دکتر سیدمحمدباقر حجتی گفت:
نظرات جدیدم موازین تاریخ قرآن را دگرگون می‌کند/ قرآن تنها یک نام دارد
گروه اندیشه: سیدمحمدباقر حجتی معتقد است که اگر شرایط فراهم بود، تاریخ قرآنی می‌نوشت که تاریخ قرآن موجود را منسوخ کند و نظرات جدیدش موازین تاریخ قرآن را دگرگون می‌کند. وی همچنین بر آن است که قرآن تنها یک نام دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سیدمحمدباقر حجتی، استاد برجسته علوم قرآن، در مراسم نکوداشتی که شنبه، 25 تیر در دانشگاه الزهرا(س) از وی و عبدالکریم بی‌آزار شیرازی به عمل آمد، گفت: قبل از آغاز سخن از همه عزیزانی که بنده را مورد لطف قرار دادند تشکر می‌کنم. بنده زمانی در دانشگاه الزهرا(س) به تدریس علوم قرآنی پرداختم. اما این کار در ادامه برای من دشوار شد و من توفیق خدمت در این دانشگاه را از دست دادم.
وی با بیان اینکه درباره به اینجانب دو کتاب نوشته شده است که یکی از آن‌ها با عنوان چهره ماندگار و دیگری ارج‌نامه‌ای است که توسط کتابخانه ملی منتشر شده است، افزود: من سالهای پیش از انقلاب در دانشکده الهیات دانشگاه تهران، به تدریس علوم قرآن عنایت داشتم. تلاش‌های ما در آن زمان منجر به تاسس گروه فرهنگ عربی و علوم قرآنی شد. در آن زمان محور تدریس در این رشته قرائت و ترجمه بود که تلاش میشد تا ترجمه به صورت اتیمولوژی باشد تا جذابیت داشته باشد.
این استاد علوم قرآنی بیان کرد: در آن زمان من کتاب تاریخ قرآن زنجانی را تدریس می‌کردم که البته مورد استقبال دانشجویان واقع نشد و من یادداشت‌هایی را در این خصوص به صورت جزوه تدریس می‌کردم که آقایان باهنر و برقعی به اصرار از من خواستند تا این جزوه را منتشر کنم که البته من مخالف بودم، اما این کار انجام شد و البته اکنون این کتاب اغلاط بسیاری دارد.
حجتی با بیان اینکه تاریخ قرآنی که اکنون و به صورت مکرر چاپ می‌شود، شامل دیدگاه‌های جدید او نیست، گفت: اگر این کتاب را از نو می‌نوشتم، موازین تاریخ قرآن دگرگون میشد.
وی با بیان اینکه در تاریخ قرآن نظرات متفاوتی در خصوص نام‌های قرآن داریم، گفت: شخصی به نام هلالی در اندلس معتقد بود که قرآن نود و اندی نام دارد، اما بر اساس نظریه‌ای دیگر 50 نام ذکر شده است. در روضة الجنان خواندم که 43 نام ذکر شده است، اما اکنون اکثر علما اعتقاد دارند که نام‌های قرآن عبارتند از قرآن، فرقان، ذکر و کتاب و این درحالی است که قرآن تنها یک نام دارد.
استاد علوم قرآنی افزود: نام در واقع عَلَم است و سه نوع دارد یا جامد است یا کنیه و یا لقب و ما نام دیگری نداریم. قرآن فقط یک نام دارد که عَلَمِ کتاب آسمانی مسلمین است و آن قرآن است.
وی ادامه داد: هیچ کدام از نام‌های دیگر، عَلَمِ قرآن نیست. مسلمانان پیرو قرآن‌اند و نه اهل کتاب، کتاب دهها معنا و مصداق دارد و وقتی می‌گوییم من امروز کتاب خواندم، به این معنا نیست که من امروز قرآن خواندم.
