بیست دانشگاه برتر کشور در حوزه علوم انسانی اعلام شد
گروه دانشگاه: سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به انتشار بیش از یکصد هزار مقاله پژوهشی توسط پژوهشگران علوم انسانی ایران، خبر از معرفی بیست دانشگاه برتر کشور در حوزه علوم انسانی داد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در گفت‌وگویی اظهار کرد: تحول و ارتقای علوم انسانی یکی از ارکان سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.
دهقانی با اشاره به انتشار بیش از یکصد هزار مقاله پژوهشی توسط پژوهشگران علوم انسانی جمهوری اسلامی ایران گفت: این تعداد شامل ۳۴٪ از کل پژوهش‌هایی است که در مجلات علمی ـ پژوهشی و ترویجی در سطح ملی منتشر شده‌اند و بیش از ۲۰٪ پژوهش‌های ثبت شده در پایگاه استنادی آی.اس.آی در ۲۵ سال گذشته متعلق به حوزه علوم انسانی و اجتماعی است که سهم علوم انسانی و هنر به تنهایی حدود ۸٪ از کل اطلاعات نمایه شده در این پایگاه است.
وی با اشاره به اینکه بالحاظ کردن این واقعیت که رشته‌های تحصیلی از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر متفاوت است، گفت: سهم پژوهشی دانشگاه‌ها از علوم انسانی یکسان نیست و در بررسی پژوهش‌های علوم انسانی تنها نباید به کمیت علم تولید شده بسنده کرد بلکه کیفیت پژوهش‌ها و میزان اثرگذاری آن‌ها در سطح جامعه علمی نیز از اهمیت برخوردار است.
سرپرست ISC گفت: بررسی معتبرترین مجلات علمی ـ پژوهشی و ترویجی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) نشان می‌دهد که نزدیک به ۱۴٪ پژوهش‌های علوم انسانی کشور در دانشگاه تهران انجام می‌شوند.
وی افزود: دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران بیشترین تعداد پژوهش‌های علوم انسانی کشور را انجام می‌دهد که این حدود ۷٪ آن‌ها را در بر می‌گیرد، بنابراین دانشگاه علامه طباطبایی رتبه دوم کمیت تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی را به خود اختصاص داده است.
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری گفت: همچنین در این حوزه، دانشگاه‌های اصفهان و تربیت مدرس از جهت کمیت علم تولید شده در رتبه‌های سوم و چهارم قرار دارند و دانشگاه‌های شهید بهشتی، فردوسی مشهد، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شیراز و خوارزمی رتبه‌های بعدی را دارند که هر کدام حدود ۴ تا ۳ درصد علم علوم انسانی کشور را تولید می‌کنند.
دهقانی افزود: میزان اثرگذاری پژوهش‌های علوم انسانی در دانشگاه‌های مختلف یکسان نیست. ۲۴٪ استنادهایی که به حوزه علوم انسانی کشور صورت گرفته متعلق به علوم انسانی دانشگاه تهران است و دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران در جایگاه دوم قرار دارد به طوری که این دانشگاه بیش ۸٪ از استنادها را دریافت کرده هر چند دانشگاه تربیت مدرس از لحاظ کمیت تولید علم در جایگاه چهارم قرار گرفته، اما از لحاظ تعداد کل استنادهای دریافت شده در حوزه علوم انسانی در مرتبه سوم کشور قرار دارد و بعد از این دانشگاه، دانشگاه اصفهان قرار گرفته است.
وی افزود: این دانشگاه‌ها به ترتیب نزدیک به ۸٪ و بیش از ۶٪ از استنادها را دریافت کرده‌اند و بعد از این دانشگاه‌ها، دانشگاه‌های شهید بهشتی، شیراز، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، خوارزمی و مازندران به ترتیب بیشترین میزان استنادها در این حوزه را دریافت و میزان استنادهای آن‌ها بین ۲ تا ۵ درصد از کل استنادهایی است که به پژوهش‌های علوم انسانی کشور صورت گرفته است.
دهقانی عنوان کرد: یکی از شاخص‌های تعیین میزان اثرگذاری کمیت علم تولید شده، متوسط تعداد استنادهای صورت گرفته به ازاء هر مقاله است كه در این روش تعداد استنادهای دریافت شده در یک دانشگاه بر تعداد مقالات همان دانشگاه تقسیم می‌شود به این صورت مشخص می‌شود که به ازا هر مقاله تولید شده به طور متوسط چه میزان استناد دریافت شده بهترین روش برای محاسبه میزان اثرگذاری پژوهش‌ها هنجاری‌سازی (نرمال‌سازی) استنادها است.
