توافق تهران ـ ریاض سیاست آمریکا در خاورمیانه را محدود می‌کند
شوجی هوساکا گفت: عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی به‌طور بالقوه تأثیر قابل توجهی بر سیاست‌های آمریکا و اسرائیل در قبال منطقه(غرب آسیا) دارد. نفوذ چین در خاورمیانه به اقتصاد و انرژی محدود شده بود اما میانجیگری چین در این توافق بدان معناست که دامنه انتخاب‌ها در سیاست خارجه آمریکا در قبال خاورمیانه محدودتر می‌شود.
با گذشت 5 روز از اعلام عادی‌سازی روابط بین ایران و عربستان سعودی، همچنان تحلیل‌ها و نظرات مختلفی در مورد این توافق منتشر می‌شود. با وجود اختلاف نظر در بین کارشناسان روابط بین‌الملل، به نظر می‌رسد که تقریباً همه آنها روی تأثیرات عمیق این توافق بر منطقه غرب آسیا و به خصوص جنگ یمن تأکید می‌کنند.
از سوی دیگر، برخی دیگر از کارشناسان عقیده دارند که این عادی‌سازی روابط بین دو کشور مهم اسلامی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد بلوک قدرتمندی در منطقه به دور از دخالف قدرت‌های خارج از منطقه مانند آمریکا باشد.
شوجی هوساکا، عضو هیئت مدیره مؤسسه اقتصاد انرژی ژاپن(IEEJ) و رئیس انجمن مطالعات خاورمیانه ژاپن(JAMES) است و تاکنون آثار بسیاری را در زمینه مسائل خاورمیانه منتشر کرده که از جمله آنها می‌توان به کتاب «عربستان سعودی: پادشاهی نفتی در حال تحول»(Saudi Arabia: Oil Kingdom in Transition) در سال ۲۰۰۶ اشاره کرد. او در گفت‌وگو با ایکنا از تأثیر عادی‌سازی روابط تهران ـ ریاض بر منطقه خاورمیانه و به‌ویژه جنگ یمن سخن گفت.
شوجی هوساکا ابتدا با اشاره به وجود چالش‌های متعدد برقراری صلح در یمن گفت: درگیری در یمن بسیار پیچیده و چند وجهی است. موانع زیادی برای دستیابی به صلح در یمن وجود دارد، اما دخالت‌های خارجی بسیار مهم است. بازیگران خارجی از جمله ایران، عربستان سعودی و امارات در یمن نقش داشته‌اند. این امر اوضاع را پیچیده و مانع روند صلح در یمن شده است.
هوساکا تأثیر عادی‌سازی روابط تهران و ریاض بر نفوذ آمریکا و اسرائیل در منطقه غرب آسیا را قابل توجه دانست و تصریح کرد: عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی به‌طور بالقوه می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سیاست‌های آمریکا و اسرائیل در قبال خاورمیانه داشته باشد. نفوذ چین در خاورمیانه به اقتصاد و انرژی محدود شده بود، اما میانجیگری چین در عادی‌سازی روابط دو کشور (ایران و عربستان سعودی)، وسعت نفوذ سیاسی و دیپلماتیک این کشور را در خاورمیانه آشکار کرد. این بدان معناست که دامنه انتخاب‌ها در سیاست خارجی آمریکا در قبال خاورمیانه محدودتر می‌شود.
رئیس انجمن ژاپن برای مطالعات خاورمیانه ادامه داد: علاوه بر این، اسرائیل نیز مانند عربستان سعودی، سیاست ضد ایرانی دارد که دو کشور را از نظر دیپلماتیک و امنیتی به هم نزدیک کرده است اما (بعد از عادی‌سازی روابط ریاض با تهران) عربستان سعودی دیگر سیاست آشکارا ضد ایرانی نخواهد داشت و اسرائیل دوستان خود را در حوزه سیاست خارجه خود در قبال ایران از دست خواهد داد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان گفت که این برقراری مجدد روابط سیاسی ایران و عربستان نشانه شکست اسرائیل در عادی‌سازی روابط با ریاض است؟ گفت: پاسخ من همزمان بله و خیر است. اسرائیل با همین تصور تهدید ایران به عربستان سعودی نزدیک شده و روابط را از نظر امنیتی توسعه داده است. نخست‌وزیر نتانیاهو گفته است که عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی اولویت اصلی است.
هوساکا افزود: با این حال، عربستان سعودی از راه حل دو کشوری بر اساس ابتکار صلح عربی حمایت و عادی‌سازی روابط با اسرائیل را رد کرده است. با این همه عربستان سعودی تا زمانی که بی‌اعتمادی متقابل بین ریاض و تهران از بین نرود، روابط امنیتی خود با اسرائیل را کنار نخواهد گذاشت.
رئیس انجمن ژاپن برای مطالعات خاورمیانه تأثیر توافق ایران و عربستان بر توازن قوا در خاورمیانه را ایجاد ثبات در این منطقه دانست و با اشاره به افول نقش ایالات متحده در منطقه غرب آسیا گفت: این توافق به ثبات خاورمیانه از نظر درگیری‌های منطقه‌ای کمک خواهد کرد. علاوه بر این، افول ایالات متحده و ظهور چین در غرب آسیا بیش از هر زمان دیگری آشکار خواهد شد.
هوساکا در پایان در پاسخ به این سؤال که به نظر شما رویداد تأثیرگذار بعدی در منطقه چه خواهد بود، با اشاره به موضوع یمن گفت: اگر عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی به هر دو کشور اجازه اعمال نفوذ مثبت بر جناح‌های متخاصم یمن را بدهد، می‌تواند راه طولانی تحقق راه حل سیاسی درگیری یمن را کوتاه‌تر کند.
گفت‌وگو: محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
