ظریفیان پاسخ داد
معاویه چگونه جامعه را آماده کشتن امام حسین (ع) کرد
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه معاویه در کنار شمشیر و زور با اقداماتی مانند ساخت مدرسه، حوزه علمیه و مسجد و به کار گرفتن علما استبداد خود را دینی، موجه و مشروع جلوه داد گفت: او بخش بزرگی از اموال جامعه را تصاحب کرد تا پشتوانه قدرتش باشد و عملا تحولاتی را که پیامبر(ص) در جامعه ایجاد کرده بود، خنثی کرد و این جامعه‌ای بود که آمادگی برای کشتن سیدالشهدا(ع) پیدا کرد.
به گزارش ایکنا، غلامرضا ظریفیان، استاد دانشگاه تهران، شامگاه 16 تیرماه در نشست علمی «عاشورا و امروز ما» که از سوی کانون توحید برگزار شد با طرح این پرسش که عاشورا، محصول چه جامعه‌ای است؟ و گفت: واقعیت این است که واقعه عاشورا یک تصمیم آنی و چند روزه حاکم مستبدی مثل یزید نبود، بلکه محصول تحولاتی بود که طی چند دهه اتفاق افتاده بود.وی با بیان اینکه یزید برای عبیدالله بن زیاد حکمی صادر کرد: اگر حسین(ع) را کشتی شخص محترمی هستی، اما اگر نکشتی همان شخص بی‌مقدار و بی‌اصل و نسب گذشته هستی، افزود: از نظر جامعه‌شناسی سیاسی عاشورا محصول کنشگران سیاسی آن عصر بود، جامعه‌ای که قبل از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، متکی به اصالت قدرت، خشونت و نظام قبیلگی بود، و به تدریج دستخوش تحول شد.
ظریفیان تصریح کرد: پیامبر(ص) پس از فتح مکه این مناسبات جدید را در کل جزیرة العرب حاکم کرد و نظام پیرسالار و عمودی و از بالا به پایین را تغییر داد و آن را به نظام افقی و متکی بر رضایت عموم مردم، چه مسلمان، چه اهل کتاب و چه حتی مشرکین تبدیل کرد.
وی با بیان اینکه پیامبر(ص) طی ده سال حدود 40 قرارداد با مردم منعقد کرد، اظهار کرد: اقدامات ایشان متکی به توافق و رضایت دوسویه بود، چرا که خداوند به رسول اکرم(ص) فرمود: فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ؛ تو موظف به ذکر و آگاهی‌بخشی هستی و هیچ سیطره و تسلطی بر مردم نداری که آنها را مجبور کنی.
استاد سابق دانشگاه تهران ادامه داد: پیامبر(ص) با همه ویژگی‌های آسمانی‌اش، در موقعیت حاکم، یک بشر است و مردم هم بین دو نقش پیامبری و حکومت او تفکیک قائل بودند، دستورات آسمانی پیامبر(ص) را می‌پذیرفتند اما در موضع حکومت دستورات او را نقد کرده و مورد گفت‌وگو قرار می‌دادند و پیامبر(ص) هم گاه مردم را اقناع کرده و گاه نقد آنها را می‌پذیرفتند.
تحولاتی که تثبیت نشد
وی با بیان اینکه نتیجه این تحول این بود، جامعه قبیله‌ای که دشمن قبایل رقیب بود، با آنان تبدیل به برادر شد و خانه و سفره‌اش را با عضو قبیله‌ای که دیروز می‌جنگید، تقسیم کرد، گفت: البته طی مدت ده سال محدود حکومت پیامبر(ص)، این تحولات کاملا تثبیت نشد و پس از پیامبر(ص)، جامعه را بعضا به ویژگی‌های سابق برگرداندند و نظام اجتماعی عصر جاهلیت را تا حدی احیا کردند.
ظریفیان با بیان اینکه پیامبر(ص) براساس نظر مردم و مشورت با آنان تصمیم می‌گرفت، افزود: حتی در مورد جنگ، خلاف نظر خود را مطابق با رفراندوم مردم عمل کرد و در جنگ احد آن گونه عمل کرد. در فتح مکه، بدترین دشمنان خود که او را شکنجه کرده و عزیزانش را کشته بودند، بخشید تا دل‌ها را به‌دست بیاورد اما پس از پیامبر(ص)، با فتوحات خلفا، اصالت انسان در دوره پیامبر(ص) مجددا به اصالت قدرت و ثروت تبدیل شد.
ظریفیان بیان کرد: نتیجه فتوحات کسب قدرت و ثروت برای برخی افراد و از دست دادن پایگاه مردمی حکومت شد و رابطه افقی را دوباره به رابطه عمودی و از بالا به پایین برگرداندند. در فتوحات از ۱۱ لشکر، شش لشکر در اختیار بنی‌امیه بود و آنچنان جامعه را به عصر جاهلی بازگرداندند که امیرالمومنین(ع) فرمود: نمی‌توان این جامعه را اصلاح کرد و نتوانست.
وی با بیان اینکه امیرالمومنین(ع) یک مسجد نساخت، چون معتقد بود وظیفه حکومت، تامین رفاه و امنیت مردم است تا مردم با میل خود دیندار شوند، تصریح کرد: معاویه در ابتدای حکومت بر منبر رفت و به مردم گفت: من با رضایت شما به قدرت نرسیدم بلکه با شمشیر خلافت را کسب کردم، امنیت و رفاه شما در گرو اطاعت از من است، با شما برای نماز و روزه نجنگیدم بلکه برای حکومت با شما جنگیدم.
استاد سابق دانشگاه تهران در پایان با بیان اینکه البته معاویه ۲۰ سال حکومتش را با شمشیر اداره نکرد، ادامه داد: او مدرسه، حوزه علمیه و مسجد ساخت تا استبدادش، استبداد دینی و موجه شود و خدای مورد نیاز امویان را ساخت. علما را به کار گرفت و به آنها پول و خانه و زن داد تا قدرت او را مشروع جلوه دهند. بخش بزرگی از اموال جامعه را تصاحب کرد تا پشتوانه قدرتش باشد و عملا تحولاتی را که پیامبر(ص) در جامعه ایجاد کرده بود، خنثی کرد و این جامعه‌ای بود که آمادگی برای کشتن سیدالشهدا(ع) پیدا کرد.
انتهای پیام مطالب مرتبط