دهقانی در ادامه گفت: شانس دریافت استناد پژوهش‌هایی که به زبان فارسی و فقط در سطح ملی منتشر می‌شود کمتر از آن‌هایی است که به زبان انگلیسی و در سطح بین‌المللی منتشر می‌شوند، زیرا اندازه جامعه علمی که به صورت بالقوه می‌توانند به آن ها استناد دهند متفاوت است. اما، این عامل مانع از آن نیست که افزایش تعداد استنادها را نادیده بگیریم و فرهنگ استناد را فراموش کنیم، زیرا استناد به مفهوم استفاده است و پژوهشی که مورد استفاده قرار نگیرد بی اثر است.
وی گفت: بررسی متوسط تعداد استناد به ازا هر مقاله در حوزه علوم انسانی نشان می‌دهد که مؤثرترین پژوهش‌های علوم انسانی توسط پژوهشگران دانشگاه شیراز صورت می‌پذیرد و نسبت تعداد استناد به مقاله این دانشگاه ۰.۵۸ ( پنجاه و هشت صدم) است، به این مفهوم که به هر دو مقاله اندکی بیش از یک استناد صورت می‌گیرد و این رقم برای دانشگاه تهران ۰.۵ (پنج دهم) است و معنی آن این است که از هر دو مقاله منتشر شده در حوزه علوم انسانی دانشگاه تهران یکی از آن‌ها یک استناد دریافت می‌کند و دانشگاه شهید چمران اهواز در جایگاه سوم کشور از این لحاظ قرار دارد و از وضعیتی مشابه دانشگاه تهران برخوردار است. براساس شاخص متوسط تعداد استناد به ازا هر مقاله، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، علامه طباطبایی، الزهرا(س)، خوارزمی، شهید بهشتی و اصفهان به ترتیب رتبه‌های چهارم تا دهم کشور را کسب کرده‌اند.
سرپرست ISC در پایان گفت: هر چند کمیت تولید علم شرط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست. میزان بهره‌گیری جامعه علمی از تولید علم صورت گرفته بیانگر میزان کارآمدی آن است و این بهره‌گیری همان استفاده است که از طریق شمارش استنادها مشخص می‌شود.
دهقانی با اشاره به انتشار بیش از یکصد هزار مقاله پژوهشی توسط پژوهشگران علوم انسانی جمهوری اسلامی ایران گفت: این تعداد شامل ۳۴٪ از کل پژوهش‌هایی است که در مجلات علمی ـ پژوهشی و ترویجی در سطح ملی منتشر شده‌اند و بیش از ۲۰٪ پژوهش‌های ثبت شده در پایگاه استنادی آی.اس.آی در ۲۵ سال گذشته متعلق به حوزه علوم انسانی و اجتماعی است که سهم علوم انسانی و هنر به تنهایی حدود ۸٪ از کل اطلاعات نمایه شده در این پایگاه است.
وی با اشاره به اینکه بالحاظ کردن این واقعیت که رشته‌های تحصیلی از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر متفاوت است، گفت: سهم پژوهشی دانشگاه‌ها از علوم انسانی یکسان نیست و در بررسی پژوهش‌های علوم انسانی تنها نباید به کمیت علم تولید شده بسنده کرد بلکه کیفیت پژوهش‌ها و میزان اثرگذاری آن‌ها در سطح جامعه علمی نیز از اهمیت برخوردار است.
سرپرست ISC گفت: بررسی معتبرترین مجلات علمی ـ پژوهشی و ترویجی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) نشان می‌دهد که نزدیک به ۱۴٪ پژوهش‌های علوم انسانی کشور در دانشگاه تهران انجام می‌شوند.
وی افزود: دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران بیشترین تعداد پژوهش‌های علوم انسانی کشور را انجام می‌دهد که این حدود ۷٪ آن‌ها را در بر می‌گیرد، بنابراین دانشگاه علامه طباطبایی رتبه دوم کمیت تولید علم کشور در حوزه علوم انسانی را به خود اختصاص داده است.
