کاتب‌ وحی بودن معاویه، قطعا ساختگی است

به گزارش ایکنا، نعمت‌الله صفری فروشانی؛ استاد جامعه المصطفی(ص) در نشست علمی «گونه‌های ارتباط میان قرآن و معاویه در گزارش‌های تاریخ‌نگاری شام» از سلسله نشست‌های «حزب بنی‌امیه در تقابل با قرآن و اهل بیت(ع)» که از سوی دانشگاه حضرت معصومه(س) برگزار شد با اشاره به مفهوم مکتب تاریخ‌نگاری شام، گفت: اینکه تاریخ‌نگاری را براساس مکتب، تقسیم کرده‌اند کار علمی معاصر است و امروزه مکاتبی چون مکتب تاریخ‌نگاری عراق، مکتب تاریخ‌نگاری مدینه، مکتب تاریخ‌نگاری شام و ایران را شاهدیم. کتاب التاریخ و المورخون مصطفی شاکر و کتاب سیدصادق سجادی جزء کتب خوبی هستند و مناطق و شاخص‌ها را توضیح داده‌اند. 

 

وی با بیان اینکه مکتب تاریخ‌نگاری شام مؤخر از مکاتب دیگری چون مدینه و کوفه است، افزود: از قهرمانان این مکتب هم کسانی چون ابن عساکر که کتاب تاریخ دمشق (کتابی که به صورت حدیثی سامان یافته و از مهمترین کتاب تاریخ محلی محسوب می‌شود) را نوشته است. این کتاب برای آشنایی با زندگی حضرت علی(ع) تا امام باقر(ع)مفید است.

 

صفری فروشانی اظهار کرد: از بزرگان دیگر این مکتب، «شمس‌الدین ذهبی» صاحب کتاب «تاریخ الاسلام و حیاه المشاهیر و الاعلام» و «ابن کثیر» که در قرن هشتم زندگی می‌کرد و از شاگردان مهم ابن تیمیه و صاحب کتاب «البدایه و النهایه» (از آغاز جهان تا قرن هشتم را در بردارد) است را می توان نام برد. 

 

استاد جامعه المصطفی(ص) با اشاره به کتاب مختصر «تاریخ مدینه دمشق» با بیان اینکه صد صفحه این کتاب، در مورد معاویه است، گفت: مکتب شام، مکتب متأخری است و نویسندگان آن نگاه سوگیرانه مثبت به خاندان اموی دارند. در این دوره مذهب عمده مردم مصر و شام، شافعی است و حکومت‌های سنی‌ مذهب سنتی مانند ایوبیان و زنگیان حکومت دارند. 

 

وی با بیان اینکه براساس کتاب مختصر «تاریخ مدینه دمشق» ابن منظور، معاویه خال‌ المؤمنین یا دایی مؤمنین معرفی شده است، افزود: چون ام حبیبه خواهرش، همسر پیامبر(ص) بوده و از طرفی چون قرآن همسران پیامبر را امهات المؤمنین معرفی کرده  او از این نسبت سببی سوء استفاده کرده و خود را دایی مؤمنین می‌داند. محمدبن ابی بکر و عبدالرحمان بن ابی بکر، برادران عایشه و برادران همسران دیگر مانند برادر ام سلمه از چنین تعبیری برای خودشان استفاده نکردند. 

 

صفری فروشانی اضافه کرد: تعبیر دیگری که معاویه برای خود ساخته، کاتب‌ الوحی (انحصار در کتابت وحی) است؛ در بین آیاتی که گفته شده معاویه آن را کتابت کرده آیت‌الکرسی می‌باشد و شاید تنها آیه‌ای باشد که او آن را نوشته است. در دوره معاویه احادیث زیادی جعل و به آن دامن زده شد و در طول زمان برای تقدیس حکومت امویان، این احادیث برای سلسله اموی جعل شد و معاویه توانست خود با این احادیث جعلی به عنوان خلیفه مشروع معرفی و بر سرتاسر سرزمین‌های اسلامی حکومت کند. کل عربستان، ایران و ماوراءالنهر و بخش مهمی از آفریقا همچنین اندلس و بخش‌هایی از اروپا زیر نظر سلسله اموی بودند که از سال 40 تا 132 حکومت کردند. 