حجتی تصریح کرد: فرقان نیز در 7 جای قرآن آمده است که تنها در یک مورد در خصوص قرآن است و در این مورد نیز وصف قرآن است و الا در بقیه جاها به معنای دیگری اطلاق شده است. فرقان صفت قرآن است و دیگر نام‌هایی هم که برای قرآن ذکر شده است، معانی مصدری دارد. ما در سوره آل‌عمران می‌بینیم بسیار عنوان کتاب ذکر شده است، اما مراد قرآن نیست. شما الان نمی‌توانید بگویید پیرو فرقان هستید و در واقع مسلمانان پیرو قرآن هستند.
وی با بیان این که مراد از ذکر در آیه «ص وَالْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ: صاد سوگند به قرآن پراندرز» (ص،1) قرآن نیست، گفت: تنها در یک جا ذکر به معنای قرآن است که باز اینجا ذکر، نامی برای قرآن نیست، بلکه منظور این است که قرآن فطرت را به ما یادآوری می‌کند. انسان بر اساس فطرت خلق شده است و قرآن نیز بیان‌کننده فطریات انسان است. انسان‌ها مسلمان به دنیا می‌آیند، زیرا قرآن مساوی با فطرت انسان است و به همین خاطر است که برنارد شاو می‌گفت: بشر برای اینکه بتواند بر مشکلات و مصائب، دردها، بیچارگی‌ها و جنگ‌ها فائق شود، ناگزیر باید زیر چتر قرآن قرار بگیرد و البته بسیاری از اندیشمندان دیگر نیز چنین نظری دارند.
حجتی افزود: اگر چشمانم یاری می‌کرد و نیز کتابخانه فراهمی داشتم، تاریخ قرآنی می‌نوشتم که همه تاریخ قرآن‌ها را منسوخ کند.
وی ادامه داد: متاسفانه ما پس از وفات علما به دنبال استفاده از آن‌ها می‌رویم و نمونه این مورد علامه شهرانی بود که دانش بسیاری داشت و در همه فروع علم بی‌نظیر بودند.
همچنین این پیشکسوت قرآنی به بیان خاطره جلسه تصویب رشته علوم قرآنی پرداخت و گفت: در جلسه تصویب رشته علوم قرآنی اکثر اعضا شورای عالی انقلاب فرهنگی مخالف تاسیس این رشته بودند و در آن جلسه بنده، آیت‌الله ری‌شهری، مرحوم سیدجعفر شهیدی و قاضی عسگر حضور داشتیم و با دفاعی که انجام شد، نظر شورا برگشت و با اکثریت آرا تاسیس این رشته تصویب شد. بعد از آن جلسه می‌گفتند که اگر من در این زمینه صحبت نمی‌کردم، تاسیس این رشته تصویب نمی‌شد.
وی با بیان اینکه درباره به اینجانب دو کتاب نوشته شده است که یکی از آن‌ها با عنوان چهره ماندگار و دیگری ارج‌نامه‌ای است که توسط کتابخانه ملی منتشر شده است، افزود: من سالهای پیش از انقلاب در دانشکده الهیات دانشگاه تهران، به تدریس علوم قرآن عنایت داشتم. تلاش‌های ما در آن زمان منجر به تاسس گروه فرهنگ عربی و علوم قرآنی شد. در آن زمان محور تدریس در این رشته قرائت و ترجمه بود که تلاش میشد تا ترجمه به صورت اتیمولوژی باشد تا جذابیت داشته باشد.
این استاد علوم قرآنی بیان کرد: در آن زمان من کتاب تاریخ قرآن زنجانی را تدریس می‌کردم که البته مورد استقبال دانشجویان واقع نشد و من یادداشت‌هایی را در این خصوص به صورت جزوه تدریس می‌کردم که آقایان باهنر و برقعی به اصرار از من خواستند تا این جزوه را منتشر کنم که البته من مخالف بودم، اما این کار انجام شد و البته اکنون این کتاب اغلاط بسیاری دارد.
حجتی با بیان اینکه تاریخ قرآنی که اکنون و به صورت مکرر چاپ می‌شود، شامل دیدگاه‌های جدید او نیست، گفت: اگر این کتاب را از نو می‌نوشتم، موازین تاریخ قرآن دگرگون میشد.
