کتب دانشگاهی؛ قربانی اصلی گرانی کاغذ و چاپ

به گزارش خبرنگار ایکنا، سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چند روزی است که به شکل حضوری در مصلای امام خمینی(ره) در حال برگزاری است و همچنین فروش مجازی کتاب نیز از طریق درگاه نمایشگاه قابل دسترسی است.

بخش دانشگاهی همیشه از مهمترین بخش‌های نمایشگاه کتاب بوده و بسیاری از دانشجویان و اساتید در این فرصت نیازهای سالانه خود را تامین می‌کنند.

 

خبرنگار ایکنا با حضور در بخش دانشگاهی پای صحبت تعدادی از ناشران نشسته است.

 

عبدالله عابدی‌فر؛ مسئول غرفه انتشارات جهاددانشگاهی در این نمایشگاه، با بیان اینکه امسال در بخش دانشگاهی، فروش نسبتا خوب بود اما انتظارات آنگونه که باید و شاید برآورده نشده است، گفت: لازم است به برخی از مشکلات نشر و مخصوصا نشر دانشگاهی اشاره کنم که از جمله آنها قیمت بالای کاغذ است. از سوی دیگر تعرفه‌ای که به انتشارات داده می‌شود مناسب نیست. این مشکل اساسی حوزه نشر است.

 

وی گفت: مسئله دیگر اینکه رجوع مخاطبان به نمایشگاه کاهش پیدا کرده و افزایش قیمت کتاب، نقش مهمی در کاهش اقبال مردم نسبت به خرید کتاب داشته است چون با افزایش تورم، مردم عمدتاً در پی تأمین نیازهای اولیه خودشان هستند لذا خرید کتاب کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر خیلی از مردم به خرید کتب الکترونیکی روی آورده‌ا‌ند. به نظرم برای حل این مشکل باید به ناشران دانشگاهی مخصوصا نشر جهاددانشگاهی توجه بیشتری شود. 

 

 

عابدی‌فر درباره کتب جدیدی که نشر جهاددانشگاهی چاپ کرده است، گفت: کتب جدید زیادی داریم که از جمله آنها ترجمه‌ای کامل از کتاب هزار و صد واژه است که فروش خوبی هم داشت اما نتوانستیم زیاد از آن چاپ کنیم چراکه حدود نهصد صفحه بود و ما فقط حدود پنجاه جلد از آن چاپ کردیم. همچنین کتبی مانند «ایده علوم انسانی» و «آموزش بانوان در دوران صفوی» و برخی کتب فلسفی از تازه‌های نشر ما هستند.

 

از جمله موارد مهمی که اکثریت ناشران از آن گلایه دارند قیمت بالای کاغذ است که منجر به افزایش قیمت کتاب و در نتیجه کاهش خرید از سوی مردم شده است. همچنین برخی ناشران اظهار می‌کردند که بیشتر کتاب‌هایی که فروش می‌روند رمان و کتب انگیزشی هستند لذا در چنین شرایطی طبیعی است که میزان فروش بخش دانشگاهی کاهش پیدا کند.

 

محمد زمانی؛ مسئول غرفه نشر پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، بیان می‌‌کند: به نظرم نمایشگاه کتاب امسال خلوت‌تر از سال‌های قبل بود و یکی از دلایلش این است که قیمت کتاب افزایش پیدا کرده‌ است چراکه قیمت کاغذ با نرخ دلار بالا می‌رود و ناشران هزینه انبارداری را حذف کرده‌اند اما این هزینه به قیمت چاپ دیجیتال تحمیل شده است. همه این موارد دست به دست هم داده که قیمت کتاب بالا برود در نتیجه استقبال مردم از خرید کتاب کم می‌شود.

 

وی تصریح کرد: بیشتر مراجعان به خرید کتب انگیزشی و رمان تمایل دارند. البته برخی هم مجبور هستند کتب تخصصی دانشگاهی بخرند اما ممکن است مخاطبان، بخشی از مباحث مورد نظر خود را با سرچ در اینترنت به دست بیاورند لذا خرید در این بخش‌ها کم شده است هرچند که مباحث برخی استادان و نویسندگان بسیار تخصصی است و با یک سرچ ساده در اینترنت نمی‌توان به چنین مطالبی دست پیدا کرد.

 

 

زمانی گفت: نکته دیگر اینکه برخی کتب همانند «قورباغه‌ات را قورت بده»، «شازده کوچولو» و امثالهم وجود دارند که توسط ناشران زیادی چاپ شده‌اند در نتیجه بسیاری از این کتب از لحاظ موضوعی و محتوایی شبیه به هم هستند. نکته دیگر اینکه لازم است روزهای برگزاری نمایشگاه کاهش پیدا کند چون یازده روز زیاد است و مخصوصا از وقتی که نمایشگاه به صورت مجازی هم برگزار می‌شود بسیاری از مردم به صورت حضوری در نمایشگاه حضور پیدا نمی‌کنند بلکه کتاب را آنلاین خریداری کرده و رایگان هم به دست آنها می‌رسد در حالی‌که به یاد دارم در سال‌هایی که نمایشگاه آنلاین نبود افراد زیادی از شهرستان برای خرید کتاب به نمایشگاه کتاب تهران مراجعه می‌کردند و حتی برخی شب را در نزدیکی نمایشگاه می‌خوابیدند اما الان وضعیت فرق کرده است لذا کسی که قصد خرید کتاب داشته باشد در صورتی‌که نمایشگاه، سه یا چهار روز هم برگزار شود خرید خود را انجام خواهد داد. در این صورت هم هزینه‌های دولت برای برگزاری نمایشگاه و هم هزینه‌های ناشران از جمله غذا، باربری و ... کاهش پیدا خواهد کرد.