 

صفری فروشانی با اشاره به برخی احادیث جعلی که امویان ساختند، تصریح کرد: در روایتی که جابر بن عبدالله انصاری در آن قرار دارد و به پیامبر(ص) می‌رسد آمده است که جبرئیل به پیامبر(ص) گفت که معاویه را به عنوان کاتب خود انتخاب کن یعنی انتخاب او به عنوان کاتب، دستور خدا بوده است؛ حدیث دیگری هم از عایشه نقل شده است که«اللهم عهده بالهدی(معاویه) و جنبه الردا و اغفر له فی الاخره و الاولی». 

 

وی ادامه داد: حدیث دیگر را به نقل از حضرت علی(ع) جعل کرده‌اند که ایشان فرمودند من در حالی که در مجلسی نشسته بودم، پیامبر(ص) معاویه را به عنوان کاتب برگزید و بعد ایشان فرمودند مسلمان کسی است که به درگیری‌های من با معاویه توجه نکند یعنی از زبان امام علی(ع) مشروعیت برای معاویه درست کردند. انس بن مالک هم در روایتی گفته است که جبرئیل بر علی(ع) نازل شد و با خود قلمی از طلا از فوق عرش آورده بود و این قلم را به علی(ع) داد تا به معاویه بدهد؛ این قلم از طلا بوده است و جالب آن‌که از فوق عرش هم آمده است نه از عرش. این حدیث ادامه دارد که به معاویه بگو آیت‌الکرسی را با این قلم بنویسد و آن را نقطه‌دار کند و شکل دهد. این در حالی است که مسلمانان در دوران پیامبر(ص) با تعابیری چون نقطه‌گذاری و شکل و ... آشنا نبودند و این نشان می‌دهد این حدیث چقدر ناشیانه ساخته شده  است. 

 

استاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه با بیان اینکه در این روایت بیان شده است هر کسی که آیت‌الکرسی بخواند تا روز قیامت ثوابی برای معاویه هم نوشته می‌شود، اظهار کرد: گزارش دیگر هم از سعید بن مسیب از عثمان، خلیفه سوم است که او گفت معاویه مبارکت باشد تو الان امین بر اخبار سماوی شدی. واژه امین برای اولین بار در این حدیث آمده است و بعدها تکرار شد و این واژه، خیلی واژه مهمی است. پیامبر(ص) در دوره جاهلی به محمد امین معروف بودند و برخی پیامبران هم به لقب امین معروف شدند و برخی فرشتگان هم امناء معرفی شدند. در روایات، زیارات و ادعیه هم امین‌الله بیان شده است یعنی امین بر اسرار غیب هستند. 

 

صفری فروشانی بیان کرد: براساس روایتی از ابوهریره نقل شده است که امناء وحی نزد خدا فقط سه نفر هستند؛ اول جبرئیل، دوم پیامبر(ص) و سوم معاویه و کاتبان و شخصیت‌هایی چون حضرت علی و ابی بن کعب و ابن مسعود و ... در زمره این روایت نیستند؛ کسانی این احادیث را جعل کرده‌اند که با اولیات تاریخ آشنا نیستند؛ آنچه مشهور و اجماع مورخین، این است که معاویه در سال هشتم و در فتح مکه مسلمان شد و به مدینه آمد و تا این زمان بیشتر قرآن نوشته شده بود از جمله آیت‌الکرسی؛ پس اگر امنای وحی سه تن هستند نزدیک به 20 سال وحی را چه کسانی نوشتند و امین وحی بودند؟ در این روایت معاویه را به پیامبر(ص) نزدیک می‌کنند و قلمی از فوق عرش برای معاویه می‌آورند. 

