، پیامبر را قبول داشته و این حمایت صرفاً به خاطر فامیل بودن نبود، بلکه به پیامبر ایمان داشت.
اعتکاف؛ فرصتی برای احرام دل در تنگنای مشکلات معیشتی
آیت‌الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی، استاد حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه اعتکاف از سنت‌های بزرگ و با اهمیتی است که در اسلام ثواب‌های زیادی برای آن ذکر شده است، اظهار کرد: اصل اعتکاف در مسجدالحرام و در دهه آخر ماه مبارک رمضان از سوی پیامبر(ص) وجود داشته است و آن چه بر آن تأکید شده همین ایام است؛ معروف است پیامبر در این ایام رختخواب خود را برچیدند و در طول این مدت مشغول عبادات پی در پی تا آخر ماه رمضان بودند.
وی با اشاره به برکات ماه رجب گفت: خداوند این ماه را برای خود انتخاب کرد و ماه شعبان را برای پیامبر(ص) و ماه رمضان را برای امت پیامبر(ص) قرار داد؛ بنابراین اعمال این ماه مانند عمره رجبیه ثواب زیادی دارد و جای حج را می‌گیرد، الحمدلله این سه روز در سالیان اخیر از سوی طلاب و دانشجویان مورد اهتمام و توجه زیادی قرار گرفته است که جای شکر دارد.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه معنای اعتکاف آن است که انسان از هر چیز دنیایی دست کشیده و به سوی خدا برود، اظهار کرد: انسان در حج که نوعی احرام است، از چیزهایی پرهیز می‌کند که در اعتکاف هم وجود دارد تا انسان خود را برای عبادت مهیا کند؛ شرط اعتکاف روزه است و روزه روزهای اول و دوم مستحب است، ولی روز سوم واجب است؛ زیرا اصل اعتکاف نوعی احرام است و اگر انسان اعمال دیگری اضافه کرد ثواب بیشتری خواهد داشت. اعمالی چون ختم قرآن و ادعیه ماثور زیادی هم دارد که خوب است حتی کسانی که توفیق اعتکاف ندارند آن را بخوانند
تازه‌های نشر
مرکز نشر هاجر وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران کتاب «حقیقت آرامش» نوشته زهرا شرف‌الدین را منتشر و راونه بازار کرد. کتاب «حقیقت آرامش» درصدد است با نگرش تحلیلی روان‌شناختی، رویکرد مثبت و متعالی اسلام در ابعاد گوناگون، را کشف و تبیین کرده و با نگاهی نو به آموزه‌های اسلامی و دینی، از منظر و پرتو درخشان مثبت‌اندیشی به بررسی و تجزیه و تحلیل متون اسلامی پرداخته و با رویکرد مثبت‌اندیشی و مؤلفه‌های آن در روان‌شناسی مثبت‌گرا مقایسه کند.
این اثر در سه بخش و ۲۲ فصل تنظیم شده است. بخش اول به بیان فرآیند و مؤلفه‌های مثبت‌اندیشی در روان‌شناسی مثبت‌گرا پرداخته است، بخش دوم به تبیین ابعاد مثبت‌اندیشی در متون اسلامی اختصاص یافته و در بخش سوم ابعاد و مؤلفه‌های مثبت‌اندیشی در دو دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه شده است.
کتاب «امام علی(ع) و عدالت اجتماعی» منتشر شد
کتاب «امام علی(ع) و عدالت اجتماعی» که به کوشش حجت‌الاسلام و المسلمین حمیدرضا مطهری منتشر شده، در بردارنده مقالاتی درباره عدالت در حوزه اجتماعی است. عدالت، یکی از عناصر حیاتی زندگانی بشر است که همواره مورد توجه معصومان(ع) بوده و به تبع عدالت در سیره معصومان(ع) از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ این مهم در روش و منش امیرالمؤمنین علی(ع) در عصر حکومت و پیش از آن از برجستگی خاصی برخوردار است و تبیین آن در عصر حاضر می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و مانعی در برابر ناهنجاری‌های اجتماعی باشد.
یادآور می‌شود، کتاب حاضر دارای ۷۷۶ صفحه و در بردارنده ۲۳ مقاله است که به این موضوع پرداخته و در همایش «امام علی(ع) الگوی عدالت و معنویت برای جهان امروز» ارائه شده و تلاش نویسندگان بر آن است گوشه‌ای از عدالت اجتماعی در سیره امام علی(ع) را نشان دهند.
«بررسی تاریخی کارکرد دینی و سیاسی اماکن مذهبی تهران در عصر قاجار»
کتاب «بررسی تاریخی کارکرد دینی و سیاسی اماکن مذهبی تهران در عصر قاجار» بـه همت پژوهشـکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشـگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر شد. 
این اثر که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین حامد قرائتی تألیف شده، به بررسی تاریخی کارکرد دینی و سیاسی اماکن مذهبی به ویژه تهران عصر قاجار، که به دلایل متعدد از اهمیت بسزایی برخوردارند، پرداخته است.
اماکن مذهبی، هر یک متناسب با خاستگاه معرفتی خود، ترویج‌دهنده گفتمان متفاوتی از باورهای دینی هستند. در دوره قاجار به دلیل کشاکش عناصر تجدد‌خواه و سنت‌خواه و استفاده ابزاری از باورهای مذهبی، اماکن مذهبی نقش مؤثری در هدایت خیزش‌های فکری و سیاسی در جامعه ایفا کردند؛ در این دوره، اماکن مذهبی به ویژه مسجدها محل برگزاری مناظره علما با بدعت‌گذاران دینی، خرافه‌زدایی از مناسک دینی، آشنا ساختن کارشناسان دینی با مطالبات و مسئولیت‌های اجتماعی، پاسخگویی به شبهه‌ها، مبارزه با استبداد، حفاظت از مصلحان اجتماعی و دینی و حتی محلی امن برای صیانت از مظاهر هنری تمدن اسلامی ـ ایرانی بوده‌اند.
کتاب سه جلدی «درس‌های مکاسب» منتشر شد
کتاب «درس‌های مکاسب (کتاب البیع)» به قلم سید محسن مرتضوی و در سه جلد به همت مؤسسه بوستان کتاب منتشر شد. کتاب «درس‌های مکاسب(کتاب البیع)» برگرفته از درس‌های آیت‌الله سید حسن مرتضوی و به قلم سید محسن مرتضوی در سه جلد و با شمارگان ۵۰۰ نسخه به همت مؤسسه بوستان کتاب منتشر شد.
کتاب پیش رو که با عنوان «درس‌های مکاسب(کتاب البیع)» به رشته تحریر درآمده، برگرفته از درس‌های آیت‌الله سید حسن مرتضوی است که دوره‌های متعدد در حوزه علمیه نجف اشراف و مشهد مقدس در جمع صدها نفر از طلاب و فضلا ارائه شده است. عمق، دقت علمی و تسلط فوق‌العاده بر مباحث، بیان شیوا، رسا و دل‌نشین، دسته‌بندی بدیع و ابتکاری، همراه با ذکر مثال‌های متعدد و کاربردی، از ویژگی‌های بی بدیل درس‌های استاد بود که خاطره شیرین آن در خاطر شاگردان ماندگار شده است. جلد اول و دوم و سوم این مجموعه به «کتاب البیع» و جلد چهارم و پنجم آن به «کتاب الاخیارات» اختصاص دارد.
