اقلیت‌های دینی مورد حمایت اسلام هستند

محمدمهدی جعفری، پژوهشگر قرآن و نهج‌البلاغه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، درباره حقوق اقلیت‌های دینی در قرآن و متون دینی، اظهار کرد: قرآن اقلیت‌های دینی را کاملا به رسمیت شناخته است، به این شرط که به آنچه بر آنها نازل شده، یعنی تورات و انجیل، ایمان داشته باشند و طبق آنها عمل کنند. قرآن در آیه 62 سوره بقره می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَی وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يَحْزَنُونَ؛ هر یک از مسلمانان و یهود و نصاری و صابئان (پیروان حضرت یحیی) که از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیکوکاری پیشه کند، البته آنها از خدا پاداش نیک یابند و هیچ‌گاه بیمناک و اندوهگین نخواهند بود».

وی افزود: از نظر مذهبی، خداوند به پیروان ادیان مختلف که به خدا و عالم آخرت ایمان داشته و اهل عمل صالح باشند، مژده می‌دهد که نزد پروردگارشان پاداش دارند. زمانی که پیامبر اکرم(ص) وارد یثرب شد، این شهر دارای سابقه فرهنگی و تمدنی کهنی بوده و از دو گروه تشکیل شده بود، یکی بنی‌اسرائیل که در قرن اول میلادی بعد از اشغال فلسطین به دست رومیان، به طرف جنوب کوچ کرده و در اطراف یثرب ساکن شده بودند و دین یهود را ترویج می‌کردند. در قرن چهارم و پنجم میلادی نیز زمانی که سد مأرب در یمن شکست، تعدادی از قبایل یمنی نظیر اوس و خزرج به یثرب آمدند و در این شهر ساکن شدند. هر دوی این گروه‌ها دارای سابقه فرهنگی و تمدنی خوبی بودند.

این پژوهشگر قرآن و نهج‌البلاغه ادامه داد: بعد از ورود پیامبر(ص) به یثرب، قبایل اوس و خزرج به دلیل اختلافاتی که با یکدیگر داشتند و امیدوار بودند که با حضور پیامبر(ص) این اختلافات رفع شود، به اسلام ایمان آوردند، ولی غالب یهودیان ایمان نیاوردند و به ترویج دین یهود با روش خاص خودشان ادامه دادند. در واقع پیامبر(ص) نه آنها را مجبور کرد که ایمان بیاورند و نه آنها را از یثرب اخراج کرد، بلکه با آنها قراردادی دوجانبه بست، به این صورت که یهودیان می‌توانستند به عنوان شهروند درجه اول و معمولی در یثرب زندگی کنند و چنانچه دشمنی به آنها هجوم می‌آورد، مسلمانان موظف به یاری‌شان بودند و اگر دشمنی به مسلمانان حمله می‌کرد، یهودیان موظف بودند که به کمک مسلمانان بیایند. مسلمانان و یهودیان زندگی مسالمت‌آمیزی داشتند تا اینکه بر اثر قضایای جنگ خندق، پیامبر(ص) یهودیان را از مدینه اخراج کرد.

جعفری تصریح کرد: هم در زمان پیامبر اکرم(ص) و هم بعد از ایشان، اقلیت‌های دینی اعم از یهودی، مسیحی، صابئی و زرتشتی زندگی مسالمت‌آمیزی با مسلمانان داشتند و از همه حقوق شهروندی برخوردار بودند. این اقلیت‌ها مبالغی نظیر خمس و زکات و خراج را پرداخت نمی‌کردند، ولی در عوض، مالیاتی با عنوان جزیه از آنها گرفته می‌شد و در مقابل، از حقوق شهروندی برخوردار بودند، یعنی مورد حمایت اسلام قرار داشتند، البته گاهی برخوردهایی پیش می‌آمد، ولی از جانب مسلمانان نبود و اقلیت‌ها در جوامع اسلامی به خوبی زندگی می‌کردند.

وی در خصوص رعایت حقوق اقلیت‌های دینی در جامعه ایران، گفت: طبق قانون، اقلیت‌های دینی مورد حمایت هستند، در مجلس نماینده دارند، در احوال شخصیه، آزادند که طبق آموزه‌های دینی خودشان عمل کنند، محدودیت‌هایی که برای مسلمانان وجود دارد، در مورد آنها نیز صادق است و از امتیازات حقوقی مسلمانان برخوردارند؛ ولی نظر برخی افراد نسبت به آنها با متن قانون فرق می‌کند. قانون همه حقوق شهروندی را برای اقلیت‌های دینی به رسمیت شناخته، ولی برخی افراد ممکن است آنچه را قرآن و قانون در مورد آنها به رسمیت شناخته و روش پیامبر اکرم(ص) و جانشینان آن حضرت بوده است، در مورد اقلیت‌ها رعایت نکنند و در واقع رعایت حقوق اقلیت‌ها به شرایط سیاسی و اجتماعی بستگی دارد.