
به گزارش ایکنا، استاد محمدرضا حکیمی به علت ابتلا به کرونا و ضعف جسمانی ناشی از بیماری چندین بار طی ماههای اخیر در بیمارستان بستری و تحت درمان قرار گرفت، اما پس از بهبود وضعیت و با نظر پزشکان از بیمارستان ترخیص و روند درمان در منزل پیگیری میشد تا اینکه در ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه شامگاه ۳۱ مردادماه، دار فانی را وداع گفت.
جمعی از مسئولان و اساتید حوزوی و دانشگاهی و نهادهای مختلف، طی پیامهایی جداگانه درگذشت مرحوم علامه محمدرضا حکیمی را تسلیت گفتند که در ادامه بخشی از این پیامها منتشر میشود:
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
حجتالاسلام والمسلمین سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیامی درگذشت اندیشمند توانا و عالم فرزانه، استاد محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت.
متن پیام به شرح ذیل است:
انالله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت اندیشمند توانا و عالم فرزانه، استاد محمدرضا حکیمی پس از طی دوران طولانی بیماری، موجب تأسف و تألم خاطر شد.
سالها تدبر و تحقیق در علوم اسلامی، توحیدمحوری و عدالتطلبی و نشر فرهنگ و معارف اسلامی چهرهای ممتاز از ایشان در میان متفکران و روشنفکران اسلامی ساخته است که نمود آن در کتابهای تأثیرگذار و عالمانه ایشان از جمله: «الحیاه»، «جامعهسازی قرآنی»، «عقل سرخ»، «امام در عینیت جامعه» و دهها اثر دیگر جلوهگر است.
اینجانب این مصیبت را به محضر رهبر حکیم انقلاب اسلامی، حوزه علمیه خراسان، متفکران دینی و دوستداران و به ویژه خاندان محترم حکیمی تسلیت عرض نموده و از خداوند متعال رضوان الهی برای ایشان مسئلت مینمایم.
سعیدرضا عاملی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی
پیام تسلیت دبیرخانه جشنواره بین المللی فارابی
همه از خداییم و به سوی او می رویم
دبیرخانه جشنواره بینالمللی فارابی درگذشت استاد علامه محمد رضا حکیمی، عالم و متفکر برجسته دینی و برگزیده دهمین دوره جشنواره بینالمللی فارابی که عمر با برکت خود را صرف تحقیق و ترویج معارف والای الهی و ائمه اطهار (ع) کرده بود به خانواده آن مرحوم، عموم جامعه حوزوی و دانشگاهی و علاقمندان ایشان تسلیت گفته و از خداوند متعال برای آن مرحوم غفران الهی و علو درجات و برای بازماندگان صبر و شکیبایی آرزومند است.
پیام تسلیت وزیر ارشاد در پی درگذشت محمدرضا حکیمی
سید عباس صالحی در پیامی درگذشت استاد محمدرضا حکیمی، اندیشمند برجسته دینی را تسلیت گفت و نوشت: او از تبار عالمان راستین و دانشوران اصیل این مرز و بوم بود.
در متن پیام تسلیت وزیر ارشاد آمده است:
«اشکم به نظر قطره زنان میرقصد
آهم به جگر بال فشان میرقصد
تا یاد تو میکنم دلم میبالد
تا نام تو میبرم زبان میرقصد
ارتحال علامه مفضال استاد محمدرضا حکیمی داغ سرزمین دانش و فرهنگ ایران زمین بود. او از تبار عالمان راستین و دانشوران اصیل این مرز و بوم بود که در عمر پاکزیستی خویش زبان و قلم را در خدمت احیای فضیلت و عدالت قرار داد و ردای عزت خرد و اندیشه را به چاکری قدرت و ثروت نیالود.
او از پیشگامان نو فهمی و عصریسازی معارف اهلبیت(ع) بود. این که بتوان آن مفاهیم حیاتبخش و نورانی را از منظرهای جدید دریافت و در قالبهای نو عرضه داشت.
او از طلایهداران و متفکران انقلاب اسلامی ایران و دلباخته این موج شکوهمند بود اما آن را در افق عدالت و معنویت تفسیر میکرد و با هرگونه تحریف نظری و عملی آن ستیز داشت و در این حقگویی مداهنهای روا نداشت.
او در زندگی شخصیاش نماد شکوه قناعت و عزت نفس بود و در قلهای از سلوک روحی و معنوی مکتوم زیست که دریافت کرانههای آن بر معاشران نزدیک هم آشنا نبود.
