سیاستگذاری گردشگری ایران باید از طریق گفت‌وگوی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی شکل بگیرد
گروه دانشگاه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه ما درک نکرده‌ایم باید از چه پارادایمی در سیاستگذاری گردشگری استفاده کنیم گفت: از طریق شبکه‌های اجتماعی باید برای گردشگری طرح مسئله و برنامه‌ریزی کنیم؛ باید صدای گردشگران را بشنویم و آن‌ها باید در برنامه‌ریزی کمک کنند.
در ابتدای این نشست، رحیم یعقوب‌زاده، رئیس مرکز گردشگری علمی- فرهنگی دانشجویان ایران با ارائه توضیحاتی از اجرای طرح نشست‌های تخصصی چشم‌انداز صنعت گردشگری توسط مرکز گردشگری اظهار کرد: این طرح با هدف بهره‌گیری از تخصص نخبگان در حوزه گردشگری و انتقال راهکارهای آن‌ها به تصمیم‌گیران از مهرماه ۹۴ آغاز شده است و تا پایان مهر ۹۵ ادامه خواهد داشت. تاکنون ۵ نشست با عناوین «جوانان و مصرف گردشگری»، «باید‌ها و نبایدهای طبیعت گردی در ایران»، «چالش‌های آموزش گردشگری در ایران» و «دیپلماسی گردشگری (فرصت‌ها و چالش‌ها)» و «اثر متقابل فرهنگ و گردشگری» با حضور سخنرانان برجسته حوزه گردشگری برگزار شده است.
وی همچنین با اشاره به فعالیتهای و اقدامات مرکز همچون برگزاری بازدیدهای علمی-فرهنگی افزود: این مرکز تا کنون ده دوره از طرح ملی «ایران، مرز پرگهر» را در سراسر کشور اجرا نموده است که در یازدهمین مرحله از این طرح تعداد ۹۰ اردوی علمی-فرهنگی برای اعضای بنیاد ملی نخبگان اجرا خواهد شد.
یعقوب‌زاده در پایان سخنان خود با معرفی سایت مرکز گردشگری اظهار کرد: سایت جدید مرکز با ارتقاء به هفت زبان زنده دنیا جامع‌ترین سایت در اطلاع رسانی گردشگری در کشور می‌باشد که تا پایان بهمن ماه رونمایی خواهد شد و پس از راه اندازی کانال تلگرام و اینستاگرام کاربران می‌توانند از این طریق نیز از اطلاعات سایت بهره‌مند گردند.
در ادامه نشست دکتر نعمت الله فاضلی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به طرح دیدگاه‌های خود در خصوص شبکه‌های اجتماعی و تاثیرات آن رویداد گردشگری پرداخت. وی در ابتدای سخنان خود از شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک امر پروبلماتیک نوظهور یاد کرد و افزود: در جهان کنونی با فرآیندهای مختلفی همچون جهانی شدن، تجاری شدن، کالایی شدن، فردی شدن و در نهایت گردشگرانه شدن یا همان سفری شدن مردم به عنوان یک فرآیند جمعی روبرو هستیم که پیامدهای مختلفی را در پی دارد.
فاضلی با طرح این سوال که شبکه‌های اجتماعی و به ویژه موبایل چه نقشی را در فرآیند گردشگرانه شدن زندگی مردم ایفا می‌کنند و نحوه سیاستگذاری بر این امر چیست، اظهار کرد: همگانی، همه جایی و همه زمانی شدن امر گردشگری اولین کاری ست که شبکه‌های اجتماعی برای گردشگری ایجاد می‌کند. تا قبل از پیدایش شبکه‌هایی همچون تلگرام و اینستاگرام و..... وبگردی و در واقع وبگاه‌ها به انتقال این مقوله می‌پرداختند.
