جمع‌آوری اطلاعات اهمیتی ندارد، پردازش و تحلیل آن مهم است

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم گرامیداشت هفته پژوهش، امروز چهارشنبه ۲۹ آذرماه در دانشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.

 

در این مراسم که با عنوان دیدار با بزرگان پژوهش برپا شده بود احمد پاکتچی؛ سفیر ایران در یونسکو و پژوهشگر برتر جمهوری اسلامی به سخنرانی پرداخت و گفت: خوشحالم در دوره حضور کوتاهم در تهران فرصتی دست داد تا در خدمت شما باشم. با در نظر گرفتن اینکه مخاطبین بنده افرادی در اوج جوانی و در ایام دانشجویی هستند لازم است به نسبت بین نسل جدید پژوهشگر و جوینده دانش مخصوصاً در حوزه مطالعات قرآن و حدیث با پژوهشگران و استادان نسل پیش از خودمان اشاره کنم چون ما از جماعتی هستیم که هم‌ دوره قدما و هم عصر جدید را درک کرده‌ایم.

 

وی افزود: چیزی که گاهی بنده و امثال بنده را آزار می‌دهد این است که وقتی از کسی می‌خواهیم کاری پژوهشی انجام دهد می‌گوید دانشجویان ما شناختی در حد کاراکترهای کامپیوتری از تبیان شیخ طوسی یا تفسیر امام فخر رازی دارند لذا اصلا حسی نسبت به خط‌ها و نوشته‌ها ندارند چون بسیاری از مطالب به صورت دیجیتال در دسترس است. بنده دوره‌ای را به یاد می‌آورم که وقتی کتاب‌های طلبگی همانند حاشیه ملاعبدالله به صورت حروفی چاپ شده بود برخی می‌گفتند برکت درس طلبگی رفت چون عده‌ای می‌گفتند مگر می‌شود منطق و اصول فقه را با حروف عادی خواند؟

 

پاکتچی بیان کرد: امروزه اساساً کمتر کتاب دست کسی می‌بینیم. البته بنده نمی‌خواهم قضاوتی کنم و بگویم نسل جدید نباید از امکانات مدرن استفاده کند چون خودم هم از این نرم افزارها استفاده می‌کنم ولی چاپ سنگی هم می‌خوانم بلکه سوال این است که چه نسبتی باید بین اینها برقرار شود؟ امروز صبح در خدمت آقای دکتر مهدوی‌راد بودیم که ذکر خیری از مرحوم زریاب‌ خویی شد که از اساتید تراز اول کشور بود و خودم هشت سال در محضرشان بودم و در زمینه ‌مغول تخصصی ویژه داشتند‌. یکبار در حال تحقیقی در این زمینه بودم و اطلاعات اندکی در مورد آن بود، ایشان به بنده گفتند کتاب «جامع الدول» منجم باشی را بخوان. بنده کتاب را پیدا کردم و دیدم همه مطالبی که لازم دارم در آن وجود دارد. ما از این معجزات به صورت مکرر از ایشان دیده بودیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: وقتی می‌بینیم یک دانشجوی ترم اول با یک سرچ، همان اطلاعاتی را به دست می‌آورد که استاد زریاب خویی با یک عمر تحقیق به دست آورده است احساس می‌کنیم دیگر علم و دانش جایگاه چندانی ندارد و اساسا چرا آدم باید درس بخواند‍ چون همه چیز به راحتی در دسترس است در حالی که قبلاً پیدا کردن مطالب بدون امکانات رایانه‌ای بسیار سخت بود و مهارت خاصی می‌خواست؟ سوال مهم این است که وقتی این‌همه امکانات وجود دارد توقعات از دانشجو و پژوهشگر امروزی چیست؟ 

سفیر ایران در یونسکو گفت: معتقدم انتظارات ما از علم و پژوهش در هر زمانی متناسب با امکاناتی است که در آن عصر وجود دارد لذا قضاوت ما درباره گذشتگان هم همین‌گونه باشد. وقتی بنده «فهرست» ابن ندیم را می‌بینیم که حدود هزار و صد سال پیش چندین هزار کتاب را به ما معرفی کرده است واقعا دچار وحشت می‌شوم که این شخص چه همتی داشته که با امکانات آن عصر چنین کاری انجام داده است. وقتی می‌خواهیم در مورد کارهای دیگری که از سوی بزرگان ما در گذشته صورت گرفته نمره بدهیم باید امکانات آنها را در نظر بگیریم. به همان اندازه اگر بخواهیم کلاه خودمان را قاضی کنیم و‌ بخواهیم به خودمان نمره بدهیم باید امکانات امروزه و نرم افزارهایی که در اختیارمان وجود دارد را در نظر بگیریم چون امروزه، داده ارزشی ندارد و کالای بسیار ارزانی است‌ و با یک سرچ ساده ده‌ها منبع در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. 