اینک او در میان ما نیست و فقدانش ضایعهای جبرانناپذیر بود و هست. در این روزها که ایام به عطر سوگ حسینی ممهور است از ایزد منان میخواهیم که او را با معشوق خویش سالار شهیدان و اهلبیت و اصحاب او محشور کند، به بازماندگانشان به ویژه برادر مکرم ایشان صبر جمیل و اجر جزیل عنایت فرماید و این داغ را بر دلدادگان و شاگردان راه و مکتب او آسان سازد و آنان را در مسیری که او تعلیم داد، پایمردی و استواری بخشد.»
پیام تسلیت جهاددانشگاهی
جهاددانشگاهی در پی درگذشت حکیم علامه محمدرضا حکیمی پیام تسلیتی صادر کرد.
متن پیام بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انالله و اناالیه راجعون
درگذشت حکیم متأله، عالِم عامل، مرزبان توحید و متفکر عدالت خواه علامه محمدرضا حکیمی (رضوان الله تعالی علیه)، جامعه علمی و دینی و عموم مردم حق مدار و علاقمند به تعالیم والای قرآن کریم و عترت طاهرین (ع) را در سوگ و اندوه نشاند.
این ثلمه و فقدان بزرگ را به محضر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، خاندان مکرم و داغدار حکیمی و شاگردان و علاقمندان به آن شخصیت اندیشمند و اسلام شناس تسلیت عرض میکنیم و از خداوند سبحان برای آن عزیز فقید، رحمت واسعه و علو درجات مسألت مینماییم.
پیام تسلیت لاریجانی در پی درگذشت علامه محمدرضا حکیمی
علی لاریجانی در پیامی با ابراز تألم و تأسف از درگذشت علامه محمد رضا حکیمی، علامه فرزانه، متفکر، اسلامشناس و ادیب برجسته، نوشت: فقدان این شخصیت بیبدیل برای جامعه علمی و فرهنگی کشور، ضایعهای سنگین و بیجبران است. آن عالم بزرگ و متعهد در طول عمر پربرکت خود، آثار علمی با ارزشی پدید آوردند و تفکر دینی را در دائرهای وسیع ارتقاء بخشیدند.
آثار پرمغز این دانشمند عالیقدر در شمار حسنات علمی و فکری دوران حاضر محسوب میشود. اینجانب با تسلیت به جامعه علمی کشور و مخصوصاً به برادر ارجمند و دیگر بازماندگان محترم ایشان، به روح این عالم بزرگوار درود میفرستم و رحمت و مغفرت الهی را برای ایشان طلب میکنم.
پیام تسلیت محمد مهدی اسماعیلی، وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی
اذا مات العالم ثلم فی الاسلام ثلمه لا یسدها شیئ
خبر ضایعه درگذشت علامه محمدرضا حکیمی، عالم اسلام شناس، فیلسوف عدالت و متفکر برجسته عدالت خواه، که سهم مهمی در گسترش روحیه انقلابیگری در میان جوانان داشت، بسیار تاسف برانگیز بود. جامعیت در عرصه های مختلف دانش، تسلط بر ادبیات و نوآوری در اندیشه ورزی از ایشان چهره ای بی بدیل در میان متفکران معاصر ساخته بود. در این غم جانکاه تنها تسلای ما، میراث فکری ماندگار ایشان در قالب کتابهای پرشماری است که دهها سال سرچشمه اندیشه تشنگان «توحید» و «عدل» بوده است.
علامه حکیمی همانگونه زیست که می اندیشید. همدلی نوشتار و رفتار ایشان الگویی مانا برای جوانان عدالت خواه برجا گذاشت که به زیور توکل و تعبد و غنای نفس آراسته شده است.
اینجانب عروج رفیق دیرین مقام معظم رهبری را به محضرشان تسلیت عرض می کنم و برای خاندان معزز حکیمی، علاقمندان و شاگردان، و جامعه علم و فضیلت صبر و بردباری، صبر و اجر مسئلت دارم. خداوند این عالم فرزانه را با صاحب این ایام محشور نماید ان شاءالله
دبیرکل مجمع جهانی شیعهشناسی
آیت پیمان، دبیرکل مجمع جهانی شیعهشناسی و دبیر شورای دینپژوهان کشور در پیامی درگذشت استاد محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت.
در این پیام آمده است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
العلماء باقون مابقی الدهر
درگذشت عالم و دین پژوه برجسته استاد محمدرضا حکیمی، پژوهشگر و اندیشهورز و ادیب و مجتهد و نویسنده شهیر، جامعه علمی و دینی کشور را در غم فقدان خویش سوگوار نمود.
