دفاع نویسندگان از مقتل جامع سیدالشهداء و نقد استاد رجبی دوانی

به گزارش خبرگزاری بین‎المللی قرآنی (ایکنا) در ابتدای این مراسم، حجت‎الاسلام والمسلمین پیشوایی، سرپرست نویسندگان این مقتل با اشاره به این مطلب که بیشتر تالیفات اخیر مرتبط با عاشورا در راستای مقابله با تحریفات عاشورا بوده است گفت: پس از تاکیدات آیت‎الله امینی در خصوص نوشتن یک مقتل جامع، این فکر به ذهن ما رسید و این طرح شورای علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصویب و کار آن با یک حمایت بسیار خوب آغاز شد.

سرپرست نویسندگان مقتل جامع سید الشهدا(ع) افزود: موسسه نیز با حمایت خوب خود 9 سال، پشت این پروژه که با مشکلات زیادی از جمله نیروی انسانی متخصص مواجه بود ایستاد؛ این اثر در حقیقت برگرفته از مسیری است که محدث قمی در تالیف مفاتیح الجنان طی کرده بود.

وی گفت: در گذشته کتابی به نام مفتاح‌الجنان بود که دعاهای بسیار مجهولی در آن به چشم می خورد و بیم آن می‎رفت که این کتاب کل جامعه را با مشکل اعتقادی مواجه کند که در اینجا مرحوم محدث قمی کتاب مفاتیح الجنان را در مقابل این کتاب نوشت تا بهترین بدیل برای این کتاب کم مایه باشد و مردم نیز به کتاب مرحوم محدث روی آوردند و آن کتاب ضعیف ازنظرها محو شد.

منبعی متقن برای مداحی

وی اظهارکرد: در این کتاب نیز سعی شد که بهترین و متقن‎ترین مباحث برای استفاده ذاکرین و مادحان اهل بیت(ع) بیان شود؛ یکی از بهترین مداحان کشور به بنده گفت که شما با این کتاب قدرت مانور ما را در روضه خوانی کم کردید درحالی که به او گفتم اگر به دنبال روضه صحیح هستید این مطالب است و جز این نیست واگر روضه دیگری خواندید نقل کنید که این روضه از فلان کتاب و مقتل ضعیف است.

این استاد تاریخ اسلام بیان کرد: در راستای انتشار این کتاب تلاش‌های بسیاری برای مشاهده و نقد و نظر علما و بزرگان و حتی مراجع صورت گرفت و برخی از مراجع عظام نیز ملاحظاتی داشتند که همه آنها در این کتاب لحاظ و سعی شد که به اکثر افرادی که در این زمینه تخصص داشتند، کتاب را تقدیم کنیم تا آنها نظرات خود را مطرح کنند که در این بین نباید از نکات بسیار ارزشمند و کاربردی آیت الله استادی گذشت.

رعایت ملاحظات سندی در تالیف

وی گفت: در این کتاب ملاحظات بسیاری صورت گرفت که مسایلی مطرح نشود که در آینده مشکلی ایجاد کند و یا تشنجاتی در خارج از فضای جغرافیایی و معرفتی شیعیان ایجاد کند؛ حتی مسایلی چون سندیت حضرت رقیه یا برخی مسایل دیگر در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است ولی به شکلی که ذهن کسی را مغشوش نکند. پیشوایی بیان کرد: یکی از کارهای این کتاب، این بود که به شبهات و دلایل وقوع این مسئله به شکل عمیق پرداخته شود مثلا در این کتاب بحث شده است که حسنین(ع) در فتح ایران حضور نداشتند و این کار نیز با نگاه کاملا علمی انجام شده است.

پاسخ به شبهات فراوان؛ نقطه قوت

در ادامه این مراسم، محمد حسین رجبی دوانی با ذکر این مطلب که این اثر، یک اثر علمی قابل توجه و در تراز اول است، گفت: خوشبختانه این کتاب صرفا به مسایل همان روز عاشورا اکتفا نکرده و به شبهات بسیاری پاسخ داده است.

وی افزود: خوشبختانه مشاهده می‎کنیم که در این کتاب بحث شده چرا امت پیامبر باید به چنین قهقرایی برسند که فرزند رسول خدا را اینگونه شهید کنند و چرا این جامعه به این پوچی و بی قیدی رسید.

این پژوهشگر و استاد تاریخ اسلام بیان کرد: خوشبختانه هوشمندی دیگری که در این کتاب مشاهده می شود، آن است که سرگذشت اصحاب حضرت نیز در آن به چشم می‎خورد.

وی گفت: اهمیت این مسئله از این جهت است که شاید بگوییم که ما نمی‎توانیم هیچگاه به مقام حضرت یا حضرت عباس(ع) برسیم ولی اصحاب ایشان قابل دسترس هستند و اگر هر کسی این خط مشی را مشاهده کند می‎تواند رستگار شود.

