حسین احمدی تشریح کرد؛
تعلیم و تربیت؛ از منظومه فکری امام راحل تا آموزش و پرورش امروزی
کارشناس آموزش و معاون اسبق آموزش عمومی وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه در هیچ یک از دولت‌ها آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت اولویت اول نبوده است، گفت: بر مبنای دیدگاه‌های حضرت امام(ره) و متفکران انقلاب، آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت امری حاکمیتی است و تأکید ایشان این بوده که آموزش و پرورش موضوعی مرتبط با حاکمیت و از یک دستگاه خدماتی و اجرایی فراتر است.
به گزارش ایکنا، موضوع تربیت در فرهنگ و معارف اسلامى، از منزلت و جایگاهی رفیع برخوردار است. بی‌تردید یکی از ابعاد فکری بنیانگذار جمهوری اسلامى، حضرت امام خمینی(ره)، که از بنیادی‌ترین رویکرد‌های ایشان بوده، مقوله تعلیم و تربیت و تزکیه نفس است که همواره و در طول حیات به آن توجه ویژه داشتند و در گونه‌های مختلف تدریس، تدوین نوشته‌ها، تألیفات، سخنرانی‌ها، نامه‌ها و ... بر ضرورت و بایستگی طرح آن تأکید و پافشاری می‌کردند. از این‌رو می‌توان گفت که حضرت امام(ره) پیش و بیش از هر چیز، مربی بزرگ و معلم نمونه‌ای بود که توانست با دریافتی عمیق و ژرف از مبانی تعلیم و تربیت، مراحل سیر و سلوک را با موفقیت پشت سر بگذارد و نیز به تربیت نسلی که بار اصلی انقلاب را بر دوش می‌کشد، نایل آید.
با این مقدمه، گفت‌گویی با حسین احمدی، کارشناس آموزش و معاون اسبق آموزش عمومی وزارت آموزش و پرورش درباره موضوع «وضعیت تعلیم و تربیت در کشور و نسبت آن با آنچه مدنظر بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و متفکران انقلاب بوده است» داشتیم که در ادامه از نظر می‌گذرد.
احمدی درباره دیدگاه حضرت امام(ره) و رویکرد ایشان به آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت، اظهار کرد: بر مبنای دیدگاه‌های حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری، آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت یک امر حاکمیتی است. یعنی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اسناد ابلاغی دیگر، آموزش و پرورش این چنین معرفی و از دستگاهی خدماتی فراتر دانسته شده است و تأکید رهبران انقلاب این بوده که آموزش و پرورش موضوعی مرتبط با حاکمیت و از یک دستگاه خدماتی و اجرایی بسیار فراتر است.
وی افزود: براساس دیدگاه حضرت امام(ره)، انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بوده و تمام عناصر آن باید در جهت انسان‌سازی و تربیت نیروی انسانی حرکت کند و از مجرای حکومت باید مسیر رشد انسان‌ها فراهم شود. تعلیم و تربیت هم در این زمینه نقش اصلی را به عهده دارد و به عنوان محور اصلی در جامعه باید به آن توجه شود، لذا انقلاب اسلامی از نوع انقلاب فرهنگی و با هدف انسان سازی بوده است و بر این اساس آموزش و پرورش نقش محوری در این حیطه دارد.
احمدی ادامه داد: اگر بخواهیم جامعه را به سمت رشد، صلاح و رستگاری حرکت دهیم، باید تعلیم و تربیت کشور را مورد توجه قرار دهیم و این در سخنان حضرت امام(ره) وجود دارد و برای مثال در جایی فرموده‌اند که سعادت و شقاوت جامعه از آموزش و پرورش می‌گذرد. بر این اساس و با توجه به مقدمه‌ای که پیش‌تر عرض کردم، انقلاب ما انقلاب فرهنگی است و برای تأمین سعادت انسان باید به آموزش و پرورش توجه ویژه‌ای شود.