این ثلمه بزرگ را به تمامی دوستداران علم و فرزانگی و اندیشه و دوستان و ارادتمندان آن اندیشمند و آزادمردِ وارسته و جمیع بازماندگان تسلیت عرض میکنم و از خداوند سبحان شادی روح و مغفرت و رحمت واسعه برای آن زنده یاد مسئلت مینمایم.
آثار ارزشمند به یادگارمانده از آن شخصیت علمی همچون «بیدارگران اقالیم قبله»، « سرچشمه خورشید»،«امواج غدیر »، «فاطمیات»، « واژههای لاهوتی»، «قیام جاودانه»، « ادبیات و تعهد» ، « دانش مسلمین»، «نان و کتاب »، «جامعهسازی قرآنی » و مجموعه بزرگ «الحیاه» حاکی از اندیشههای عدالتخواهانه او و دغدغههای عمیقش در طول عمر پربار هشتاد و شش ساله است.
وی این عمر پرثمر را پیوسته در پی گسترش دانایی و عدالتخواهی و حریّت سپری نمود و نام و یادش در سینه آگاهان و عدالت خواهان برای همیشه جاودان و ماندگار خواهد ماند.
تغمده الله برحمته الواسعه.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه
حجتالاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی با صدور پیامی درگذشت محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت که متن پیام بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت عالم فرزانه جناب آقای محمدرضا حکیمی را به خاندان مکرم حکیمی و علما و فضلای حوزه علمیه مشهد به ویژه شاگردان و دوستداران آن مرحوم تسلیت عرض میکنم. آثار و برکات علمی ایشان در حوزههای مختلف معارف اسلامی سرمایهای ارزشمند است که پس از سالها مجاهدت علمی بر میراث ارجمند فرهنگ و معارف اسلامی افزود.
اخلاق علمی و تواضع او در کنار زهد و پارسایی، نمونهای عینی از تربیتیافتگان و شاگردان مکتب اهلبیت علیهم السلام به نمایش گذاشت که درسآموز طالبان و دانشپژوهان خواهد ماند.
از خداوند متعال برای آن فقید سعید رحمت و رضوان الهی، و برای خاندان و بازماندگان ایشان صبر و اجر مسئلت دارم.
اول شهریور ۱۴۰۰
احمد واعظی
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی
اشرف بروجردی
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پیامی، درگذشت علامه محمدرضا حکیمی اندیشمند دینی را تسلیت گفت.
متن این پیام به شرح ذیل است:
باسمه تعالی
انالله و اناالیه راجعون
علامه محمدرضا حکیمی، بزرگ فرزانه ای دلسوخته عدالت و انسانیت بود که انسانی زیست و در عمر پُر برکت خود بیش از یکصد کتاب و مقاله ارزشمند برای آیندگان به جای گذاشت تا بتوانند معنای درست عدالت و دفاع از مظلومان و محرومان را درک کنند.
درگذشت علامه محمدرضا حکیمی اندیشمند دینی، فقیه، مجتهد شیعه، فیلسوف و نویسنده ایرانی را تسلیت عرض میکنم.
بی شک پَر کشیدن این اندیشمند عالیقدر ضایعه ای جبران ناپذیر خواهد بود و فقدان ایشان موجب تاثر و تاسف فراوان است.
رئیس کمیته امداد
متن پیام تسلیت سیدمرتضی بختیاری، رئیس کمیته امداد به شرح زیر است:
انا لله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت استاد پژوهشگر علامه محمدرضا حکیمی موجب تاثر و تأسف گردید. ایشان در حوزه علمیه مشهد علاوه بر تلمذ در محضر اساتید بزرگ حوزه به ویژه حضرت آیتالله العظمی میلانی و آیتالله شیخ مجتبی قزوینی با طی مراحل سطوح عالی حوزه و قلم توانای خود، در خلق آثاری فاخر همچون دایرهالمعارف الحیات کوشیدند و در ارائه سیمای اسلام ناب و عدالت علوی و تشیع به جامعه علم به سهم خود تلاش شایستهای را به منصه ظهور رساندند.
اینجانب ارتحال آن استاد گرانسنگ را به صاحبان علم و اندیشه و قلم و حوزههای علمیه و مردم شریف مشهد و خاندان حکیمی تسلیت عرض مینمایم و غفران الهی و شفاعت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) را برای ایشان و صبر و اجر برای بازماندگان محترم آن فقید سعید را از درگاه حضرت باریتعالی مسئلت مینمایم.
