هیچ اشکال شرعی بر اوراق وقف مترتب نیست/ بازار ثانویه، وقف را از بین می‌برد

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌آقا نظری، عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به امکان‌سنجی انجام عمل وقفی از طریق بازار سرمایه پرداخت و اظهار کرد: یکی از اعمالی که در بازار سرمایه‌ می‌توانیم انجام دهیم استفاده از پول برای انجام عمل وقف است، به این معنی که چون از جهت فقهی نمی‌توان مستقیما پول را  وقف کرد بنابراین مؤسسه‌ای که می‌خواهد کار خیریه‌ای همانند تأسیس یک بیمارستان را انجام دهد، پول‌های افرادی که می‌خواهند در ساخت این پروژه مشارکت کنند را جمع‌آوری کرده و اوراق وقف را در اختیار آنان قرار می‌دهد اما با آنها شرط می‌کند که بعد از تأسیس، باید این ساختمان وقف شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چنین عملی چه مزیتی نسبت به وقف به شیوه سنتی دارد؟ اظهار کرد: مزیتش این است که مردم در سابق، زمین، باغ، آب و ...  را وقف می‌کردند که الان این امکان برای آن‌ها وجود ندارد و امروزه تنها راهی که عموما برای وقف پیش روی مردم قرار دارد، وقف از طریق پول است اما چون نمی‌توان پول را به صورت مستقیم وقف کرد، پول را به عنوان وکیل ازافراد می‌گیرند، کاری را که با پول می‌خواهند انجام دهند را انجام داده و بعد از تأسیس بنا آن را وقف می‌کنند.

عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به پرسشی درباره دلیل اینکه نمی‌توان پول را وقف کرد؟ گفت: پول را به این دلیل که تغییر کرده و در حال رد و بدل شدن است و چیزی است که باقی نمی‌ماند نمی‌توان وقف کرد و به همین دلیل است که از جهت فقهی می‌گویند که چیزی را می‌توان وقف کرد که بتواند باقی بماند اما چون یک  ساختمان قابلیت ماندگاری دارد، می‌توان آن را وقف کرد؛ مثلا الان در شهرری در حال ساخت بیمارستان بزرگ سرطان به وسیله  اوراق مشارکت وقفی هستند.

حجت‌الاسلام نظری در پاسخ به پرسشی درباره دلایل بازار ثانویه نداشتن اوراق وقف در بازار بورس اظهار کرد: اوراق وقف بازار ثانوی ندارند. به این دلیل که اگر اوراق وقف بخواهد  بازار ثانویه پیدا کند، وقف را از بین می‌برد چون به راحتی نمی‌توان وقف را تبدیل به پول کرد. ممکن است یک بیمارستان یا مؤسسه‌ای بعد از صد سال قابل استفاده نباشد و بتوان آن را تبدیل به احسن کرد اما کسی که وقف می‌کند نباید قصد انتفاع داشته باشد. بنابراین اوراق وقف را می‌توان در بازار بورس منتشر کرد.

مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پاسخ به پرسشی درباره میزان استقبال مردم از اوراق وقف برای تأسیس بیمارستان تخصصی سرطان عنوان کرد: استقبال از این اوراق بسیار زیاد است چون اکنون بسیاری از مردم خواهان این هستند که وقف کرده و از خود میراثی ماندگار بر جای بگذارند اما عموما همانند سابق، باغ یا زمینی ندارند که در این عمل خیر که آثار اقتصادی بسیاری هم دارد مشارکت کنند، بنابراین بهترین راهش همین است که ما خرید اوراق مشارکت وقفی را در جامعه ترویج کرده و جنبه‌های شرعی آن را هم رعایت کنیم.

 عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان گفت: انتشار اوراق وقف و استفاده از بازار سرمایه برای انجام این عمل، هیچ اشکال شرعی ندارد، چون برخی مؤسسات از طرف کسی که اوراق مشارکت را خریداری می‌کند وکیل می‌شوند که وقتی مؤسسه‌ای را تأسیس کردند، آن را وقف کنند بنابراین اینجا ساختمان است که وقف می‌شود نه پول و افراد هم با رضایت خود چنین کاری را انجام می‌دهند، بنابراین هیچ اشکال شرعی بر اوراق وقف مترتب نیست.