 

مسئول غرفه نشر پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، درباره کتاب‌های تازه منتشر شده این انتشارات نیز گفت: ‌در زمینه علوم انسانی کتاب‌های «جامعه‌شناسی با رویکرد سه‌وجهی»، «امپریالیسم علمی»، «زنان دانشجو و آموزش عالی»، «از علم و دین تا رویکرد دینی»، «بیست پرسش»، و «پیدا و پنهان نوآوری اجتماعی» از جمله تازه‌های نشر ما هستند.

 

 

 

عربی؛ مسئول غرفه نشر دانشگاه‌نگار گفت: واقعیت این است که ناشران با مشکلات زیادی مواجه هستند که از جمله آنها ضعف اقتصاد کلان است که باعث شده تورم زیاد شود، در نتیجه قشر متوسط که خریداران اصلی کتاب هستند وضعیت اقتصادی بدی پیدا کرده‌اند لذا خرید کتاب نیز کم شده است. بچه پولدارها که معمولاً کتاب نمی‌خرند و وقتی طبقه متوسط هم توان خرید نداشته باشد دیگر کتاب‌خوان زیادی نخواهیم داشت.

 

وی افزود: از سوی دیگر قیمت کتاب هم گران شده است و در نتیجه دانشجو توان خرید آن را ندارد. با این وضعیت تیراژ کتاب هم پائین آمده و حتی کتب مهم در حدود پنجاه جلد چاپ می‌شوند. به یاد دارم حدود بیست و پنج سال پیش، سالی چهل و دو هزار جلد فروش از یک عنوان کتاب هم داشته‌ایم اما همان کتاب الان ششصد هزار تومان قیمت دارد بنابراین مسلم است که خرید آن کاهش پیدا می‌کند.

کتب «ارتشاعات مکانیکی»، «طراحی اجزای ماشین» و «مبانی فیزیک» از کتبی جدیدی هستند که این ناشر منتشر کرده‌ است.

 

 

 

قاسمی؛ مسئول غرفه انتشارات دانشگاه الزهرا(س) نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا تصریح کرد: به طور کلی، مخاطبان بخش دانشگاهی نسبت به غرفه‌های بخش عمومی و کودکان، کمتر هستند چراکه مخاطب اصلی این بخش، اساتید و دانشجویان هستند. از سوی دیگر وقتی که نمایشگاه به صورت مجازی هم برگزار می‌شود بنابراین تعداد زیادی از مردم تمایلی به حضور فیزیکی در نمایشگاه ندارند چراکه حتی اگر در شهرستان هم باشند کتاب را به صورت آنلاین خریداری کرده و رایگان هم دریافت می‌کنند. درباره وضعیت تیراژ کتاب لازم به ذکر است که این مسئله به وضعیت ناشر بستگی دارد چراکه برخی ناشران بزرگ هستند که هنوز هم این توانایی را دارند که کتاب در تیراژ هزار تا هم چاپ کنند که البته این امر بستگی به کتاب هم دارد ولی تیراژ اکثر کتاب‌ها حدود پنجاه جلد است. 

 

وی درباره تازه‌های نشر دانشگاه الزهرا(س) گفت: «استراتژی پلتفرم»، «حسابرسی مبتنی بر ریسک» و «راهبردهای سعادت و شقاوت در خطبه قاصعه»، از جمله کتبی هستند که تازه منتشر شده‌اند.

 

 

الهام میرزایی؛ مسئول غرفه دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع)، درباره وضعیت فروش کتاب گفت: امسال با توجه به اینکه نمایشگاه به دو صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود فروش مجازی ما خیلی خوب بود چراکه اساتید و دانشجویان خرید و خود را انجام داده و رایگان در منزل تحویل می‌گیرند اما فروش حضوری سختی‌های خود را برای مخاطبان دارد. از سوی دیگر قرار دادن بخشی از نشر دانشگاهی در طبقه دوم باعث شده که اقبال برای حضور در این بخش کمتر شود یا اصلا برخی افراد رغبتی برای بازدید از طبقه بالا نداشته باشند.

 

وی افزود: حوزه نشر دارای مشکلاتی است که یکی از آنها قیمت بالای کاغذ است که منجر به افزایش قیمت کتاب شده است لذا وقتی قیمت یک جلد کتاب، ششصد هزار تومان است در نتیجه تعداد خریداران هم کاهش پیدا می‌کنند چراکه با بن‌هایی هم که به دانشجویان و اساتید اختصاص داده شده بعضا یک جلد کتاب را هم نمی‌توانند تهیه کنند. در نتیجه افراد بیشتر دنبال پی دی اف هستند.

 

میرزایی بیان کرد: ما امسال حدود بیست عنوان کتاب جدید داشتیم که از جمله آنها «تعاملات نظری تشیع و مسیحیت معاصر»، «جستاری در شعر کلاسیک فارسی»، «عرفان و شریعت»، «آموزش علم النفس»، و «نظریه‌های اقتصاد خرد» و «هویت تغییر سیاست خارجی» هستند.

 

به نظر می‌رسد مشکلات اقتصادی و قیمت بالای کتاب از طرفی و از سوی دیگر ترجیح مطالعه در شبکه‌های اجتماعی و تهیه نسخه‌های دیجیتالی، میل به خرید کتاب را حتی در بین دانشگاهیان کاهش داده است.

لازم به ذکر است سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.