Sarayevoda Qazi Hüsrev bəyin tarixi kitabxanası
2018-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (UNESCO) tərəfindən “Dünya Yaddaşı” siyahısına daxil edilən tarixi kitabxanada İslam elmləri, təbiət elmləri, riyaziyyat, həndəsə, astronomiya və tibb kimi sahələrdə əlyazmalar mühafizə olunur.
Bosniya və Herseqovinanın paytaxtı Sarayevoda Sultan 2-ci Bəyazıtın nəvəsi Qazi Hüsrev bəy tərəfindən 1537-ci ildə inşa edilən Qazi Hüsrev bəy Mədrəsəsi və Kitabxanası Balkanların ən qədim kitabxanası kimi tanınır.
Bosniya müharibəsi zamanı Şərqşünaslıq İnstitutuna hücum edilib və onun 5240 unikal əlyazma nüsxəsinin olduğu kitabxanası yanğınla məhv edilib.
Kitabxanadakı 100 minə yaxın əsərin 10 mindən çoxu əlyazmalardır. Türk dilində 9-10 min fərdi sənədin olduğu kitabxanada həmçinin Şərq dillərində yazılmış 21 min kitab və Avropa dillərində yazılmış 30 mindən çox kitab var.
Qazi Hüsrev Bəy Kitabxanasında iki növ əlyazma var: Birincisi, Bağdad və Qahirə məktəblərinin dini elmlərindən bəhrələnən Bosniya-Hersoqovina alimlərinin əlyazmaları, ikincisi isə bu kitabxanaya İstanbul, Bağdad, Mədinə və Mədinədən alimlər, zəvvarlar və tacirlər tərəfindən gətirilən İslam əlyazmalarıdır.
Burada tapılan ən qədim əsər İmam Məhəmməd Qəzalinin 1105-ci ildə yazdığı “İhyau-Ulumid-din” adlı əlyazmasıdır.
Kitabxanada həmçinin osmanlı, fars və bosniya dillərində 20 Quran tərcüməsi var.
1882-ci ildə vəfat edən Fazıl Paşa Şərifoviçin hədiyyə etdiyi və 1849-cu ildə dağıstanlı bir mühacir tərəfindən qələmə alınan, rəngarəng bəzədilmiş Qurani-Kərim də kitabxanada saxlanılır və Bosniya və Herseqovinanın ən mühüm mədəniyyət sərvətlərindən sayılır.
Bundan əlavə, kolleksiyaya Qurani-Kərimin ən qədim əlyazması, bəzəkli İran miniatürləri, Osmanlı hökumətinin qanunlarla bağlı yazışmaları, inzibati məktublar və bu kimi yazışmalar daxildir.
Burada qorunan ən mühüm əsərlərdən biri Qurani-Kərimin farsca tərcüməsi ilə 17-ci əsrə aid əlyazmasıdır.
4283328