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری گفت: همچنین در این حوزه، دانشگاه‌های اصفهان و تربیت مدرس از جهت کمیت علم تولید شده در رتبه‌های سوم و چهارم قرار دارند و دانشگاه‌های شهید بهشتی، فردوسی مشهد، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شیراز و خوارزمی رتبه‌های بعدی را دارند که هر کدام حدود ۴ تا ۳ درصد علم علوم انسانی کشور را تولید می‌کنند.
دهقانی افزود: میزان اثرگذاری پژوهش‌های علوم انسانی در دانشگاه‌های مختلف یکسان نیست. ۲۴٪ استنادهایی که به حوزه علوم انسانی کشور صورت گرفته متعلق به علوم انسانی دانشگاه تهران است و دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران در جایگاه دوم قرار دارد به طوری که این دانشگاه بیش ۸٪ از استنادها را دریافت کرده هر چند دانشگاه تربیت مدرس از لحاظ کمیت تولید علم در جایگاه چهارم قرار گرفته، اما از لحاظ تعداد کل استنادهای دریافت شده در حوزه علوم انسانی در مرتبه سوم کشور قرار دارد و بعد از این دانشگاه، دانشگاه اصفهان قرار گرفته است.
وی افزود: این دانشگاه‌ها به ترتیب نزدیک به ۸٪ و بیش از ۶٪ از استنادها را دریافت کرده‌اند و بعد از این دانشگاه‌ها، دانشگاه‌های شهید بهشتی، شیراز، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، خوارزمی و مازندران به ترتیب بیشترین میزان استنادها در این حوزه را دریافت و میزان استنادهای آن‌ها بین ۲ تا ۵ درصد از کل استنادهایی است که به پژوهش‌های علوم انسانی کشور صورت گرفته است.
دهقانی عنوان کرد: یکی از شاخص‌های تعیین میزان اثرگذاری کمیت علم تولید شده، متوسط تعداد استنادهای صورت گرفته به ازاء هر مقاله است كه در این روش تعداد استنادهای دریافت شده در یک دانشگاه بر تعداد مقالات همان دانشگاه تقسیم می‌شود به این صورت مشخص می‌شود که به ازا هر مقاله تولید شده به طور متوسط چه میزان استناد دریافت شده بهترین روش برای محاسبه میزان اثرگذاری پژوهش‌ها هنجاری‌سازی (نرمال‌سازی) استنادها است.
دهقانی در ادامه گفت: شانس دریافت استناد پژوهش‌هایی که به زبان فارسی و فقط در سطح ملی منتشر می‌شود کمتر از آن‌هایی است که به زبان انگلیسی و در سطح بین‌المللی منتشر می‌شوند، زیرا اندازه جامعه علمی که به صورت بالقوه می‌توانند به آن ها استناد دهند متفاوت است. اما، این عامل مانع از آن نیست که افزایش تعداد استنادها را نادیده بگیریم و فرهنگ استناد را فراموش کنیم، زیرا استناد به مفهوم استفاده است و پژوهشی که مورد استفاده قرار نگیرد بی اثر است.
وی گفت: بررسی متوسط تعداد استناد به ازا هر مقاله در حوزه علوم انسانی نشان می‌دهد که مؤثرترین پژوهش‌های علوم انسانی توسط پژوهشگران دانشگاه شیراز صورت می‌پذیرد و نسبت تعداد استناد به مقاله این دانشگاه ۰.۵۸ ( پنجاه و هشت صدم) است، به این مفهوم که به هر دو مقاله اندکی بیش از یک استناد صورت می‌گیرد و این رقم برای دانشگاه تهران ۰.۵ (پنج دهم) است و معنی آن این است که از هر دو مقاله منتشر شده در حوزه علوم انسانی دانشگاه تهران یکی از آن‌ها یک استناد دریافت می‌کند و دانشگاه شهید چمران اهواز در جایگاه سوم کشور از این لحاظ قرار دارد و از وضعیتی مشابه دانشگاه تهران برخوردار است. براساس شاخص متوسط تعداد استناد به ازا هر مقاله، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، علامه طباطبایی، الزهرا(س)، خوارزمی، شهید بهشتی و اصفهان به ترتیب رتبه‌های چهارم تا دهم کشور را کسب کرده‌اند.
سرپرست ISC در پایان گفت: هر چند کمیت تولید علم شرط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست. میزان بهره‌گیری جامعه علمی از تولید علم صورت گرفته بیانگر میزان کارآمدی آن است و این بهره‌گیری همان استفاده است که از طریق شمارش استنادها مشخص می‌شود.
