آجیساری و تنوع بالای موسیقی رمضان در نیجریه
آجیساری همان سحرخوانی خودمان است که مسلمانان نیحریه هنوز با قوت قدیمبه اجرای آن می‌پردازند و جالب اینجاست که تنها یکی از انواع مختلف موسیقی رمضان در این کشور است.
به دنبال بررسی موسیقی رمضان در سلسله متون آهنگ ضیافت در ایکنا، در این قسمت به افریقا سفر می‌کنیم.
موسیقی رمضان تنها محدود به منطقه آسیا و مسلمانان خاورمیانه یا آسیا نمی‌شود و همان‌طور که در ایران موسیقی رمضان فراتر از طبل و نقاره رفته و در بسیاری از کشورهای مسلمان این موسیقی که عهده‌دار بیدار کردن روزه‌داران برای خوردن سحری است، فراتر طبل است و سازهای متفاوتی دارد.
یکی از موسیقی‌های رمضان مربوط به افریقا است که به سبک‌ها و شیوه‌های متفاوتی در نیجریه اجرا می‌شود. این موسیقی با سازهای مختلفی همراه است و علاوه بر ساز نوازی، آیات قرآنی و دعاهای رمضانی همراه با نیایش خدا و پیامبر(ص) با موسیقی سازی همراه می‌شود و موسیقی عرفانی و دینی خاصی را مختص این ماه خلق می‌کند.
در ابتدا این موسیقی یعنی طبل‌نوازی به همراه دیگر سازهای خاص نیجریه در اختیار حکومت‌ها بود اما با ورود اسلام به افریقا همچون ایران این موسیقی در اختیار اسلام قرار گرفت و در ابتدا برای اعلام اوقات شرعی و سپس برای بیدار کردن روزه‌داران استفاده می‌شد.
ساختار موسیقایی
تحت تأثیر اسلام از قرن چهاردهم، موسیقی هاوسا از بداهه‌نوازی ریتمیک آزاد و مقیاس پنتاتونیک، مشابه دیگر قبایل مسلمان ساحلی در سراسر غرب آفریقا، بهره می‌گیرد. این موسیقی در مراسم تشریفاتی مهم نواخته می‌شد و به‌عنوان موسیقی تشریفاتی هاوسا در این منطقه یعنی شمال نیجریه، هاوساها سازهای کوبه‌ای مانند طبل تامبورا می‌نوازند. بااین‌حال، چشمگیرترین سازهای دولت هاوسا، شیپور بلندی به نام کاکاکی است. این موسیقی در ماه‌های رمضان نیز در گذشته شناخته می‌شد.
اندک اندک موسیقی یوروبا در نتیجه تأثیر اولیه آن از فرم‌های اروپایی، اسلامی و برزیلی به مهم‌ترین مؤلفه موسیقی محبوب مدرن نیجریه تبدیل شده است. این تأثیرات ناشی از واردات سازهای برنجی، نت‌های موسیقی، سازهای کوبه‌ای اسلامی و سبک‌هایی بود که بازرگانان برزیلی آورده بودند و موسیقی فوجی شکل گرفت. ردیابی تاریخ موسیقی فوجی در ابتدا به تاریخ و فرهنگ موسیقی خود نیجریه بازمی‌گردد. خاستگاه آن در جوامع یوروبا-مسلمان در جنوب غرب نیجریه است.
موسیقی فوجی امروز یکی از قالب‌ترین موسیقی اقوام مسلمان در نیجریه است اما در گذشته تنها برای بیدار کردن مردم مسلمان در جنوب نیجریه برای سحری بود. فوجی یک سبک موسیقی محبوب یوروبا است. این موسیقی از موسیقی بداهه‌ای به نام آجیساری (به معنی «بیدار شدن برای سحری») نیز شناخته می‌شود، برخاسته است، یک ژانر موسیقی که برای بیدار کردن مسلمانان قبل از طلوع فجر در ماه ضیافت روزه‌داری رمضان اجرا می‌شود.
فوجی در ریشه‌های خود آمیزه‌ای از آوازهای آجیساری سنتی مسلمانان با «جنبه‌هایی از کوبه‌ای آپالا و آوازهای آوازی و پرورش، موسیقی فلسفی ساکارا» است و آپالا اساس بنیادی فوجی است.