وی با اشاره به اینکه شرایط کنونی با گذشته بسیار فرق کرده بیان داشت: در گذشته انتقال و جابه جایی امر معمولی نبود و اصولا انتقال و سفر با مجموعه وسیعی از تشریفات انجام می‌شد اما در عصر جدید زندگی به سمت سیال بودن و حرکت پیش می‌رود و اینجاست که شبکه‌های اجتماعی اینجابه جایی را با تصاویر، ایماژ‌ها، نماد‌ها، اصوات و... به سرعت توسعه می‌دهد. عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بیان کرد: شبکه‌های اجتماعی حس گردشگرانه شدن زندگی را در انسان‌ها درونی می‌کند و درواقع جاذبه‌های مختلفی از گردشگری را برای ما بازنمایی می‌کنند.
کاربران شبکه‌های اجتماعی مستندسازانی قوی در گردشگری
او شبکه‌های اجتماعی را عقل متصل انسان در معنا بخشیدن سفر دانست و بیان کرد: ما به سفر می‌رویم که عکس بگیریم و رد پای خود را تثبیت کنیم و بهانه‌ای داشته باشیم که آن رد پا‌ها را بسازیم. موبایل‌ها امکان ذخیره‌سازی فرهنگ روزمره را فراهم کردند که این امکان در گردشگری وسیع‌تر است.
این انسان‌شناس معتقد است: اگر موبایل‌ها در زمان هخامنشیان بودند، درباره تاریخ طور دیگری فکر می‌کردیم، اما ۱۰۰ سال بعد همه ما در تاریخ می‌مانیم و بیشتر موفقیت‌های ما که تعریف و مستندسازی شده، در سفر بوده است. ما به کمک شبکه‌های اجتماعی زمان را ذخیره می‌کنیم.
موبایل نیز همچون اتومبیل کمک به سفر می‌کند
فاضلی گفت: معتقدم اگر موبایل نبود، سفرهای نوروزی هم زیاد نبود. برخی فکر می‌کنند چون اتومبیل زیاد شده این اتفاق افتاده است، در حالیکه اصلا اینطور نیست. سفر به اضافه اتومبیل علاوه بر موبایل، یک مجموعه را شکل می‌دهد.
گردشگری، بازیگوشی نیست
او ادامه داد: تلویحا این تصور را داریم که گردشگری و سفر یک اتفاق‌گاه و بی‌گاه و یا انتخاب غیرالزام ساختاری زندگی است، به همین دلیل یک بازیگوشی تصور می‌شود، یعنی هر وقت پول داشته باشیم سفر می‌رویم، هر وقت نداشته باشیم نمی‌رویم، در حالیکه اینطور نیست، چون به تعبیر انسان شناس‌ها و نظریه‌پردازان اجتماعی، زندگی مجموعه‌ای از جابجایی‌ها است و مساله گردشگری به بنیادهایی اساسی‌تری از تفریح، بازیگوشی و لحظه‌ای آرامش پیدا کردن بسط پیدا می‌کند.
این صاحب نظر حوزه انسان‌شناسی و مسائل اجتماعی یکی از وظایف شبکه‌های اجتماعی را دموکراتیک کردن گردشگری عنوان کرد و بیان کرد: میلیون‌ها ایرانی از هر قشری داوطلبانه وقت خود را صرف گشتن در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و با سهیم شدن در این امر داوطلبانه به باز تفسیر طبیعت، فرهنگ و تاریخ از منظر گردشگرانه می‌پردازند.
تبدیل یک صحنه به یک ثروت وظیفه شبکه‌های اجتماعی است
این استاد دانشگاه تبدیل یک صحنه به ثروت را فرمول توسعه اقتصادی دانست که هم اکنون توسط شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود؛ برای مثال یک گردشگر با رفتن به ابیانه و تولید ایماژهایی همچون تصویر، صدا، فیلم و واژه‌ها معنایی جدیدی از آن منطقه ایجاد می‌کند که با انتشار آن در شبکه‌های اجتماعی نه تنها آن را زنده می‌کند بلکه منجر به جذب گردشگر و در نتیجه تجاری شدن آن می‌شود. درواقع این پایگاه‌ها و شبکه‌ها هستند که با افزودن رنگ و تصویر و صدا و واژه‌ها اماکن را زیبا‌تر به ما جلوه می‌دهند و اینجاست که نگاه خیره گردشگری نگاه عمومی زندگی می‌شود.
