لزوم پرهیز از الفاظ و رفتارهای نژادپرستانه

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی هوشیار؛ پژوهشگر و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دوم مردادماه در نشست علمی «روش تبلیغ مفاهیم مهدویت در پیاده‌روی اربعین و راهکار مواجهه با انحرافات و آسیب‌ها» با بیان اینکه اولین پرسش در مورد پیاده‌روی اربعین این است که زائران از دست‌اندرکاران فرهنگی، امنیتی، بهداشتی و ... چه می‌خواهند؟ گفت: زائر ابتدا غذا، محل اسکان و همچنین کارشناس دینی برای آشنایی با مکان مقدس نیاز دارد ولی آیا از ما پخش موشن‌گرافی و برپایی نمایشگاه هم می‌خواهد؟ آیا محلی  برای نگهداری کودکان و سرگرمی آنان هم می‌خواهد و آیا دوست دارد مسیر اربعین به یک نمایشگاه بزرگ اربعینی تبدیل شود یا بکر بودن فضا را مطالبه می‌کند؟ آیا صداهایی که توسط مواکب مختلف با بلندگوهای قوی پخش می‌شود آن هم در حجم بسیار زیاد مورد پسند زائر است یا اینکه مخل توسل و تفکر و حضور قلب او در پیاده‌روی اربعینی است؟ این‌ها مواردی است که باید از زائران بپرسیم.

وی ادامه داد: در سفر راهیان نور ما با این آسیب مواجه شدیم که بکر بودن منطقه را دست‌کاری کردیم؛ فضا در دهه 80 خیلی بکر بود، امروز طلائیه به یک نمایشگاه بزرگ تبدیل شده و آن حس و حال قدیم را ندارد؛ حس و حال شلمچه و فکه هم همینطور است. اگر بناست نمایشگاه درست کنیم این کار را در تمام شهرها هم می‌توان انجام داد، بنابراین اجازه ندهیم این مسئله در مورد اربعین هم رخ دهد که متاسفانه تا حدودی این اتفاق افتاده است. 

محمدی هوشیار اضافه کرد: به نظر  می‌آید بسیاری از مجموعه‌های فرهنگی و نهادهای مختلف احساس تکلیف برای فعالیت فرهنگی در اربعین کرده‌اند و همه دوست دارند مهدویت و عاشورا و ولایت فقیه و ... را ترویج و تبلیغ کنند و این فعالیت همگانی سبب می‌شود تا برخی کارهای ناصواب رخ دهد مگر اینکه آسیب‌ها را اصلاح کنیم؛ به نظر بنده مناسب نیست به سمت نمایشگاه سازی در بحث مهدویت پیاده‌روی اربعین برویم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مباحث معرفتی مرتبط با مهدویت مباحثی است که مورد علاقه هر فردی نیست، اظهار کرد: امروز در قم دوره مهدویت برگزار می‌کنیم ولی گاهی مخاطب ما یا کشش آن را ندارد و یا ممکن است در مباحث مبنایی خسته شود؛ حالا آیا زائر در مسیر زمان، مجال و حوصله دارد تا مباحث معرفتی مرتبط با مهدویت برای او بازگو کنیم؟

محمدی هوشیار تصریح کرد: البته ما در مرز در مسیر رفت و برگشت می‌توانیم پایگاه معرفت‌افزایی ایجاد کنیم زیرا زائر فرصت کافی دارد؛ باید پایگاه ایجابی را در مسیر رفت ایجاد کنیم و در مسیر برگشت هم به شبهات و سؤالات احتمالی که برای زائر پیش آمده است جواب دهیم. ز ائری که گرفتار شبهات احمدالحسنی و منصور هاشمی شده است مانند مرغ پرکنده دنبال پاسخ است ولی در مسیر برگشت جایی برای پاسخ نمی‌یابد زیرا ما فقط برای مسیر رفت برنامه داریم!

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با طرح این سؤال که مبلغان ما چقدر با مهدویت آشنایی دارند؟ گفت: کم هستند افرادی که بتوانند به همه شبهات مهدویت پاسخ دهند؛ اگر طلبه بدون علم کافی وارد این مباحث شود نه تنها نخواهد توانست شبهه‌زدایی کند بلکه ممکن است آسیب‌های جدیدی هم خلق کند.

پرهیز از تقابل عقیدتی بین مواکب

محمدی هوشیار اظهار کرد: همچنین گاهی برخی دوستان مقابل مواکب جریانات انحرافی مانند احمدالحسن که تا دو سال قبل هم فعالیت داشتند موکب زده بودند و به تخریب موکب مقابل می‌پرداختند که در مواردی موجب درگیری شد و حشدالشعبی وارد ماجرا شد؛ این قبیل کارها آسیب فراوانی دارد و باید طلاب و غیرطلاب منتسب به برخی مجموعه‌ها به خصوص جریانات منتسب به انجمن حجتیه را مراقبت کنیم وارد این کارها نشوند زیرا این فعالیت نتیجه عکس می‌دهد و باعث بازار داغی فرقه رقیب ما خواهد شد.