 

وی افزود: چیزی که امروزه مهم است مسائل دیگری است بنابراین باید به جای جست‌وجوهای مکانیکی، جست‌‌وجوی ایده‌محور داشته باشید چون وقتی جست‌وجو تبدیل به ایده شود کارمان سخت‌تر می‌شود. یکی از آخرین مقالاتی که بنده برای دایره المعارف بزرگ اسلامی نوشتم مقاله «روحانیت» بود. سابقه لفظ روحانیت به دوران مشروطه برمی‌گردد چون قبل از آن لفظ‌های دیگری را درباره روحانیت به کار می‌بردند بنابراین اگر جست‌وجو کنید اطلاعات مفیدی درباره وضعیت روحانیت قبل از آن دوران در اختیار شما قرار نمی‌‌گیرد لذا اینجا ماشین الکترونیک ما قفل می‌کند.

 

پاکتچی ادامه داد: بسیاری از نقطه ضعف‌های پژوهشی مخصوصاً در حوزه قرآن و حدیث اینچنین هستند که با جست‌وجوی یک کلمه، نمی‌توان مسئله را حل کرد. نکته دیگر اینکه بر فرض که اطلاعات در اختیار ما قرار گرفت باید با آنها چه کنیم؟ ‌یکی از اساتید خود بنده در دانشگاه تهران متوجه شده بود یک شاعر آلبانیایی، مجموعه شعری به زبان فارسی گفته است و پیدا کردن چنین چیزی هم ‌سخت بود اما امروزه پیدا کردن چنین مطلبی سخت نیست لذا کشف و ارائه اطلاعات اهمیتی ندارد بلکه پردازش و تحلیل اطلاعات دارای اهمیت است. 

 

این استاد دانشگاه بیان کرد: بنده سلسله درس‌هایی با عنوان جوامع حدیثی اهل سنت داشتم، مسئله مهم برایم این بود که همه این مطالب در اینترنت موجود است لذا یکی از کارهایی که فکر کردم باید انجام دهم این بود که با امکانات عصر خودمان، مجددا به این جوامع حدیثی نگاه کنم لذا هم از امکانات رایانه‌ای و هم از متدولوژی استفاده کردم. امروزه به متدولوژی‌ها و تکنیک‌های مختلف دسترسی داریم در حالی که کسانی همانند حازمی و ابن قیصرانی، چنین دسترسی‌هایی نداشته‌اند. امروز دیگر از ما انتظار نمی‌رود کاری شبیه ابن قیصرانی انجام دهیم چون شرایط فرق کرده است.

 

سفیر ایران در یونسکو ادامه داد: یکبار یکی از دانشجویان سر کلاس درس تحلیلی ارائه داد که به نظرم تحلیل درستی بود و به وی گفتم بعد از کلاس به اتاقم بیا با تو کاری دارم. به وی گفتم تحلیلت درست بود اما حرفت را بدون مطالعه زدی. تو هوش سرشاری داری اما فقط نان هوشت را نخور چون اگر ابن سینا هم صرفا از هوش خود بهره می‌برد نتیجه‌ای نمی‌گرفت بلکه آدم باید نان کارش را بخورد در این صورت آدم تبدیل به خواجه عبدالله انصاری می‌شود. افراد زیادی داریم که هوش بالایی هم نداشته‌اند اما با تلاش و کار علمی زیاد، تبدیل به افراد بزرگی شده‌اند.

 

پاکتچی گفت: نتیجه این است که اگر دانشجو و پژوهشگر امروز به این ابزارهای دیجیتال دسترسی دارد باید از قدرت تفکر و تحلیل بالا و تسلط به متدهای مختلف هم برخوردار باشد تا از این مطالب، اطلاعات علمی با ارزشی را بیرون بکشید وگرنه جمع‌آوری یک مقاله در عرض دو سه ساعت با استفاده از سرچ در اینترنت، هیچ کسی را تبدیل به پژوهشگری برجسته نمی‌کند. امیرالمؤمنین(ع) فرموده است «العالم من عرف قدره» پیشنهاد بنده به شما دانشجویان این است که قدر و اندازه خودتان را در هر موقعیتی که هستید بدانید و به ارتقای موقعیت خودتان فکر کنید. همچنین از همه زمانی که در اختیار دارید به نحو احسن استفاده کنید.