آجیساری؛ موسیقی رمضانی
آجیساری کسی است که در ماه رمضان دیگران را به نماز و ضیافت بیدار می‌کند. او از ساعت دو بامداد خانه به خانه می‌رود و با چوب بر طبل کتری خود می‌زند و با صدای بلند آواز می‌خواند. این یک وظیفه شرعی است. علیرغم اینکه در بسیاری از کشورهای سحرخوان دریافت حقوق می‌کند اما آجیساری داوطلبانه است. اگرچه آجیساری انتظار ندارد که از سوی مؤمنانی که آنها را به نماز و خوردن سحری دعوت می‌کند جبران مادی صورت گیرد اما بسیاری از افراد به او هدیه‌ها تقدیم می‌کنند، معتقد است که خداوند در آخرت او را به خاطر ترک بستر و ناراحتی خود در طول روزه یک ماهه به او پاداش خواهد داد. این نام از کلمه عربی سحور گرفته شده که به معنای وعده‌های غذایی صبح زود در ماه مبارک رمضان است که در زبان یوروبا "sãrì" املا و تلفظ می‌شود. یک آجیساری نترس است زیرا معتقد است که خداوند او را برای انجام کار خود (خدا) حفظ خواهد کرد. آجیساری عملاً به تنهایی کار می‌کند و این توضیح می‌دهد که چرا گاهی اوقات او را «تکاور تنها» می‌نامند.
انواع موسیقی اسلامی در نیجریه
از موسیقی یوروبا موسیقی مختلفی با مضامین اسلامی متولد شده است که علاوه‌بر فوجی می‌توان به Were اشاره کرد. این موسیقی یک سبک موسیقی یوروبا تحت تأثیر اسلام است که توسط خوانندگان و نوازندگان مسلمان در شهرهایی در جنوب غربی نیجریه برای بیدار کردن مسلمانان برای روزه گرفتن در ماه رمضان توسط هنرمندان موسیقی خلق شده است.
خلاف آجیساری، که فردی تنها با خواندن مردم را بیدار می‌کند Were به صورت گروهی اجرا می‌شود. معمولاً مردان یا پسران جوان که تعداد آنها به ده یا بیشتر می‌رسد، برای نوشتن آهنگ و تمرین حرکات گرد هم می‌آیند. باز هم برخلاف آجیساری ها که کمی می‌خوابند و فقط ساعت 2 بامداد بیرون می‌آیند، «اجیوره» یا «ونیوره» هر شب کمی بعد از نماز عشاء (8 شب) بعد از خواندن نماز مغرب و عشا خانه‌های خود را با طبل‌ها ترک می‌کنند و تا ساعت چهار صبح در خیابان‌ها برای روزه‌داران آوازهای دینی می‌خوانند و بر طبل می‌کوبند و به هنگام نماز صبح متفرق می‌شوند. چند روز مانده به پایان ماه رمضان، همه گروه‌های «اجیوره» یا «ونیوره» در منطقه شهرداری گرد هم می‌آیند تا برای جوایز به رقابت بپردازند جایزه بزرگ که یک جام بزرگ نقره‌کاری براق است دریافت کنند.
یکی دیگر از این سبک‌ها آپالا است. آپالا سبکی از موسیقی یوروبای مسلمان است که به صورت آوازی و ضربی اجرا می‌شود در اواخر دهه 1930 به‌عنوان وسیله‌ای برای برانگیختن نمازگزاران پس از روزه رمضان ظهور کرد. تحت تأثیر سازهای کوبه‌ای محبوب آفریقایی-کوبایی، آپالا به سبک شیک‌تری تبدیل شد و مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد. موسیقی به دو یا سه طبل(امله)، جغجغه (sekere)، آکاردئون (agidigbo) و زنگ (agogo) نیاز داشت. هارونا ایشولا مشهورترین اجراکننده آپالا بود و بعدها نقش مهمی در رساندن آپالا به مخاطبان بیشتر به‌عنوان بخشی از موسیقی فوجی ایفا کرد.
آپالا همیشه موسیقی دین‌محور بوده است و حتی در زمان تولد آن‌که نیجریه به‌عنوان مستعمره انگلیس یود همواره قرآن و اسلام در آوازهای این موسیقی محوریت داشت و هنوز نیز که به‌عنوان یکی از موسیقی‌های پرمخاطب نیجریه است دین‌محوری بر اساس اسلام نقش اول را در آوازها بازی می‌کند. موسیقی آپالا که به آن akpala نیز گفته می‌شود متمایز از موسیقی فوجی و قدیمی‌تر و سخت‌تر از آن است. اگرچه موسیقی فوجی مهم‌ترین شکل موسیقی سنتی در میان یوروباها در نیجریه است اما آپالا همچنان در میان مسلمانان قبیله یوروبا بسیار محبوب است.
نیجریه یکی از کشورهایی است که در ماه رمضان پرتنوع‌ترین موسیقی‌های رمضانی برای سحر و افطار را دارد و از روزها قبل جوانان برای اجرای موسیقایی رمضان آماده می‌شوند و بسیاری از موسیقی پاپ نیجریه نیز وابسته به موسیقی رمضان است. این اتفاق کمتر در موسیقی رمضان دیگر کشورها رخ داده است و شاید این موضوع استفاده هنرمندان موسیقی پاپ از موسیقی رمضان در آثارشان داشته باشد که بسیار ستودنی است.
انتهای پیام