رجبی دوانی عنوان کرد: وقتی دانشجویان از ما، اثر و منبعی قابل اعتنا برای مراجعه پژوهشی در زمینه عاشورا از ما می خواهد ما نیز این کتاب را در اولین گام به آنها معرفی می‎کنیم به همین خاطر است که باید گفت این اثر بهترین اثر برای مراجعه پژوهشگران در عرصه مقتل‎شناسی است.

پژوهشگر تاریخ اسلام اظهار کرد: در این کتاب مسایلی است که باید دقت نظر بیشتری در آن صورت گیرد؛ یکی اینکه بسیاری از مسایل مهم، در پاروقی این کتاب بیان شده است مثلا تعریف اصل مقتل‌نویسی باید در متن اصلی نوشته می‎شد.

وی افزود: سبک مقتل نویسی اختصاص به ائمه(ع) نداشته برای خلیفه دوم و سوم نیز مقتل نویسی انجام شده است ولی بعدها مقتل نویسی در خصوص امام حسین(ع) مطرح شد و شهرت یافت.

سقیفه؛ ریشه واقعه کربلا

وی خاطرنشان کرد: یکی از نکات بسیار خوبی که این کتاب به آن اشاره کرده ریشه‌یابی دقیق حادثه عاشورا و مسئله سقیفه است زیرا سقیفه عامل اصلی بروز حادثه کربلا بود ولی در این کتاب باید به مسئله انصار و همراهی آنها در سقیفه نیز اشاره می‌شد.

رجبی دوانی اظهارکرد: حضرت زینب(س) نیز وقتی در بالین امام حسین(ع) حاضر شد، فرمود که به قربان کسی بروم که روز دوشنبه او را غارت کردند که با توجه به اینکه روز عاشورا دوشنبه نبود بلکه سقیفه در روز دوشنبه واقع شد و مشخص است که ایشان نیز ریشه اصلی این حادثه را در سقیفه می‎دانستند.

وی گفت: نباید در این گونه کتب به شکلی مطلب بنویسیم که به بهانه پاسخ به یک شبهه، شبهات جدیدی را در ذهن دیگران ایجاد کنیم؛ مثلا در زمینه عقوبت دنیوی کسانی که حضرت را غارت کردند، باید نشان دهیم که حتی کسانی که بیماری سخت و لاعلاج نگرفتند و با این درد نمردند، هم به دست مختار، افتادند و عقوبت شدند.

وی با ذکر این مطلب که کتاب قیام مردم سیستان به خونخواهی امام حسین(ع) برای اولین توسط مرحوم والد، منتشر شده است، افزود: باید در این کتاب نامی از ایشان که اولین کسی بود که در این زمینه کتاب نوشت نیز به عنوان مرجع برده می‌شد.

تحلیل وقایع به جای روایتگری تنها

در ادامه این نشست حجت‎الاسلام والمسلمین محمد رضا جباری از نگارندگان این مقتل با اشاره به اهمیت بصیرت‌افزایی در این اثر، گفت: در این اثر سعی شده است به جای گزارشگری صرف به تحلیل و بصیرت‌افزایی اقدام کنیم.

وی افزود: یکی از مسایل مهمی که در این کتاب رعایت شده است، اتقان مسایل است به حدی که تمام نیازهای یک مداح و یا یک مبلغ را تامین می‎کند و او را از مراجعه به کتب ضعیف بی نیاز می‎کند.

در ادامه نیز حجت‎الاسلام والمسلمین سلیمانی خاطرنشان کرد: همانگونه که ابن ابی الحدید و طبری نیز بیان کرده‎اند، مسئله مشکل داشتن قریش و حسادت آنها با امام علی(ع) در سقیفه مشخص است و حتی عمر نیز می‎گوید که این قوم بر نمی‎تابند که رسالت و خلافت از یک خاندان باشد.

وی گفت: مواجهه ابوجهل با پیامبر و بیان رقابت واضح با خاندان بنی هاشم نیز موید این مطلب است که این قوم به حضرت علی(ع) حسادت و حتی کینه داشتند و محرک بسیار قوی سقیفه بودند.

وی اظهارکرد: این نقل که قریش به خاندان بنی هاشم حسادت می‎کرد از سوی ابن عباس نیز بیان شده است و به همین خاطر این قوم محرک قوی بودند که اجازه ندهند که امام علی(ع) خلیفه مسلمین شود؛ البته این عامل در کنار عوامل دیگر نقش داشت.

رعایت اعتقادات مذهبی

سلیمانی گفت: یکی از مواردی که در این کتاب به خوبی به آن اشاره شده این مطلب است که هیچگاه منبع یا خبری دروغ خوانده نشده است بلکه اشاره شده است این مطلب از چه منبع ضعیفی نقل شده است تا همه آنچه در دست نداریم را نیز انکار نکرده باشیم زیرا ممکن است منابعی که در قرون بعدی نوشته شده‎اند از منابع اصیلی که دیگر در دست ما نیست استفاده کرده باشند.

سلیمانی از دقت نظر این گروه در زمینه بر هم نریختن اعتقادات مذهبی مردم و رعایت حساسیت‎های لازم در این اثر خبرداد.