«امامت»؛ محور محتوایی سوره طه/ تألیف «پیامبر اندیشناک خلافت»

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود طیب حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: مدتی است بر روی محتوای سوره مبارکه طه تحقیقاتی را آغاز کرده‌ام و ادعای بنده این است که محتوای اصلی این سوره در مورد خلافت و امامت است.

وی از تألیف کتاب پیامبر اندیشناک خلافت در این مورد خبر داد و افزود: این اثر دو نکته بسیار مهم و قابل توجه را در بر دارد؛ اولین نکته اینکه تلاش شده تا تفسیری روان و ساده و قابل فهم برای عموم علاقه‌مندان به قرآن و حتی قشر تحصیل‌کرده دانشگاهی نوشته شود.

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: تمرکز در این تفسیر بر روی معنای آیت بوده و معنای دقیق کلمات ذکر شده است و در ادامه نیز معنا و غرض مختصر آیات بیان شده است.

طیب‌حسینی با بیان اینکه در این اثر برای تمامی بخش‌های سوره مبارکه طه، ارتباط لفظی و معنایی برقرار شده است گفت: براساس دیدگاهی که بنده در اثر ادعا کرده‌ام سوره مبارکه طه، یک واحد کلی است؛ اگرچه آیات متعدد و نسبتا زیادی هم دارد.

وی ادامه داد: مفسران در تفسیر این سوره مبارکه هفت تا هشت بخش معنایی و محتوایی را تفکیک کرده‌اند اما این سوره با وجود بخش‌های متعدد دارای غرض و هدفی واحد است.

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در تفسیر آیات از تفاسیر متعدد با تاکید بر معنای لغات و بیان غرض اصلی سوره استفاده شده است ولی در بیان اقوال مفسران از اختلاف اقوال به‌شدت پرهیز شده است و دیدگاهی که صحیح‌تر بوده و بخش‌ها را با هم مرتبط می‌کند بهره برده‌ام و این گونه اقوال بیان شده است.

وی افزود: یکی از فواید این اثر آن است که می‌تواند رابطه و پیوند میان قاری قرآن و محتوای سوره فراهم شود؛ یعنی روانی و سادگی نوشتاری سبب می‌شود تا قرائت‌کننده قرآن نه لزوما متخصص در قرائت بتواند با محتوا و معنای آن ارتباط خوبی برقرار کند.

طیب‌حسینی اظهار کرد: نکته قابل توجه دیگر در این اثر، آن است که تمام سوره یک غرض واحد دارد ولی تقریبا هیچ یکی از مفسران اعم از شیعه و سنی به این غرض در تفاسیر خود توجهی نکرده‌اند.

این محقق و قرآن‌پژوه تصریح کرد: بنده با قرائن قطعی و با استدلالات فراوان روشن کرده‌ام که پیامبر(ص) در عین اینکه با مشرکان مکه درگیر بوده است و آنان را به توحید فرا می‌خواند برای بعد از خود نیز برنامه و طرح داشته است و این سور نبوده که تنها به ایجاد و تثبیت نظام اسلامی بیاندیشد ولی برای بعد از آن هیچ فکری نداشته باشد.

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: برنامه و طرح پیامبر(ص) تربیت امام علی(ع) در طول دوران بعثت برای بعد از خود بوده است که البته اثبات این مسئله براساس آیات متعدد قرآن ممکن است اما اینکه در سوره طه این غرض بیان و ذکر شده باشد تا جایی که بنده در تحقیقاتم ملاحظه کرده‌ام مفسران شیعه و سنی به این مسئله توجهی نشان نداده‌اند.

وی افزود: پیامبر اسلام(ص) به‌شدت نسبت به آینده رسالت خویش بیمناک بوده‌اند و این بیمناکی نیز ناشی از آن بوده است که ممکن است در آینده افرادی از امتش مانند سامری که قوم موسی را از مسیر اصلی منحرف کرد مسیر امت اسلامی و رسالت پیامبر(ص) را به انحراف بکشند و این کار را با عوام‌فریبی و ایجاد برخی تهدید و تطمیع‌ها انجام دهند.

طیب حسینی بیان کرد: پیامبر(ص) این نگرانی‌ها را اندکی قبل از سوره مبارکه طه داشته است و بر ذهن شریف ایشان خطور می‌کرده است البته طراحی داشتند و همواره از خدا می‌خواستند که جانشینان شایسته‌ای داشته باشند اما این نگرانی‌ها نیز در ذهن ایشان وجود داشته است و خداوند سوره مبارکه طه را برای رفع این نگرانی‌ها و ایجاد آرامش بر قلب و ذهن شریف پیامبر(ص) نازل فرمودند.

وی با بیان اینکه البته این ادعای علمی است که بنده مطرح کرده‌ام ادامه داد: تلاش بنده این بوده است که این ادعا مبتنی بر تحلیل درست و علمی باشد و معتقدم که الفاظ سوره مرتبط با خلافت و امامت است اگرچه اغراض چندگانه‌ای از سوی مفسران برای آن ذکر شده است.

این محقق و قرآن پژوه عنوان کرد: 11 مجموعه روایت را در تایید این نظر ملاحظه کرده و دیده‌ام و این روایات نیز موید این دیدگاه است و ادبیات سوره نیز می‌تواند تاییدی بر این مسئله باشد.

وی افزود: آیات 9 تا 99 این سوره مبارکه مرتبط با قصه حضرت موسی(ع) است که سه بخش دارد و دو بخش آن مرتبط با موضوع جانشینی پیامبر(ص) است و بحث ماموریت موسی(ع) در برخورد با فرعون و سعه صدر آن حضرت و بحث سامری مطرح شده که مرتبط با مسئله خلافت است؛ همچنین قصه حضرت آدم و عدم سجده ابلیس نیز که در این سوره عنوان شده می‌تواند دال و مویدی بر طرح مسئله خلافت باشد.