وی با تأکید بر استفاده از طلاب معمم در طول مسیر اربعین، اظهار کرد: در چند موردی که حضور داشتم طلاب انگشت‌شماری را دیدم که گاهی انسان احساس می‌کند منطبق بر آماری نیست که ارائه می‌شود؛ حضور گرم طلاب معمم بسیار لازم است ضمن اینکه باید تأکید بر مباحث فقهی نیز بیشتر باشد زیرا اکثر سؤالات زائران، فقهی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه گفت: هرقدر فضای اعتقادی بیشتر شود جنگ اعتقادی بیشتر می‌شود و «حقیقت» در بین این دعواها ذبح می‌شود. بنده مدتی مدیر اعتکاف در یک شهر بودم،‌ وقتی مراسم اعتکاف را از مدیر قبلی تحویل گرفتم دیدم برای لحظه به لحظه معتکفین برنامه ریخته‌اند که جای نفس‌ کشیدن هم ندارد؛ باید گاهی معتکف و زائر را به حال خودش رها کنیم تا تدبر و تفکر کند نه اینکه بخواهیم دائما چیزی به او القاء کنیم.

پرهیز از الفاظ و رفتارهای نژادپرستانه

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مسلم کامیاب؛ پژوهشگر مهدویت در سخنانی با بیان اینکه امروز در کشور و حتی در محلی مانند مسجد مقدس جمکران هم شاید توفیق چندانی در ارائه مباحث مهدویت نداشته باشیم، گفت: قطعا در فضای اربعین ترویج آموزه‌های مهدویت با وجود فرصت اندک و حضور در کشوری دیگر، این کار سخت‌تر است.

کامیاب با بیان اینکه امروز یک سری آسیب‌هایی وجود دارد که اذهان زائران را خراب می‌کند مانند آسیب‌های زیست‌محیطی، ادامه داد: تفاوت و تعارضات فرهنگی عراق و ایران هم بر این نوع کارها مؤثر است مثلا برخی پوشش بانوان از نظر آنان مناسب نیست و برعکس کارهایی از سوی آنان انجام می‌شود که با فرهنگ ما سازگار نیست. 

وی با اشاره به فضای رقابتی در مواکب، اظهار کرد: گاهی این رقابت بین مواکب ایرانی و عراقی رخ می‌دهد و در چنین فضایی آیا امکان کار فرهنگی مشترک و آن هم در بحث مهدویت وجود دارد؟ اگر ظرف کثیف را به شیرفروش بدهیم او شیر درون آن نمی‌ریزد و این نوع رقابت‌ها باعث این نوع آلودگی‌ها است همچنین نظم‌گریزی که غالبا ما به آن مبتلا هستیم و حاضر نیستیم در صف بایستیم. 

پژوهشگر مباحث مهدوی به کار بردن برخی الفاظ نژادپرستانه را از دیگر موانع همدلی در اربعین برشمرد، افزود: مسئله دیگر هم عرفی‌ شدن این مراسم است یعنی به عمق معرفتی اربعین بی‌توجه هستیم و فقط مشغول ظواهر آن بوده‌ایم و حتی گاهی کارکرد اصلی اربعین هم زیر سؤال می‌رود. کم‌توجهی به واجبات دینی مانند نماز و طهارت هم از معضلاتی است که باید به آن توجه زیادی صورت گیرد زیرا تا این آسیب‌ها هست شاید نتوانیم فضای لازم را برای ترویج امامت و مهدویت ایجاد کنیم. 

کامیاب با بیان اینکه آموزش موکب‌داران و استفاده از کارهای سمعی و بصری از مسائلی است که می‌تواند به آموزش مهدویت کمک کند، گفت: اصلاح فضای ذهنی زائر در داخل ایران و در بیرون از آن مهم است و باید با استفاده از فرصت‌های مختلف آمادگی ذهنی برای مخاطب و زائر ایجاد کنیم؛ همچنین کار میدانی بر روی مبلغان و مردم انجام دهیم یعنی براساس سن و جنس و ملیت مصاحبه‌هایی داشته باشیم و نظرسنجی کنیم تا بتوانیم به روش منسجم و خوبی در تبلیغ مهدویت برسیم. 

وی در پایان افزود: گاهی برخی افراد بر طبل مباحثی چون ارتباط اربعین و ظهور می‌کوبند و باید برای این نوع افکار هم فکری کنیم زیرا آسیب فراوانی دارد. نکته دیگر اینکه آیا مبلغ برای زیارت می‌رود یا تبلیغ؟ کسی که تبلیغ را در ضمن زیارت ببیند برای اهداف ما خیلی مثمر ثمر نخواهد بود و باید برای این موارد هم تدابیری اندیشیده شود.