کتاب فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه روان بازار شد

به گزارش ایکنا، رسالۀ فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه (چاپ تهران: ۱۳۱۶ شمسی) از آثار کمتر دیده‌شده میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی است.

شعرانی در این اثر که می‌توان آن را از نخستین دستاوردهای آشنایی ایرانیان با دانش و اندیشه غربی دانست، با بهره‌گیری از منابع اروپایی و با رجوع مستقیم به آثار فیلسوفان، تاریخ مختصری از فلسفۀ غرب (از یونان تا روزگار معاصر) فراهم آورده است.

افزون بر این، آراء فیلسوفان غربی و مسلمان در برخی از مهم‌ترین موضوعات فلسفی را به شیوه موضوعی مطرح و در خلال آن، اصطلاحات و مفاهیم فلسفه غرب و فلسفه اسلامی را با یکدیگر مقایسه و تطبیق می‌کند. شعرانی در آغاز این رساله چنین می‌گوید: «غرض از تدوین این رساله آن است که مقدار مهمی از اصطلاحات حکمای جديد اروپا در فلسفه اولی با اصطلاحات فلسفه اسلامی منطبق گردد تا اگر کسی به یک طريقه آشنا باشد، استفاده مطلب از طریقه دیگر به آسانی تواند کرد. [...] برای تکثیر فائده، مهمات اقوال فلاسفه جدید را نیز ضمناً از کتب معتبره آنان نقل نمودم [...] و جز یکی دو مورد، از فلاسفه قرون وسطی نقل نکردم، چون رغبت به اقوال فلاسفه جدید بیشتر است.»

در این رساله برای نخستین بار برخی از اندیشه‌های فیلسوفان غربی در فضای فکری ایرانی معرفی و مطرح می‌شود و از این رو برای شناخت تاریخچه ورود فلسفۀ غرب به ایران یکی از منابع ارزشمند و دست‌اول به شمار می‌آید. همچنین این رساله را می‌توان از پیشگامان سنت ترجمه و معادل‌سازی اصطلاحات فلسفه غرب در روزگار معاصر دانست. کتابی حاضر متن تصحیح‌شده و پژوهیده رسالۀ شعرانی است.

شادروان علامه میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی (۱۲۸۱-۱۳۵۲ شمسی) در تهران به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات نزد پدر، تحصیلات کلاسیک حوزوی (ادبیات ‏عرب، منطق، ‏فقه، اصول، فلسفه، ‏ریاضیات و دیگر علوم متداول) را در حوزۀ تهران (مدرسه مروی) آغاز کرد و پس از آن از استادان حوزه قم و نجف نیز بهره برد. در کنار تحصیلات رسمی، طب و نجوم و زبان فرانسه را نیز آموخت و بی‌میانجی راهی به فرهنگ و اندیشه اروپایی گشود. پس از فراغت از تحصیل به تهران بازگشت و تدریس را آغاز کرد؛ به عضویت شورای عالی فرهنگ درآمد و در نگارش برخی از مدخل‌های لغت‌نامه دهخدا همکاری کرد. آثار او حوزه‌های گوناگونی همچون ‏فقه و اصول و تفسیر و قرآن‌پژوهی و ‏حدیث‏ و رجال و هیئت و نجوم و فلسفه را در بر می‌‏گیرد.

شعرانی از نخستین حوزویانی است که به واسطه آشنایی با زبان‌های خارجی (فرانسه، انگلیسی، ترکی و عبری) نخستین گام‌ها را در شناخت و معرفی فلسفه مغرب‌زمین برداشت. تتبعات وی در فلسفه و علم مغرب‌زمین را می‌توان در برخی از آثارش از جمله کتاب حاضر دید.

کتاب فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه در ۱۷۰ صفحه و ۷۰۰ نسخه با پژوهش و تحقیق سید حسن صالحی توسط انتشارات کتاب طه چاپ و روانۀ بازار شده است.