ظرفیت‌های اصل 11 قانون اساسی برای وحدت اسلامی محقق نشده است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی میرداماد؛ استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 26 خردادماه در نشست علمی «وحدت اسلامی؛ راهکارها و موانع تحقق اصل یازده قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» با بیان اینکه طبق آیه «إِنَّ هَٰذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» همه مسلمین یک امت هستند و دولت جمهوری اسلامی موظف است که سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد امت اسلامی فراهم آورد و وحدت جهان اسلام را تحقق ببخشد، گفت: ضرورت و اهمیت وحدت تردیدناپذیر است و به خصوص از وقتی که حادثه غزه پیش آمده است این وحدت ضرورت بیشتری دارد و چقدر مسلمین از تفرقه ضرر کرده‌اند؛ در ماجرای غزه جریانی انسانی در سراسر جهان ایجاد شد و انتظار این بود که مسلمین علاوه بر احساس انسانی بنابر وظیفه اسلامی تلاش بیشتری داشته باشند ولی نه تنها متاسفانه این مسئله دیده نمی‌شود بلکه شاهدیم برخی سیاستمداران در کشورهای مختلف و مردم، واکنش شدیدتری نسبت به دولتهای اسلامی نشان دادند.

این پژوهشگر با بیان اینکه اصل 11 بیانگر تکلیفی برای دولت اسلامی است، اظهار کرد: این اصل گفته دولت ایران موظف است اتحاد ملل اسلامی را مدنظر خود قرار دهد؛ ما با سه واژه امت، ملل اسلامی و جهان اسلام مواجهیم که از منظر حقوقی سه واژه مختلف است؛ مجموعه متشکل از تمام مسلمین جهان، امت اسلامی هستند؛ ملل هم جمع ملت‌های اسلامی است که مراد همان کشورهای اسلامی است که الان طبق آمار، 50 کشور می‌شود و جهان اسلام هم ظاهرا به معنای کشورهای اسلامی و نه مسلمین و ملت‌ها است یعنی حکومت‌های اسلامی. 

میرداماد بیان کرد: اصل 11 دو وظیفه را بیان کرده است؛ اول اینکه برای مسلمانان جهان برنامه‌ای داشته باشید که باعث ائتلاف و اتحاد مسلمین شود و وظیفه دیگر هم اینکه با تدابیری بین کشورهای اسلامی اتحاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... ایجاد کند.  

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه جهان اسلام همان دارالاسلام است گرچه در معنای دارالاسلام هم اختلافاتی وجود دارد، ادامه داد: دولت جمهوری اسلامی ایران براساس اصل 11 قانون اساسی، دو وظیفه فوق‌الذکر را دارد؛ اول اینکه باید با مسلمانان جهان ارتباط برقرار کرده و اتحاد اسلامی را در این ارتباط مدنظر قرار دهد و این ارتباط باید فارغ از بحث حکومت‌ها صورت بگیرد؛ مثلا برنامه‌ای به نام محفل در تلویزیون پخش می‌شود و در آن از حافظان و قاریان کشورهای دیگر هم دعوت می‌شود و این برنامه در سراسر دنیا برای مسلمین پخش شده و برای آنها جذاب بوده است و فرد دعوت‌شده هم خودش می‌تواند سفیر ما در کشور متبوعش باشد. 

میرداماد با بیان اینکه وظیفه دیگر هم برنامه‌ریزی برای کشورهای اسلامی است، اضافه کرد: تشکیل اتحادیه‌های سیاسی، اقتصادی و فدراسیون و کنفدراسیون‌هایی بین کشورهای اسلامی می‌تواند در قالب این وظیفه گنجانده شود؛ الان سازمان تقریب مذاهب اسلامی نوعی از این اتحادیه‌ها است یا قراردادهای رسانه‌ای بین ایران با برخی کشورهای اسلامی وجود دارد.

موانع وحت اسلامی

وی با اشاره به برخی موانع پیش‌روی این وحدت، تصریح کرد: یکسری از این موانع حقوقی است؛ مثلا گفته می‌شود که میان منافع ملت‌های مسلمان ممکن است تزاحم و تضاد ایجاد شود، برخی از مردم مسلمان و غیرمسلمان در ایران این را می‌پرسند که چرا باید از جیب ملت ایران برای مردم دیگر کشورهای اسلامی که بعضا مذهب آنان با ما یکسان نیست هزینه شود؛ این تزاحم یکی از موانع است که باید پاسخ دهیم و بنده معتقدم که گاهی منافع امت اسلامی بر منافع ملت‌ها مقدم است یعنی ما باید منفعت عمومی ملل اسلامی را بر منفعت مردم ترجیح دهیم.

این پژوهشگر و مدرس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی با بیان اینکه بیشتر کشورهای اسلامی عرب‌زبان هستند، ادامه داد: متاسفانه نوعی تعصب عربی در غالب کشورهای اسلامی وجود دارد که بر ماهیت اسلامی آنان غلبه دارد و این تعصب عربی هم به نوعی مانع وحدت است لذا شاهد تشکیل اتحادیه اعراب هستیم و حتی اصطلاح الوطن العربی را برای خود به کار می‌برند. این مشکلی فرهنگی است که باید با لطافت و ظرافت با آن مواجه شویم به خصوص اینکه اندیشمندان عرب‌زبان غالبا به غلبه اسلام بر تعصب عربی قائل هستند.

وی با اشاره به اینکه شبهه دخالت در امور سایر کشورهای اسلامی هم از دیگر موانع است، افزود: اگر ما بخواهیم بر مسلمین سایر کشورها اثرگذار باشیم منع حقوقی دارد و آن را دلیل دخالت در امور داخلی خود تصور می‌کنند ضمن اینکه متاسفانه ما شاهد روابط کشورهای عربی با دشمنان اسلام مانند آمریکا و اسرائیل هستیم که مانع حقیقی در مسیر وحدت است؛ البته جمهوری اسلامی تلاش کرده تا اتحاد میان کشورهای اسلامی و ملت اسلامی ایجاد کند گرچه این مقدار کار کافی نیست و همه ظرفیت‌های اصل 11 اجرایی نشده است. 

میرداماد در پایان اضافه کرد: بحث دیگر هم تقابل مذهبی بین شیعه و سنی است و دشمنان به آن دامن می‌زنند و ما در داخل کشور هم گاهی شاهد این نوع افکار هستیم. بنابراین ما با سه واژه در اصل 11 قانون اساسی مواجهیم و دو وظیفه اصلی در این اصل تعیین شده است که باید بر آن تمرکز کنیم. البته بنده در مشروح مذاکرات تدوین اصول قانون اساسی دیدم تفکیک دقیقی بین این واژگان لحاظ نکرده‌اند.