 

این نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان اینکه روایت جالب‌تر دیگری داریم که گفته است امنای نزد خدا، هفت نفر هستند، اضافه کرد: این هفت نفر هم افراد نیستند، بلکه قلم و لوح، سه فرشته یعنی اسرافیل، میکائیل، جبرئیل، پیامبر(ص) و معاویه. بعید است این روایات را معاویه و در زمان خودش درست کرده باشد بلکه امویه برای اثبات مشروعیت خود بر روی معاویه متمرکز شدند؛ معاویه عقلش کم نبود که خودش را در کنار پیامبر(ص) قرار دهد، گرچه اگر این کار را می‌کرد مردم شام می‌پذیرفتند.

 

صفری فروشانی بیان کرد: در روایت جعلی دیگری آمده است که نزدیک بود معاویه پیامبر(ص) شود؛ زیرا یکسری صفات از جمله علم، حلم و بر کلام وحی، امین بود. این روایت از تعبیر اغفر لمعاویه استفاده کرده است که نشان می‌دهد او گناهانی هم داشته است لذا خودشان را رسوا کرده‌اند زیرا در جایی او را امین وحی می‌دانند و در اینجا گناهکاری که بخشیده شده است و برای او لقب مهدی هم برای اولین بار در این روایت جعلی آورده‌اند. 

 

وی ادامه داد: روایت دیگر از مسلمه است که آورده است حکومت وسیع معاویه و امویان به واسطه دعای خداوند است و دارد که خدا معاویه را دچار عذاب نخواهد کرد با اینکه او  این همه ظلم و گناه مرتکب شد و علیه حضرت علی(ع) جنگ به راه انداخت. ناروایت دیگر هم منسوب به ابن عباس است که می‌گوید جبرئیل برگ  درختی آورد که روی آن نشوته شود لا اله الا الله حب معاویه بن ابوسفیان فرض منی علی عبادی؛ همه باید معاویه را دوست داشته باشند  این واجب است؛ ببینید مقام معاویه را به کجا رسانده‌اند. 

 

وی ادامه داد: گزارش  دیگر هم از ابوهریره است که سید و  بزرگ اقشار مختلف را بیان می‌کند، جبرئیل بزرگ ملائکه و سید آنان است، پیامبر(ص) سید و بزرگ انبیاء و جعفر سیدالشهدا و معاویه، سیدالامناء است. باز از تعبیر امناء استفاده کرده است آن هم به دلیل اهمیتی که امانت و واژه امین دارد. 

 

وی با بیان اینکه متاسفانه کاتب وحی بودن او امری پذیرفته شده بود، گفت: معاویه از معدود کسانی بود که سواد داشتند؛ او در سال هشتم مسلمان شد و جزء طلقا و بردگان آزادشده بود؛ البته خودش مدعی بود که زودتر از فتح مکه مسلمان شده بود؛ آنچه مسلم است اینکه چیزی از قرآن باقی نمانده بود که او بخواهد آن را بنویسد و تنها موردی که به معاویه نسبت داده‌اند کتابت آیت‌الکرسی است که آن هم قبلا نوشته شده بود. بنابراین او کاتب وحی نبود البته ممکن است معاویه کاتب برخی نامه‌های پیامبر(ص) باشد؛ البته در روایات مورد قبول شیعه و سنی، معاویه فردی شکم‌پرور و پرخور بوده است و وقتی پیامبر(ص) دنبال او می‌فرستاد برای کاری او می‌گفت که بگذار چند لقمه دیگر بخورم و تا او می‌آمد فرد دیگری آن را کتابت کرده بود و پیامبر(ص) هم او را نفرین کرد که خدایا او را هیچ وقت سیر نکن.

 

صفری فروشانی در خاتمه تأکید کرد: قطعا معاویه کاتب وحی نبوده است و هیچ یک از راویان اعم از عایشه و ابن عباس و انس بن مالک و ... چنین مطالبی در مورد معاویه نگفته‌اند بلکه جاعلان حدیث، از نام این افراد سوء استفاده کرده‌اند.