کافی:فضای مجازی جای بوسیدن دستان والدین را گرفته است/سپنجی:طرح صیانت از حقوق کاربران خیانت به انقلاب است

به گزارش ایکنا از قم، نشست « نقش رسانه بر تغییرات کارکرد خانواده و سواد رسانه‌ای» شنبه یکم آبان‌ماه، به همت موسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی(خاتم) در بستر فضای مجازی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین مجید کافی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه نهاد خانواده اولین نظام جامعه بشری محسوب می‌شود، بیان کرد: خداوند متعال در قرآن کریم بر اهمیت بنیان خانواده تاکیدات فراوانی کرده‌است همچنین به فرموده پیامبر گرامی اسلام(ص) هیچ بنایی در اسلام به محبوبیت خانواده نیست.

وی افزود: جامعه‌شناسان امروزی کارکردهای خانواده را در 6 مورد به ویژه تولید مثل، تامین پایگاه اجتماعی تنظیم رفتار و نیازجنسی، عاطفه و همراهی با انسان و جامعه پذیری است؛ در نظام خانواده نیازهای مادی و معنوی اعم از روحی و معنوی تامین می‌شود و با توجه به محوریت عاطفه باعث تامین و آسایش آدمی می‌شود.

کافی اظهار کرد: در آیه 35 سوره نساء آمده است:« وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا ؛ و [شما ای حاکمان شرع و عُقلا و بزرگان خانواده!] اگر از جدایی و ناسازگاری میان زن و شوهر بیم داشتید، پس داوری از خانواده مرد، و داوری از خانواده زن [برای رفع اختلاف] برانگیزید که اگر هر دو داور قصد اصلاح داشته باشند، خدا میان دو داور توافق و سازگاری ایجاد می کند [تا به صلاح زن و شوهر حکم کنند]؛ یقیناً خدا [به نیّات و اعمال شما] دانا و آگاه است.»، تعبیر «شقاق» در جایی مطرح می شود که یک شیء واحدی را می‌خواهند به دو قسمت تقسیم کنند.

وی تصریح کرد: خداوند متعال در آیه 21 سوره روم فرموده است:« وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ، و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و در میان شما دوستی و مهربانی قرار داد؛ یقیناً در این [کار شگفت انگیز] نشانه هایی است برای مردمی که می اندیشند،» این آیه نشانگر فواید و تاثیرات نهاد خانواده بر زندگی فردی انسان است.

پژوهشگر فقه خانواده بیان کرد: از آن‌جایی که زنان عاطفی‌تر هستند، در آیات قرآن کریم بر محبت مردان به زنان و دختران سفارش شده است، مجموعه نظام خانواده که چنین ساختاری را در منابع اسلامی و وحیانی برای ما ترسیم کرده‌اند، در دنیای امروزی با یک پدیده‌ای به نام رسانه مواجه شده است.

کارکردهای رسانه و تاثیر آن بر نهاد خانواده

وی با اشاره به نفوذ جامعه اطلاعاتی و رسانه در سطوح مختلف جامعه بشری، گفت: تامین نیازهای افراد در زمینه‌های مختلف اعم از اقتصادی، شغلی و..، فراهم آوردن امکان تبادل احساسات و اندیشه‌های بشری به شکل آزادانه و بدون تهدید، برقراری روابط دوستانه و تامین جنبه‌های نیاز جنسی انسان از کارکردهای رسانه به شمار می‌روند.

کافی با یادآوری این نکته که رسانه جنبه‌های نیاز جنسی انسان را به صورت رایگان تامین می‌کند، اظهار کرد: رسانه سبب افزایش سطح توقعات اعضای خانواده، تغییر نظام ارزش‌های خانواده، افزایش بزه‌کاری و افزایش آمار طلاق که در کشورهای غربی بسیار بالاست، می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه چیدمان ارزش‌های فردی و خانوادگی تحت تاثیر فضای مجازی تغییر پیدا می‌کند، ادامه داد: عاملی که سبب انحرافات اخلاقی زن یا مرد و بزه‌کار شدن فرزندان در خانواده می‌شود، عوامل هنجارشکن موجود در رسانه است که در دسترس عموم مردم قرار می‌گیرد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه گفت: استفاده مهارنشده و افسارگسیخته از مطالب مختلف در رسانه سبب افزایش درگیری‌های اخلاقی بین اعضای خانواده شده‌ است و این امر سبب گوشه‌گیر شدن و کناره‌گیری اعضای خانواده از یکدیگر شده و در نهایت منجر به افسردگی آن‌ها یا ترک منزل می‌شود.