معاون اسبق آموزش عمومی در وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه حضرت امام(ره) همچنین اذعان داشته‌اند که تعلیم و تربیت ما مورد هجوم بیگانه قرار گرفته و باید پالایش شود، چه در زمینه محتوای کتاب‌های درسی، حوزه ترجمه، روش‌های تعلیم و تربیت و ... و تأکید دارند که باید روند اصلاح شود؛ در موقعیت دیگری نیز فرموده‌اند آموزش اگر توام با تربیت نباشد، اگر تهذیب نباشد، علم توحید هم به درد نمی‌خورد؛ لذا مسئله تربیت در آموزش و پرورشی که حضرت امام(ره) مدنظر داشته، جایگاه والایی دارد.
وی گفت: امام راحل در جایی دیگر می‌فرمایند: استقلال و آزادی کشور در گروی تربیت صحیح نسل آینده است. بر این اساس توجه به استقلال و آزادی در کشور، نیازمند تربیت صحیح است. در این زمینه آموزش و پرورش در منظومه فکری امام(ره) مورد توجه بود و به همین دلیل این جملات را که فرموده‌اند: «تزکیه مقدم بر تعلیم است» و یا «تعلیم و تعلم عبادت است» از ایشان بسیار شنیده‌ایم.
احمدی ادامه داد: حضرت امام(ره) همچنین به تعلیم و تربیت اشارات متعددی داشته‌اند، برای نمونه در بازدید از مدرسه‌ای در قم خطاب به دانش‌آموزان می‌گویند: شما دانش‌آموزان امید‌های من هستید. همچنین در موقعیت دیگری می‌فرمایند: کودکان را دریابید دانشگاه دیر است. حال اگر این سخنان حضرت امام(ره) را در موقعیت‌های کنونی در امر تعلیم و تربیت بنگرید، درمی‌یابید اکنون چه میزان با دیدگاه‌های امام راحل فاصله وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه در طول سالیان متمادی، در هیچ یک از دولت‌ها آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت اولویت اول نبوده است، گفت: با توجه به اینکه حضرت امام(ره) درباره تعلیم و تربیت سخنان و تأکیداتی داشته‌اند، در مقابل استعمارگران در زمینه تسلط بر اندیشه‌های انقلابی دست به اقداماتی زده‌اند تا بتوانند با استعمار فرهنگی، کشور را به سمت وابستگی ببرند. امام در این باره می‌فرمایند: اگر انقلاب در زمینه اقتصادی، سیاسی موفق نشود خیلی مورد سرزنش نیست، اما اگر نتواند دانش‌آموزان و کودکان خود را تربیت کند، این مورد سرزنش است. مشکلات کم نیست، تحریم و گرانی و ...، اما نظام آموزشی، معلمان و وضعیت تعلیم و تربیت نباید از سوی بیگانه مدیریت شود.
معاون اسبق آموزش عمومی وزارت آموزش و پرورش گفت: حضرت امام(ره) در وصیتنامه خود تأکید دارند که بر ملت و دولت جمهوری اسلامی واجب است در همه اعصار که نگذارند عناصر فاسد و دارای مکتب‌های انحرافی با گرایش به غرب و شرق در دانشسراها و دانشگاه‌ها و سایر مراکز تعلیم و تربیت نفوذ کنند. آیا در خیلی از زمینه‌ها در دانشگاه‌ها و مراکز تعلیم و تربیت این عناصر را نمی‌بینیم؟
وی اضافه کرد: نکته دیگر نقش معلم و تأکید امام راحل بر انجام این وظیفه خطیر است که از آن به عنوان شغل انبیا یاد می‌کنند. از سوی دیگر، به خانواده‌ها به عنوان اولین بازیگران در حوزه تعلیم و تربیت توجه ویژه‌ای داشتند. حضرت امام(ره) تأکید دارند که مادر‌ها باید بچه‌ها را خوب و پاک تربیت کنند، دامن‌هایشان یک مدرسه علمی و ایمانی است. همچنین ایشان به جوانان و دانش‌آموزان عنایت خاص و ویژه‌ای داشتند و مبارزه علمی برای جوانان و زنده کردن روح جستجو را امری در جهت کشف حقیقت می‌دانستند. در عین حال می‌فرمایند: مبارزه علمی جوانان در بهترین صحنه‌های زندگی؛ «جهاد و شهادت» شکل گرفته است. بر این اساس، ایشان در وصیتنامه خود می‌فرمایند: وصیت اینجانب به جوانان عزیز، دانشسراها، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام کنند تا استقلال و آزادی کشورشان مصون باشد. علی‌رغم این تأکیدات، آنچه در طول سالیان در آموزش و پرورش دیده می‌شود، این است که هم و غم مسئولان متوجه بهبود وضع معیشت معلمان و اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین و ... نبوده است.
