توصیه قرآن به توسعه صنعتی مسلمانان

به گزارش ایکنا، در آیات متعدد قرآن کریم به مسائل سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است؛ مواردی نظیر اقتصاد و معیشت مردم و آثار اجتماعی و سیاسی توجه یا بی‌توجهی به آن از سوی حکومت‌ها، سبک زندگی اقتصادی مسئولان، رعایت نکات شرعی در معاملات، کمک به فقرا، اهمیت عدالت و شیوه مناسب حکومتداری.

همچنین اشاره به موضوعاتی همانند خمس، قرض‌الحسنه، زکات، ربا، رزق حلال، اهمیت کار و تلاش و تولید و سایر موضوعات نشان‌دهنده اهمیت این مقولات نزد خداوند متعال است. در این راستا بنا داریم در ایام ماه مبارک رمضان به بررسی آیات سیاسی و اقتصادی قرآن کریم و تفاسیر مربوط به آنها بپردازیم.

یکی از مواردی که شاید کمتر مورد توجه عامه مردم قرار گرفته باشد، توجه خداوند متعال بر مقوله صنعت و فراگیری آن در راستای افزایش قدرت نظامی و اقتصادی مسلمانان است. خداوند در آیات متعددی از قرآن کریم بر ضرورت قوی شدن مسلمانان در جنبه‌های مختلف برای مقابله با دشمنان تأکید کرده است که یکی از مواردی که امروز به آن می‌پردازیم توسعه صنعتی مسلمانان است.

بیشتر بخوانید:

• رابطه کار جهادی و پیشرفت اقتصادی در قرآن کریم
• پاداش بزرگ الهی برای انفاق‌کنندگان

تأکید قرآن بر فراگیری صنعت

یکی از این موارد، آیه 80 سوره مبارکه انبیاء است که در این آیه آمده است: «وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنْتُمْ شَاكِرُونَ؛ و به داوود فن زره‌سازى آموختيم تا شما را از خطرات جنگتان حفظ كند پس آيا شما سپاسگزاريد».

قطعاً آموزش فن زره‌سازی را می‌توان به دیگر صنایع نیز تعمیم داد و از این سخن خداوند برداشت کرد که مسلمانان در هر لحظه باید برای مواجهه با خطرات احتمالی آماده بوده و به ویژه از جنبه صنعتی و نظامی، تا آنجا که در توان دارند خود را قوی کنند. در این باره مفسران زیادی نیز به بحث و بررسی پرداخته‌اند.

معنای «لبوس» در قرآن

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» درباره این آیه نوشته است: در مجمع البيان آمده است: كلمه «لبوس» اسم براى همه انواع سلاح است، و عرب به همه اقسام اسلحه لبوس مى‌گويد تا آنجا كه گفته است: بعضى گفته‌اند مقصود از آن در اينجا زره است. راغب نيز در مفردات در ذيل جمله «صنعه لبوس لكم» گفته مقصود از آن زره است.

و كلمه «باس» به معناى جنگ‌هاى خونين و سخت است، و گويا مراد از آن در آيه شريفه سختى و شدت فرود آمدن اسلحه دشمن بر بدن است. و ضمير در «علمناه» به داوود بر مى‌گردد، همچنانكه در جاى ديگر درباره آن جناب فرموده: «والنا له الحديد؛ آهن را برايش نرم كرديم» و معناى آيه اين است كه ما صنعت زره‌سازى را به داوود تعليم داديم تا براى شما زره بسازد و شما با آن وسيله از شدت فرود آمدن اسلحه بر بدن خود جلوگيرى كنيد. جمله «فهل انتم شاكرون» تقرير و تحريك بر شكر است.

صنعت بايد در خدمت به مردم باشد

آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه، مشابه علامه طباطبایی آورده است: در این آیه به يكى ديگر از مواهبى كه خدا به اين پيامبر بزرگ(ص) داده اشاره كرده مى‌گويد: ما ساختن زره را به او تعليم داديم، تا شما را در جنگ‌هايتان حفظ كند آيا خدا را بر نعمت‌هايش شكر می‌كنيد؟ مرحوم طبرسى در «مجمع البيان» مى‌گويد هرگونه اسلحه دفـاعـى و تهاجمى را مـانند زره، شمشير و نيزه شامل مى‌شود ولى قرائنى كه در آيات قرآن است نشان مى‌دهد كه «لبوس» در اينجا به معنى زره می‌‌باشد كه جنبه حفاظت در جنگ‌ها داشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی نیز در تفسیر نور به ده پیام زیر درباره این آیه اشاره کرده است:

1- اختراعات، الهاماتى الهى است. «عَلَّمْناهُ»

2- حضرت داود مبتكر صنعت زره‌سازى است. «عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ»

3- انبيا نيز اهل كار و فن و حرفه بوده‌اند. «صَنْعَةَ لَبُوسٍ»

4- انبيا مردم را از راه‌هاى طبيعى و عادّى بشرى حفظ مى‌كرده‌اند. «صَنْعَةَ لَبُوسٍ»

5- صنعت بايد در خدمت به مردم باشد، نه در سلطه‌ مستكبرين وافراد خاص. «لِتُحْصِنَكُمْ»

6- تدارك مقدّمات امور دفاعى امرى لازم و ضرورى است. «لِتُحْصِنَكُمْ»

7- نعمت امنيّت سزاوار شكرگزارى است. لِتُحْصِنَكُمْ‌ ... شاكِرُونَ‌ (امنيّت در سايه صنعت است) «صَنْعَةَ لَبُوسٍ‌ لِتُحْصِنَكُمْ»

8- همه (از مبتكر و مردم) بايد براى بهره‌مندى از اختراعات و صنايع از خداوند، تشكّر كنند. «شاكِرُونَ»

9- اولياى خداوند مى‌توانند با اذن الهى در طبيعت تصرف نمايند. «تَجْرِي بِأَمْرِهِ»

10- بادها نيز شعور دارند و فرمان خداوند و اولياى او را درك و اجرا مى‌كنند. «تَجْرِي بِأَمْرِهِ»

از مجموع این تفاسیر برداشت می‌شود که قرآن کریم تأکید زیادی بر توسعه اقتصادی مسلمانان دارد؛ به ویژه یکی از راهکارهایی که برای قوی شدن مسلمانان از جنبه اقتصادی، سیاسی و نظامی وجود دارد، توسعه صنعت است. از نظر قرآن توسعه صنعت امری ضروری محسوب می‌شود و باید در خدمت منافع عموم مسلمانان باشد.