پایگاه اطلاعات علمی جهاددانشگاهی، تنها بانک با دسترسی آزاد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از روابط عمومی مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، فاطمه عظیم‌زاده سرپرست مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(SID)، در آستانه سیزدهمین سال فعالیت این مرکز گفت: بر اساس آخرین فهرست منتشر شده از سوی کمیسیون‌های نشریات علمی وزارت‌خانه‌های «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» هزار و 562 عنوان نشریه در کشور دارای رتبه علمی هستند؛ از این تعداد هزار و 417 عنوان دارای رتبه علمی پژوهشی و 145 عنوان صاحب رتبه علمی ترویجی هستند که در حال حاضر مقالات کلیه نشریات علمی پژوهشی و برخی نشریات پرمخاطب و با کیفیت علمی – ترویجی در تارگاه SID نمایه شده‌اند.

وی ضمن اعلام افزایش 4 درصدی تعداد نشریات سال 95 نسبت به سال گذشته، گفت: با بررسی روند انتشار نشریات علمی در 5 سال گذشته، در ابتدای دهه 90 شاهد رشد بی سابقه تعداد نشریات علمی-پژوهشی داخلی نسبت به سال‌های گذشته بودیم که این رشد به صورت متوسط 40 درصد بوده و در رشته علوم انسانی رشد 70 درصدی قابل مشاهده است.

وی در ادامه با اشاره به این نکته که رشد تعداد عناوین نشریات در این دوره بیشتر مربوط به تفکیک موضوعی یک نشریه به چند نشریه است و فقط بخش کمی از آن مربوط به انتشار عناوین جدید بوده است افزود: مطالعه دو شاخص اصلی (شاخص تاثیر IF و شاخص آنی II) موجود در بخش گزارش های استنادی (JCR) تارگاه SID در این زمان، نوساناتی معنی‌دار در تعداد نشریات دارای شاخص تاثیر و شاخص آنی را اثبات می‌کند، به صورتی که شاخص‌های فوق برای برخی نشریات افت ناگهانی را به همراه داشته و شمار نشریاتی که با تاخیر منتشر می‌شدند با افزایش مواجه شده است، در حالی که در سال‌های اخیر مجددا شاهد رشد کیفی نشریات هستیم.

سرپرست مرکز اطلاعات علمی ادامه داد: بیشترین رشد نشریات مربوط به سال 1390 است که بر اساس سیاست های اخذ شده، نشریات از نظر کمی رشد داشته اند و کمتر به کیفیت محتوا و مدیریت نشریات در این برهه توجه شده است و از آنجا که این امر در روزآمدی نشریات نیز تاثیر منفی داشته لذا در شاخص های علم سنجی نیز این رکود به چشم می خورد.

وی در ادامه با اشاره به میزان تولیدات علمی ایران در جهان گفت: سهم تولیدات علمی ایران در سطح بین المللی بر اساس اطلاعات منتشر شده در پایگاه اسکوپوس، در سال 1390 به میزان 1.4 درصد بود، اما در پایان سال 1394 این رقم به 1.7 درصد رسیده است در حالی که میزان رشد کمی نشریات علمی در سال 1390 نسبت به سال 1394 با اختلاف قابل ملاحظه ای روبرو است. این آمار بیانگر این مسأله است که میزان رشد تولیدات علمی ایران در جهان تنها با رشد کمی نشریات داخلی و افزایش تعداد آنها حاصل نمی شود. بنابراین لازم است قبل از تصمیم گیری برای افزایش شمار نشریات به اتخاذ سیاست های مناسب جهت رشد کیفی نشریات موجود پرداخته شود.

افزایش درصد رشد نشریات گروه تخصصی علوم پزشکی نسبت به سایر گروه‌های تخصصی

عظیم‌زاده با اشاره به فهرست کمیسیون نشریات علمی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی افزود: در گروه تخصصی علوم پزشکی 388 عنوان نشریه صاحب رتبه علمی پژوهشی هستند. نشریات این گروه با رشد 11 درصدی نسبت به سال قبل بیشترین افزایش را نسبت به نشریات سایر گروه‌های تخصصی داشته‌اند. 231 عنوان از نشریات این گروه به زبان انگلیسی و 157 عنوان به زبان فارسی منتشر می‌شوند.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی افزود: در فهرست کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، گروه تخصصی علوم انسانی با 568 عنوان نشریه علمی-پژوهشی و 77 عنوان نشریه علمی-ترویجی بیشترین سهم را در مقایسه با سایر گروه‌های تخصصی دارا است. در این گروه تخصصی که با رشد 3 درصدی در مقایسه با سال گذشته روبرو شده ، سهم نشریات ادبیات و زبان‌ها با 81 عنوان نشریه علمی-پژوهشی بیش از سایر عناوین است؛ ضمن آنکه گروه نشریات علوم اجتماعی با 78 عنوان و مدیریت با 64 عنوان در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. سایر نشریات گروه تخصصی علوم انسانی در زمینه‌های علوم سیاسی، علوم تربیتی، اقتصاد، فلسفه و کلام، تاریخ، تربیت بدنی، علوم قرآن و حدیث، جغرافیا، روانشناسی، فقه و حقوق، ادیان و مذاهب و عرفان، کتابداری آرشیو و نسخه پژوهی ، حسابداری، مالی و اخلاق منتشر می شوند.