احمدی همچنین با اشاره به برخی راهکار‌ها برای کاستن فاصله موجود با آنچه که آرمان بنیانگذار انقلاب اسلامی برای آموزش و پرورش بوده است، گفت: نباید از حاکمیتی بودن امر آموزش و پرورش غافل شویم و دوم آنکه لازم است سند تحول بنیادین تحقق عینی پیدا کند و دیگر آنکه برخی موضوعات مانند بحث رتبه‌بندی معلمان به شکل کامل اجرایی و جامعه از مزایای آن بهره‌مند شوند. تأمین مسکن برای معلمان و بهبود وضع معیشت آنان نیز باید مورد توجه جدی‌تر قرار گیرد.
انتهای پیام وی افزود: براساس دیدگاه حضرت امام(ره)، انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی بوده و تمام عناصر آن باید در جهت انسان‌سازی و تربیت نیروی انسانی حرکت کند و از مجرای حکومت باید مسیر رشد انسان‌ها فراهم شود. تعلیم و تربیت هم در این زمینه نقش اصلی را به عهده دارد و به عنوان محور اصلی در جامعه باید به آن توجه شود، لذا انقلاب اسلامی از نوع انقلاب فرهنگی و با هدف انسان سازی بوده است و بر این اساس آموزش و پرورش نقش محوری در این حیطه دارد.
احمدی ادامه داد: اگر بخواهیم جامعه را به سمت رشد، صلاح و رستگاری حرکت دهیم، باید تعلیم و تربیت کشور را مورد توجه قرار دهیم و این در سخنان حضرت امام(ره) وجود دارد و برای مثال در جایی فرموده‌اند که سعادت و شقاوت جامعه از آموزش و پرورش می‌گذرد. بر این اساس و با توجه به مقدمه‌ای که پیش‌تر عرض کردم، انقلاب ما انقلاب فرهنگی است و برای تأمین سعادت انسان باید به آموزش و پرورش توجه ویژه‌ای شود.
معاون اسبق آموزش عمومی در وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه حضرت امام(ره) همچنین اذعان داشته‌اند که تعلیم و تربیت ما مورد هجوم بیگانه قرار گرفته و باید پالایش شود، چه در زمینه محتوای کتاب‌های درسی، حوزه ترجمه، روش‌های تعلیم و تربیت و ... و تأکید دارند که باید روند اصلاح شود؛ در موقعیت دیگری نیز فرموده‌اند آموزش اگر توام با تربیت نباشد، اگر تهذیب نباشد، علم توحید هم به درد نمی‌خورد؛ لذا مسئله تربیت در آموزش و پرورشی که حضرت امام(ره) مدنظر داشته، جایگاه والایی دارد.
وی گفت: امام راحل در جایی دیگر می‌فرمایند: استقلال و آزادی کشور در گروی تربیت صحیح نسل آینده است. بر این اساس توجه به استقلال و آزادی در کشور، نیازمند تربیت صحیح است. در این زمینه آموزش و پرورش در منظومه فکری امام(ره) مورد توجه بود و به همین دلیل این جملات را که فرموده‌اند: «تزکیه مقدم بر تعلیم است» و یا «تعلیم و تعلم عبادت است» از ایشان بسیار شنیده‌ایم.
