İman nədir?
İmanın lüğəvi mənası haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Digər şeylərlə yanaşı, qəlbin rahatlığı və əminliyi və qorxunun olmaması və ya təsdiq və ya əminlik tapmaq mənasında işlənir.
Dini terminlə desək, iman qəlbin Allaha, Peyğəmbərə (s) və Peyğəmbərin gətirdiyinə iqrar və imandır. Qurani-Kərimdə olduğu kimi, imanın nümunələri belə qeyd olunur: Allaha iman, bütün peyğəmbərlərə iman, Allahın peyğəmbərlərə nazil etdiyinə iman, qiyamət gününə iman, mələklərə iman və qeybə iman.
Bəziləri İslam və imanı eyni, bəziləri isə bir-birindən fərqli hesab etmişlər. Halbuki, Hücürat surəsinin 14-cü ayəsinə əsasən İslam və iman bir-birindən fərqlidir və iman İslamdan daha yüksək bir dərəcədir: "Bədəvi ərəblər biz iman gətirdik! -dedilər. (Ya Peyğəmbər! Onlara) de: Siz (qəlbən) iman gətirmədiniz! Ancaq: Biz islamı (müəyyən şəxsi məqsəd, mənfəət naminə) qəbul etdik! -deyin. Hələ iman sizin qəlblərinizə daxil olmamışdır".
İslamın və imanın dərəcələri vardır. Çünki İslamın birinci dərəcəsi ilahi əmrlərin zahirini qəbul etmək, imanın birinci dərəcəsi isə qəlbi inanc və tövhid, peyğəmbərlik və İslam əmrlərinə etiqaddır.
İman, Qurani-Kərimdə buyurulduğu kimi, artma və azalma qabiliyyətinə malikdir: "Bir surə nazil edildiyi zaman onlardan (münafiqlərdən): Bu sizin hansınızın imanını artırdı?- deyənlər də var. Möminlərə gəlincə, (hər bir surə) onların imanını artırar və onlar (bu surələrin nazil olmasına) sevinərlər" (Tövbə, 124). Bununla möminlərin qəlbləri aram və sabit olar: "Onlar o kəslərdir ki, iman gətirmiş və qəlbləri Allahı zikr etməklə aram tapmışdır. Bilin ki, qəlblər yalnız Allahı zikr etməklə aram tapar!" (Rəd, 28). Halbuki heç bir insanı zorla imana gətirmək olmaz: "Dində məcburiyyət (zorakılıq) yoxdur. Artıq doğruluq (iman) azğınlıqdan (küfrdən) ayırd edildi. Hər kəs Tağutu (Şeytanı və ya bütləri) inkar edib Allaha iman gətirərsə, o, artıq (qırılmaq bilməyən) ən möhkəm bir ipdən (dəstəkdən) yapışmış olur. Allah (hər şeyi olduğu kimi) eşidəndir, biləndir!" (Bəqərə, 256).
Bu halda insanların iman məqamına çata bildiyi kimi, iman dairəsini tərk etmək ehtimalı da var: “(Əvvəlcə) iman gətirib, sonra kafir olan, sonra iman gətirib, yenə kafir olan, sonra da küfrünü artıran kəsləri Allah heç vaxt bağışlayan və doğru yola yönəldən deyildir!" (Nisa, 137).