وی با بیان اینکه فضای مجازی جای بوسیدن دستان والدین را گرفته‌است، ادامه داد: رسانه می‌تواند یک تهدید جدی برای خانواده باشد.

طرح صیانت از کاربران خیانت به انقلاب و ایران است

امیر عبدالرضا سپنجی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این نشست به طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی اشاره کرد و گفت: به کار بردن واژه «مجازی» به جای واژه « سایبری» نادرست است، زیرا فضای سایبری محیطی واقعی است و امکان تعاملات انسانی را فراهم می‌آورد در حالیکه فضای مجازی به محیطی خیالی و غیرواقعی گفته می‌شود.

وی افزود: کشورهای همسایه ما از جمله افغانستان البته پیش از ورود طالبان نابه کار در این کشور، در توسعه فضای سایبری از ایران پیشرفته‌تر بودند و به عقیده من مسدود کردن فضای مجازی خیانت به انقلاب، اسلام و ایران است.

وی با اشاره به اینکه مباحث فضای مجازی در کشور ما، اولویت نیست و اولویت اصلی ما کنترل تورم کمرشکن و بهبود وضعیت معیشت مردم است، افزود: در کشورما، صداوسیما به صورت یک رسانه انحصاری در حال فعالیت است و این روند نادرستی است و باید امکان فعالیت رسانه‌های خصوصی به صورت گسترده وجود داشته باشد.

سپنجی به آثار نامطلوب استفاده نامناسب فرزندان از تماشای تلویزیون، بیان کرد: اگر خانواده از تربیت فرزندان غافل شوند، رسانه ملی، شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی محتوای نامناسب را در اختیار آنان قرار می‌دهد از طرفی تماشاکردن تلویزیون به شکلی افراطی سبب کم‌تحرکی و تنبلی فرزندان خانواده می‌شود.

تسهیل کردن دسترسی به فضای سایبری، گسترش عدالت است

وی با بیان اینکه شعار دولت جدید، گسترش عدالت است، تصریح کرد: توسعه فضای سایبری، گسترش عدالت است در واقع تسهیل دسترسی به فضای سایبری گسترش عدالت است که در سایه شعار این دولت می‌تواند رقم بخورد.

پژوهشگر ارتباطات، رسانه‌ها و فضای سایبری به آثار نامطلوب و منفی فضای سایبری اشاره کرد و گفت: رواج سطحی‌نگری و انتشار اخبار کذب و دروغین، عوارض اقتصادی و تجاری از طریق هک شدن و افزایش اختلالات مغز و اعصاب و.. از عوارض نامطلوب فضای سایبری است.

وی با اشاره به اینکه کودکان بیشترین آسیب را از فضای سایبری متحمل می‌شوند، بیان کرد: اختلال توجه، خودمحوری، بیش‌فعالی، کندی رشدجسمی و پرخاشگری از آثار نامطلوب فضای سایبری بر کودکان است.

خلق روابط اجتماعی جدید در سایه گسترش فضای مجازی

در ادامه نشست، عاصمه قاسمی عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه امروزه رسانه فقط ابزاری برای تفریح و سرگرمی نیست، بیان کرد: خلق روابط اجتماعی جدید بین انسان‌ها و تغییر ماهیت و شکل ظاهری تعاملات فردی از تاثیرات رسانه بر جامعه بشری به شمار می‌رود.

قاسمی با اشاره به تغییرات روابط بین اعضای خانواده به تنهایی تحت تاثیر فضای مجازی نیست، اظهار کرد: تاثیر رسانه بر خانواده بر کسی پوشیده نیست، رسانه تنها بر کارکرد خانواده تاثیر نگذاشته است بلکه بر روابط خانوادگی نیز موثر واقع شده است.

وی با اشاره به جامعه‌پذیری و اجتماعی شدن به عنوان یکی از کارکردهای خانواده، گفت: رسانه در کارکرد خانواده سهیم می‌شود و حمایت عاطفی خانواده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد اما داشتن نگاه مطلق و سیاه و سفید به رسانه نادرست است برای مثال اگر عده‌ای بر این باور هستند که اجتماعی شدن کودکان در بستر فضای مجازی شکل می‌گیرد و آن را اثر منفی تلقی می‌کنند، در حالیکه یکی از آثار مثبت آن، تسریع در اجتماعی شدن کودک است.

عضو هیئت علمی واحد علوم و تحقیقات در پایان تصریح کرد: امروزه در جامعه ما، داشتن سواد رسانه‌ای از ضروریات است.