حسن رحیمپور ازغدی
حسن رحیم پور ازغدی نیز در پی رحلت استاد محمد رضا حکیمی، سوگنامه ای در کانال تلگرامی خود نوشت که بدین شرح است:
حکیمی بزرگ رفت. استاد علامه محمدرضا حکیمی، نظریهپرداز بزرگ شیعی معاصر که اصالت عقل محمدی (ص) را با شور عدالت علی (ع) درآمیخت و صلابت حسین (ع) را در عاشورای معرفتی صادق آل محمد (ص) بر سردست گرفت، و یک عمر با تک تک ضربان قلبش، فرج مهدی (عج) را انتظار کشید و در گوش یک نسل، میراث «عقلانیت، عدالت و معنویت» قرآنی را زمزمه کرد و تا آخرین نفس، از کفایت معارف اهل بیت (ع) و از ضرورت عدالت بی ریا گفت و بهر آنچه گفت، عمل کرد و عابد، زاهد و مجاهد ماند،
امشب ساعتی پیش به محضر مولایش رفت. هنوز که عطر خون عاشورا در مشام ماست بدرقهاش میکنیم تا در کربلای ۱۴۰۰ به آخرین شهید کاروان توحید برسد.
در پناه خداست آنکه عمری بنام خدا به حقوق خلق اندیشید. کلماتش از جنس اشک، افکارش از عنصر حکمت و غمهایش همه، شیرین و پشت به دنیا و تماماً رو به آخرت بود. واژه نامه عدالتخواهی را چنان هنرمندانه غنی سازی کرد که شرر به جان اساطیر اشرافیگری افکند. محمد رضا حکیمی مصداقی از (موتوا قبل ان تموتوا) بود، پیش از مرگ طبیعی، با مرگ حقیقی خو گرفت و این روزهای آخر در انتظار ولی عصر (عج) و فرشته مرگ، در بستر احتضار نیز دائم الطهاره بود.
خدایش بپذیرد که عمری همخواب کتاب و قلم بود و در محراب تفکر، با عشق خدا و شفقت بر خلق زیست. مراسم تجهیز و خاکسپاری استاد پس از انتقال پیکر ایشان به مشهد از سوی مؤسسه الحیات و بازماندگان اعلام میگردد.
بنیاد بینالمللی امام رضا(ع)
بنیاد بینالمللی امام رضا(ع) با صدور پیامی درگذشت علامه محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت.
در این پیام آمده است: ارتحال عالم ربانی ، مجتهد اندیشمند و عدالت خواه، اسلام پژوه، علامه محمدرضا حکیمی مولف و تدوینگر مجموعه ارزشمند« الحیاه» ثلمه ای جبران ناپذیر برای اسلام و جامعه بزرگ ایران اسلامی است.
سراسر عمر پربرکت این حکیم فرزانه با آزادگی و تلاش برای احیای عملی عدالت در جامعه گذشت و رفتار و سبک زندگی ایشان گواه این مدعا است.
بنیاد بینالمللی فرهنگی هنری امام رضا(ع) در گذشت این حکیم عالیقدر و احیاگر آثار علمی اهل بیت(ع) را به عموم اندیشمندان، علما، حق جویان، عدالت خواهان و بیت مکرم و معزز و فرزندان ایشان تسلیت گفته و برای آن مرحوم رحمت الهی و علو درجات و همنشینی با اولیاء الهی و برای بازماندگان صبر و اجر فراوان را از درگاه ایزدمنان خواستار است.
معاون اول رئیسجمهور
محمد مخبر، معاون اول رئیسجمهور نیز در پیامی رحلت علامه حکیمی را تسلیت گفت.
در متن پیام محمد مخبر آمده است:
درگذشت متفکر برجسته و فیلسوف فرهیخته مرحوم علامه محمد رضا حکیمی رضوان الله تعالی علیه موجب تأسف و تأثر فراوان شد. مشی و منش زاهدانه این دانشمند فرزانه و متقی و تلاشهای علمی و عملی ایشان برای ترویج معارف بلند اسلامی و فضیلتها و ارزشهای رفیع انسانی از او شخصیتی کمنظیر و مورد احترام برای همه نحلههای فکری ساخته بود.
این عالم پرهیزگار با تالیف دهها کتاب و مقاله در حوزه تعالیم قرآنی و مکتب نورانی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) میراث ارزشمند و ماندگاری برای شیفتگان راه حق و حقیقت بر جای گذاشت.ضایعه اندوهبار فقدان این اسلام پژوه جلیل القدر را به مقام معظم رهبری، عموم ملت ایران به خصوص مردم شریف مشهد، علاقمندان و بستگان به ویژه خانواده ارجمند ایشان صمیمانه تسلیت میگویم و از خداوند متعال برای آن عارف حکیم رضوان واسعه الهی و علو درجات و حشر با اولیاء و انبیاء الهی و برای بازماندگان محترم صبر و اجر مسألت دارم.