وی در ادامه با اشاره به رشد 3 درصدی نشریات گروه تخصصی کشاورزی، منابع طبیعی و دامپزشکی خاطرنشان کرد: از 186 عنوان نشریه این گروه تخصصی که در زمینه آب و خاک، گیاهپزشکی، علوم دام، اکولوژی، زراعت، جنگلداری، مکانیزاسیون کشاورزی، صنایع چوب و کاغذ ، صنایع غذایی، علوم ترویج، اقتصاد کشاورزی، بیو تکنولوژی و ژنتیک گیاهی، باغبانی، شیلات، آبخیزداری بیابان، محیط زیست ، مرتع و دامپزشکی منتشر می‌شوند 175 عنوان علمی پژوهشی است.

عظیم‌زاده ادامه داد: در گروه تخصصی فنی و مهندسی که دارای 155 عنوان نشریه علمی پژوهشی و 37 عنوان نشریه علمی ترویجی است، سهم نشریات گروه عمران با 33 عنوان نشریه علمی-پژوهشی بیش از نشریات سایر مجموعه‌ها است؛ نشریات این گروه تخصصی که نسبت به سال قبل با رشد یک درصدی مواجه بوده‌اند، در زمینه‌های برق و کامپیوتر، مهندسی معدن، مهندسی زلزله، پدافند غیرعامل، مهندسی آب و مهندسی پزشکی ، مواد و متالوژی، مهندسی شیمی، نفت و پلیمر، صنایع، فناوری اطلاعات، مکانیک و مهندسی دریا دارای رتبه علمی هستند.

وی با اشاره به 30 عنوان نشریه گروه تخصصی هنر و معماری یادآور شد: در این گروه تخصصی 17 عنوان نشریه در زمینه معماری و 13 عنوان نشریه در زمینه هنر صاحب رتبه علمی هستند.

گروه تخصصی علوم انسانی، پیشتاز نشریات علمی ـ ترویجی

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی افزود: نشریات گروه تخصصی علوم پایه با 121 عنوان نشریه نسبت به سال گذشته دارای رشد 3 درصدی بوده‌اند و سهم نشریات علمی-پژوهشی 105 عنوان است. در این گروه تخصصی همانند سال گذشته نشریات مجموعه زیست‌شناسی با 33 عنوان نشریه علمی پژوهشی پیشتاز هستند.

وی در ادامه به نشریات علمی-ترویجی اشاره کرد و افزود: افزون بر نشریات علمی-پژوهشی، 145 نشریه دارای رتبه علمی-ترویجی هستند که گروه تخصصی علوم انسانی با 77 عنوان پیشتاز است و گروه تخصصی فنی و مهندسی با 37 و علوم پایه با 16 عنوان نشریه علمی-ترویجی بیشترین سهم را در مقایسه با سایر گروه‌های تخصصی به خود اختصاص داده‌اند.

عظیم‌زاده در پایان به وجود بانک‌های اطلاعاتی داخلی و نقش آن‌ها در زمینه‌سازی بسترهای مناسب جهت تحقیق و پژوهش در جامعه اشاره کرد و افزود: در سال‌های اخیر و با وجود بانک‌های اطلاعاتی مختلف در کشور و ایجاد فضای رقابتی، شاهد رشد تولیدات علمی و توسعه فرهنگ تحقیق و پژوهش در کشور هستیم.

وی با اشاره به میزان کم استناددهی پژوهشگران ایرانی به تولیدات علمی محققان هم‌وطن عنوان کرد: علت این امر را درسه بستر می‌توان جستجو کرد که بر این اساس جایگاه کیفی تولیدات علمی منتشر شده در نشریات داخلی، عدم وجود شبکه‌های علمی فعال در حوزه‌های تخصصی و برخی زمینه‌های فرهنگی از جمله این دلایل است.

عظیم‌زاده در ادامه گفت: در این میان پایگاه اطلاعات علمی جهاددانشگاهی (SID) به عنوان تنها بانک جامع اطلاعات علمی با دسترسی آزاد (Open Access) در کشور فضای مناسبی را جهت سهولت دسترسی به منابع علمی و ترویج اطلاعات جامع و روزآمد فراهم کرده است.

این پایگاه در آستانه سیزدهمین سال فعالیت خود تلاش می‌کند تا با ارتقای سیستم‌های موجود سطح کیفیت خدمات خود را بهبود بخشیده و به عنوان یک مرجع جامع و روزآمد نیاز محققان را در کشور و منطقه به بهترین نحو فراهم کند.