وی با بیان اینکه در تاریخ قرآن نظرات متفاوتی در خصوص نام‌های قرآن داریم، گفت: شخصی به نام هلالی در اندلس معتقد بود که قرآن نود و اندی نام دارد، اما بر اساس نظریه‌ای دیگر 50 نام ذکر شده است. در روضة الجنان خواندم که 43 نام ذکر شده است، اما اکنون اکثر علما اعتقاد دارند که نام‌های قرآن عبارتند از قرآن، فرقان، ذکر و کتاب و این درحالی است که قرآن تنها یک نام دارد.
استاد علوم قرآنی افزود: نام در واقع عَلَم است و سه نوع دارد یا جامد است یا کنیه و یا لقب و ما نام دیگری نداریم. قرآن فقط یک نام دارد که عَلَمِ کتاب آسمانی مسلمین است و آن قرآن است.
وی ادامه داد: هیچ کدام از نام‌های دیگر، عَلَمِ قرآن نیست. مسلمانان پیرو قرآن‌اند و نه اهل کتاب، کتاب دهها معنا و مصداق دارد و وقتی می‌گوییم من امروز کتاب خواندم، به این معنا نیست که من امروز قرآن خواندم.
حجتی تصریح کرد: فرقان نیز در 7 جای قرآن آمده است که تنها در یک مورد در خصوص قرآن است و در این مورد نیز وصف قرآن است و الا در بقیه جاها به معنای دیگری اطلاق شده است. فرقان صفت قرآن است و دیگر نام‌هایی هم که برای قرآن ذکر شده است، معانی مصدری دارد. ما در سوره آل‌عمران می‌بینیم بسیار عنوان کتاب ذکر شده است، اما مراد قرآن نیست. شما الان نمی‌توانید بگویید پیرو فرقان هستید و در واقع مسلمانان پیرو قرآن هستند.
وی با بیان این که مراد از ذکر در آیه «ص وَالْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ: صاد سوگند به قرآن پراندرز» (ص،1) قرآن نیست، گفت: تنها در یک جا ذکر به معنای قرآن است که باز اینجا ذکر، نامی برای قرآن نیست، بلکه منظور این است که قرآن فطرت را به ما یادآوری می‌کند. انسان بر اساس فطرت خلق شده است و قرآن نیز بیان‌کننده فطریات انسان است. انسان‌ها مسلمان به دنیا می‌آیند، زیرا قرآن مساوی با فطرت انسان است و به همین خاطر است که برنارد شاو می‌گفت: بشر برای اینکه بتواند بر مشکلات و مصائب، دردها، بیچارگی‌ها و جنگ‌ها فائق شود، ناگزیر باید زیر چتر قرآن قرار بگیرد و البته بسیاری از اندیشمندان دیگر نیز چنین نظری دارند.
حجتی افزود: اگر چشمانم یاری می‌کرد و نیز کتابخانه فراهمی داشتم، تاریخ قرآنی می‌نوشتم که همه تاریخ قرآن‌ها را منسوخ کند.
وی ادامه داد: متاسفانه ما پس از وفات علما به دنبال استفاده از آن‌ها می‌رویم و نمونه این مورد علامه شهرانی بود که دانش بسیاری داشت و در همه فروع علم بی‌نظیر بودند.
همچنین این پیشکسوت قرآنی به بیان خاطره جلسه تصویب رشته علوم قرآنی پرداخت و گفت: در جلسه تصویب رشته علوم قرآنی اکثر اعضا شورای عالی انقلاب فرهنگی مخالف تاسیس این رشته بودند و در آن جلسه بنده، آیت‌الله ری‌شهری، مرحوم سیدجعفر شهیدی و قاضی عسگر حضور داشتیم و با دفاعی که انجام شد، نظر شورا برگشت و با اکثریت آرا تاسیس این رشته تصویب شد. بعد از آن جلسه می‌گفتند که اگر من در این زمینه صحبت نمی‌کردم، تاسیس این رشته تصویب نمی‌شد.