دانشگاه امام صادق(ع)
دانشگاه امام صادق(ص) ارتحال مرحوم علامه محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت.
متن این پیام بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
ارتحال اسلامشناس عدالتخواه و اندیشه ورز نوآور مرحوم علامه محمدرضا حکیمی را به محضر مقام معظم رهبری، شاگردان و علاقه مندان آن دانشمند جامع و متعبد و بیت شریف حکیمی تسلیت گفته، علو درجات آن فقید سعید را از خدای متعال خواستاریم.
جامعه الامام الصادق(ع)
حسن بلخاری
حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با صدور پیامی درگذشت علامه محمدرضا حکیمی را تسلیت گفت.
در متن این پیام آمده است:
« إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَهٌ لَا یَسُدُّهَا شَیْءٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَه»
درگذشت عالم ربانی، حکیم متأله و متفکر عدالت خواه مرحوم علامه محمدرضا حکیمی (قدس سره) موجب تأثر و اندوه فراوان گردید.
این دانشمند گرانمایه و حکیم فرزانه با بینش عمیق اسلامی، بخش عمده عمر شریف خویش را صرف بسط و گسترش فرهنگ اسلامی و مکتب الهی اهل البیت عصمت و طهارت (ع) نمود و با نگارش آثار متعدد علمی از جمله دایرۀ المعارف سترگ « الحیاۀ » اثری ماندگار از خود در سپهر فرهنگی و دینی ایران به جای گذاشت.
اینجانب ضایعه تأسف بار درگذشت این حکیمِ فقید را به عموم شاگردان و علاقه مندان ایشان به خصوص خاندان مکرم حکیمی تسلیت عرض نموده، از درگاه خداوند منان علوّ درجات برای آن مرحوم و صبر و اجر برای بازماندگان را خواستارم.
خداوند روح این دانشمند فرزانه را با روح اولیاء و اوصیاء محشور فرماید.
حسن بلخاری قهی
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
حجتالاسلام خسروپناه
حجتالاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در پیامی رحلت علامه حکیمی را تسلیت گفت. متن این پیام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
«إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ»
ارتحال عالم ربانی، متفکر صمدانی، عدالت گرای حدیث شناس و روشنفکر نواندیش جناب استاد علامه مرحوم محمدرضا حکیمی را به جامعه علمی دانشگاهی و حوزوی تسلیت عرض میکنم.
شاگردی وی نزد آیات معظم ادیب نیشابوری و شیخ مجتبی قزوینی و سید محمدهادی میلانی و ابوالحسن حافظیان، او را در علوم مختلف از جمله علوم غریبه، صاحب فنون ساخت.استاد حکیمی شخصیت ویژه ای داشت؛هم با روشنفکرانی همچون دکتر علی شریعتی و دکتر حمید عنایت، اهل گفتوگو و مباحثه بود و هم با حوزویان سنتی ارتباط وثیق معرفتی داشت. نامه حکیمی به فیدل کاسترو در تبیین توحید و عدل وسعادت دنیا و آخرت و تربیت و سیاست، نشان از دغدغه ایمانی او است. مکتب تفکیک نزد وی، تفکیک معرفت دینی از معرفت فلسفی وعرفانی معنا شد. دیدگاههای عدالت گرایانه و اقتصادی استاد حکیمی را باید در دایرة المعارف «الحیاة» یافت.
حکیمی نه تنها مولف دهها جلد کتاب پژوهشی در راستای اسلام شناسی و شیعه شناسی و عاشورا شناسی و مهدویت شناسی و معرفی مجاهدان اسلام همچون میرحامدحسین و شرفالدین و آقابزرگ طهرانی بود؛ بلکه به آنچه مینوشت عامل بود زاهد بود و دردمند بود. نقدهای او، حزبی و رقیب شکنانه نبود. کتابهایش را برای رونق زندگی مادی خود نمینوشت ولذا با وجود چاپهای متعدد، مطالبه حق التالیف نمیکرد و حاضر به دریافت جایزه فارابی نبود. زیست عالمانه و زاهدانه استاد حکیمی، نمونه کمنظیر تاریخ معاصر ما بود.
رضوان وجنت الهی وضیافت علوی نصیب این عالم ربانی باد.
عبدالحسین خسروپناه دزفولی
اول شهریور ۱۴٠٠
انتهای پیام