وی افزود: با سفر رفتن آلزایمر فرهنگی برطرف می‌شود و اماکن تاریخی‌ای که فراموش شده‌اند دوباره احیاء می‌شوند.
او همچنین با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی، گردشگری را رواج می‌دهند و بازنمایی از جاذبه‌ها ارائه می‌دهند، گفت: شبکه‌های اجتماعی گردشگری را بازنمایی می‌کنند که در این صورت اولین اتفاق، تغییر واقعیت متناسب با منافع ایدئولوژی و واقعیت‌های تاریخی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این‌باره به ذکر مثالی پرداخت و افزود: رسانه‌ها درباره اثر جهانی «استون ایج» در انگلستان، آن چنان تبلیغ کرده‌اند که دیدن آن امری اجتناب‌ناپذیر است، ولی واقعیت آن کاملا متفاوت است. وقتی به منطقه می‌روید در نخستین نگاه بازدیدکنندگان را سرگردان می‌یابید. جذابیت چنین اثری به برخورد شبکه‌های اجتماعی ارتباط دارد که در بازنمایی آن، جاذبه‌ای گردشگری را پدید آورده‌اند.
سیاستگذاری گردشگری ایران باید از طریق گفت‌وگوی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی شکل بگیرد
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما متوجه نشده‌ایم از چه پارادایم سیاستگذاری باید استفاده کنیم، افزود: برنامه ریزی در شبکه‌های اجتماعی از سطح پایین تری انجام می‌شود، اگر گردشگری هم بخواهد برنامه ریزی کند باید از طریق «مردم» این کار را انجام دهد. از طریق شبکه‌های اجتماعی باید برای گردشگری طرح مساله و برنامه ریزی کنیم. باید صدای گردشگران را بشنویم، آن‌ها باید در برنامه ریزی کمک کنند.
فاضلی تاکید کرد: سیاستگذاری گردشگری ایران باید از طریق گفت‌وگوی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی شکل گیرد، آنچه از دهه ۹۰ میلادی در اروپا شکل گرفته است، چون این شبکه‌های اجتماعی هستند که می‌توانند نقایص را برملا کنند.
شبکه‌های اجتماعی مسری هستند
وی گفت: کاربران شبکه‌های اجتماعی با تماشای یک فیلم و ارسال آن به گروه‌های مختلف و تسری بخشیدن اطلاعات در امتداد این شبکه‌ها قرار می‌گیرند و درواقع موقعیت‌های گردشگری را ما انسان‌ها می‌سازیم و سیاستگذاری می‌تواند موفق باشد که عده بیشتری را مشغول گردشگری کند.
از صدای گردشگری نترسیم
وی در پایان با اشاره به بحران سیاستگذاری در ایران و عدم تعریف این پارادایم در شبکه‌های اجتماعی خاطرنشان کرد: از آنجا که مردم ایران دانش کاملی درباره سفر و گردشگری ندارند می‌توان با برنامه ریزی در این شبکه‌ها اصول این دانش را رواج داد. در کشور تلویحا درباره گردشگری صحبت می‌شود، اما دانش کافی درباره آن وجود ندارد، بحث‌هایی هم که تا به حال درباره گردشگری شکل گرفته، همه به خاطر پول بوده است.
در پایان این مراسم با اهدا هدیه یادبود از نعمت الله فاضلی تقدیر به عمل آمد.
خاطرنشان می‌گردد، سخنرانی این نشست در قالب کتابچه‌ای در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
