موسیقی رمضان و طبل‌نوازان پاکستانی
طبل‌نوازی رمضان در پاکستان شغلی پردرآمد با مزایایی متنوع بوده است که امروزه دیگر شغل نیست اما افراد بسیار کمی هنوز این سنت حسنه را زنده نگه داشته‌اند.
اگر در پاکستان باشید و ماه رمضان هم باشد، درست راس ساعت دو بامداد، گروهی متشکل از تعداد زیادی مرد جوان در خیابان‌های خاموش کراچی خواهید دید که طبل‌های بشکه‌ای و رنگارنگشان به گردنشان آویخته است. آنها با نوای نسبتاً آرامی شروع به خواندن می‌کنند و با اولین کوبه طبل نیز صداها و مناجات‌خوانی‌هایی برای بیدار کردن مردم روزه‌دار برای سحری آغاز می‌کنند. بعد باهم می‌ایستند و با هم طبل می‌زنند. در این حالت دیگر نمی‌خوانند و تنها صدای طبل شنیده می‌شود که اعلان زمان خوردن سحری است. سپس به آرامی شروع به زدن ریتمی شتابان می‌کنند و در حالیکه در خیابان‌ها گام‌های آرام و کوتاهی برمی‌دارند با چوب‌هایی به طبل‌های خود می‌زدند و هدف از این ریتم راه رفتن اطمینان حاصل کردن از بیدار شدن همه روزه‌داران است.
امروزه در کراچی شما تنها یک یا دو گروه طبل‌نواز می‌بینید که در خیابان‌های نوای بیداری را با طبل‌های خود سر می‌دهند. شاید بتوان گفت این گروه‌ها که کمتر از انگشتان یک دست و آخرین از نوازندگان ماه رمضان کراچی هستند که نسل‌ها در خیابان‌ها قدم می‌زنند تا نمازگزاران را برای سحری، قبل از شروع روزه‌داری در ماه مبارک بیدار کنند.
طبل‌نوازی و حفظ سنت‌ها
طبل‌هایی که در پاکستان نواخته می‌شود به لحاظ شکل مثل یک بشکه چوبی است که به صورت افقی قرار گرفته و دو طرف آن را پوست کشیده‌اند. همچنین نواختن این نوع طبل با دو وسیله‌ای انجام می‌شود که عصاشکل اما کوتاه است و به گردن نوازنده آن آویزان و هم از دو طرف و هم از یک سمت نواخته می‌شود.
در گذشته‌های نه‌چندان دور رونق طبل‌نوازی تا حدی در پاکستان زیاد بود که هر کوچه و خیابان برای خود یک طبل‌نواز داشت و آنها برای طبل‌نوازی هبه و پول دریافت می‌کردند در زمانی نیز دولت به آنها حقوق می‌داد که رفته رفته با آمدن مدرنیته دولت احساس نیاز به حضور این طبل‌نوازان نکرد و امروز مردم هرچند اندک اما به طبل‌نوازان مبلغی پرداخت می‌کنند.
طبل‌نوازی دو ساعت قبل از طلوع فجر آغاز می‌شود و طبل‌نواز خیابان‌ها می‌چرخد و طبل می‌نوازد و زمانی که هنگام نماز صبح است نواختن خاتمه می‌یابد. کسانیکه امروز در پاکستان طبل‌نوازی می‌کنند دیگر مثل اجداد خود به طبل‌نوازی به صورت یک شغل نگاه نمی‌کنند بلکه هدفشان حفظ میراثی است که از پدرانشان به ارث برده‌اند و قصد دارند این سنت را برای پسرانشان به یادگار بگذارند.
شغل از یاد رفته
در گذشته نه‌چندان دور در پاکستان که به یک قرن هم نمی‌رسد هر طبل‌زن در پاکستان برای بیدار کردن روزه‌داران هر شب درآمدی معادل 100 تا 250 دلار داشت و این رقم تنها از هبه‌های مردم بود و زمانی از وقت سحر، هر روزه‌دار به نوای خواندن و نواختن روزه‌داران سپری می‌شد. برخی از کوچه‌ها و خیابان‌ها که اهالی آنها توانایی مالی بیشتری داشتند علاوه‌بر پول در ماه رمضان به طبل‌نواز، هدایایی چون پارچه و لباس و نیز اهدا می‌کردند. حتی در روز عید فطر که طبل‌نوازان آغاز ماه جدید و دیده شدن ماه نو را خبر می‌دادند به آنها شادباش‌های زیادی را اهدا می‌کردند.
زنان و مردان حتی شیرینی‌پزی و نان‌پزی‌ها با شنیدن صدای طبل‌نوازان با آنان هم‌صدا می‌شدند و بین افرادی که در کوچه و خیابان طبل‌نواز را همراهی می‌کردند شیرینی، غذا، نان و شربت پخش می‌کردند و کودکان و نوجوانان نیز مسیر زیادی را با آنان همراه می‌شدند.
برخی از افراد که جشن یا مهمانی را برای سحری می‌گرفتند تا روزه‌داری را در کنار دوستان و خانواده باشند به طبل‌نواز پول بیشتری می‌دادند تا زمان بیشتری را کنار خانه‌های آنان سحرخوانی و طبل‌نوازی کند.
هرسال تعداد کمتری از طبل‌زنان در شهرها و روستاهای پاکستان در ماه رمضان می‌آیند تا هم‌وطنان مسلمان خود را برای سحری بیدار کنند.
طبق گفته‌های مدیران فرهنگی و طبل‌نوازان جوان و پیشکسوت با ورود گوشی‌های هوشمند بیشتر و بیشتر تعداد آنها کم می‌شود و جوانانی که در گذشته به شغل طبل‌زنی مشغول بودند امروزه دیگر به مشاغل و حرفه‌های دیگری روی آورده‌اند. موسیقی رمضان در پاکستان به سمت موسیقی پاپ سوق پیدا کرده که تنها آواها و نواهای آن با زمان‌های دیگر تفاوت دارد و موسیقی خاص این ماه که با شنیدن آن مثل ایران یا حتی ترکیه و مصر یادآور رمضان باشد دیگر وجود ندارد.
الهام نادری فرید
انتهای پیام
