رحمت و قاطعیت؛ دو روی سکه پیامبر اکرم(ص) در آئینه قرآن + فیلم

به گزارش ایکنا، استاد محمدتقی فیاض‌بخش، استاد اخلاق و قرآن در قالب سلسله‌ درس‌گفتارهای ایکنا به مناسبت ایام میلاد پیامبر اکرم(ص) به اهمیت قرآن کریم و سیره و شخصیت نبی اعظم(ص) از منظر قرآن پرداخته است، مشروح بخش دوازدهم این درس‌گفتار را با هم می‌خوانیم:

در یک نگاه کلان در برنامه‌های گذشته به این نتیجه رسیدیم که انس با قرآن یعنی انس با پیامبر اکرم(ص) و انس با پیامبر اکرم(ص) یعنی انس با قرآن در نتیجه قرآن، تجلی صفات زیبای پیامبر اکرم(ص) در باب تولی و تبری است. پیامبر اکرم(ص) معروف به پیامبر رحمت است و انصاف قضیه هم این است که اصل اولی در توحید و اسلام، رحمت للعالمین است؛ قرآن کریم فرموده است که پیامبر به خاطر سعه صدر و شدت ایمانی که داشت از همان منظری که خدا به بندگان می‌نگرد به دیگران می‌نگریست: اولئک الذین ینظرون الی المخلوقین بنظری الیهم. این بیان الهی به پیامبر اکرم(ص) در حدیث معراج است.

خداوند از منظر رحمت و مغفرت و ستاریت و هدایت و ... به مردم می‌نگرد و بنای خدا بر این است که همه به سوی بهشت و فلاح و رستگاری هدایت شوند و جهنم یک حرکت قصری و بر خلاف انسانیت است بنابراین خداوند در مورد پیامبر فرمود: فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ چون تو مظهر رحمت الهی هستی با دیگران ملایم هستی و اگر تندخو بودی قطعا مردم از دو رتو پراکنده می‌شدند بنابراین اصل اول رادر این قرار بده که: فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ. درباره کسانی که به تو ظلم می‌کنند عفو و در درگاه خداون برای گناهکاران استغفار کن.

در سوره شعرا فرموده است: وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ؛ تو مؤمنین را زیر پر و بال رحمت و مهربانی خود پذیرایی کن در عین حال این یک روی رحمت الهی است. روی دیگر رحمت الهی در نگاه کلان دشمنی با دشمنان دین است یعنی اگر پیامبر(ص) وظیفه داشتند که با تولی و مهربانی با مردم برخورد کنند وظیفه داشتند که با دشمنان دین به خصوص با منافقین و کسانی که با دین خدا سر ستیز دارند با جدیت و قاطعیت برخورد کنند که فرموده است: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ.

سیره پیامبر اکرم این بود که با مؤمنین، رحیم و با کفار بسیار شدید و غلیظ بود و به خصوص در مورد منافقین فرموده است: لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا. ای پیامبر هشدار بده که اگر منافقین  و کسانی که در دلشان بیماری  و مرض وجود دارد و مرجفون مدینه که با شایعه‌پراکنی و سیاه نمایی و با تاریک نشان دادن اسلام در بین مردم ایجاد رعب و وحشت می‌کنند ما قطعا به تو می‌گوییم که به آنان حمله کنی «ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا» سپس آنان را تبعید کنی و در مدینه رسول جایگاهی نخواهند داشت. 

این سیره مهمی است که اولا ما نباید به کفار اعتماد کنیم: وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ. نتیجه اعتماد به کفار و دشمنان دین ورود به جهنم است و از سوی دیگر در مورد کفار و مشرکین فرموده است که آنان را دوست خود نگیرید با اینکه ارتباطات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و ... را با احتیاط حفظ کنید ولی مراقب هم باشید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ ۚ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ ۖ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ. آنان را دوست صمیمی خود نگیرید زیرا آن‌ها جز بدی و سختی و شکست برای شما چیز دیگری نمی‌خواهند و شدت دشمنی آنان با شما از لابلای سخنانش و لب‌های آنان مشخص است.

انشاءالله خداوند به ما توفیق تبری از دشمنان و تولی به دوستان خدا و در یک کلام سیر به سوی توحید و مسیر وحدت امت اسلامی در ظل قرآن و ولایت عنایت فرماید و توفیق روزافزون به همه عنایت فرماید. خداوند همیشه ما را در ظل قرآن قرار دهد.