احمدی ادامه داد: حضرت امام(ره) همچنین به تعلیم و تربیت اشارات متعددی داشته‌اند، برای نمونه در بازدید از مدرسه‌ای در قم خطاب به دانش‌آموزان می‌گویند: شما دانش‌آموزان امید‌های من هستید. همچنین در موقعیت دیگری می‌فرمایند: کودکان را دریابید دانشگاه دیر است. حال اگر این سخنان حضرت امام(ره) را در موقعیت‌های کنونی در امر تعلیم و تربیت بنگرید، درمی‌یابید اکنون چه میزان با دیدگاه‌های امام راحل فاصله وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه در طول سالیان متمادی، در هیچ یک از دولت‌ها آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت اولویت اول نبوده است، گفت: با توجه به اینکه حضرت امام(ره) درباره تعلیم و تربیت سخنان و تأکیداتی داشته‌اند، در مقابل استعمارگران در زمینه تسلط بر اندیشه‌های انقلابی دست به اقداماتی زده‌اند تا بتوانند با استعمار فرهنگی، کشور را به سمت وابستگی ببرند. امام در این باره می‌فرمایند: اگر انقلاب در زمینه اقتصادی، سیاسی موفق نشود خیلی مورد سرزنش نیست، اما اگر نتواند دانش‌آموزان و کودکان خود را تربیت کند، این مورد سرزنش است. مشکلات کم نیست، تحریم و گرانی و ...، اما نظام آموزشی، معلمان و وضعیت تعلیم و تربیت نباید از سوی بیگانه مدیریت شود.
معاون اسبق آموزش عمومی وزارت آموزش و پرورش گفت: حضرت امام(ره) در وصیتنامه خود تأکید دارند که بر ملت و دولت جمهوری اسلامی واجب است در همه اعصار که نگذارند عناصر فاسد و دارای مکتب‌های انحرافی با گرایش به غرب و شرق در دانشسراها و دانشگاه‌ها و سایر مراکز تعلیم و تربیت نفوذ کنند. آیا در خیلی از زمینه‌ها در دانشگاه‌ها و مراکز تعلیم و تربیت این عناصر را نمی‌بینیم؟
وی اضافه کرد: نکته دیگر نقش معلم و تأکید امام راحل بر انجام این وظیفه خطیر است که از آن به عنوان شغل انبیا یاد می‌کنند. از سوی دیگر، به خانواده‌ها به عنوان اولین بازیگران در حوزه تعلیم و تربیت توجه ویژه‌ای داشتند. حضرت امام(ره) تأکید دارند که مادر‌ها باید بچه‌ها را خوب و پاک تربیت کنند، دامن‌هایشان یک مدرسه علمی و ایمانی است. همچنین ایشان به جوانان و دانش‌آموزان عنایت خاص و ویژه‌ای داشتند و مبارزه علمی برای جوانان و زنده کردن روح جستجو را امری در جهت کشف حقیقت می‌دانستند. در عین حال می‌فرمایند: مبارزه علمی جوانان در بهترین صحنه‌های زندگی؛ «جهاد و شهادت» شکل گرفته است. بر این اساس، ایشان در وصیتنامه خود می‌فرمایند: وصیت اینجانب به جوانان عزیز، دانشسراها، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام کنند تا استقلال و آزادی کشورشان مصون باشد. علی‌رغم این تأکیدات، آنچه در طول سالیان در آموزش و پرورش دیده می‌شود، این است که هم و غم مسئولان متوجه بهبود وضع معیشت معلمان و اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین و ... نبوده است.
احمدی همچنین با اشاره به برخی راهکار‌ها برای کاستن فاصله موجود با آنچه که آرمان بنیانگذار انقلاب اسلامی برای آموزش و پرورش بوده است، گفت: نباید از حاکمیتی بودن امر آموزش و پرورش غافل شویم و دوم آنکه لازم است سند تحول بنیادین تحقق عینی پیدا کند و دیگر آنکه برخی موضوعات مانند بحث رتبه‌بندی معلمان به شکل کامل اجرایی و جامعه از مزایای آن بهره‌مند شوند. تأمین مسکن برای معلمان و بهبود وضع معیشت آنان نیز باید مورد توجه جدی‌تر قرار گیرد.
