بررسی فرقه‌گرایی تشیع نخستین و مذهب اباضیه در دوفصلنامه «هفت آسمان»
هفتاد و هفتمین شماره از دوفصلنامه هفت آسمان به صاحب امتیازی دانشگاه ادیان و مذاهب با مقالاتی از جمله «عمان و اباضیه معاصر»، «فرقه‌گرایی تشیع نخستین»، «درباره تومارهای بحرالمیت» و «رافضه: بررسی مقدماتی» به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از دوفصلنامه هفت آسمان، مقالاتی با عناوین «عمان و اباضیه معاصر»، «فرقه‌گرایی تشیع نخستین»، «درباره تومارهای بحرالمیت»، «رافضه: بررسی مقدماتی»، ««مُهر انبیا»: ماهیت استعاره‌ای مانوی» و «مفهوم «رستگاری» در آموزه آیین بودای پاک‌بوم» منتشر شده است.
عمان و اباضیه معاصر
در طلیعه نوشتار «عمان و اباضیه معاصر» آمده است: اباضیه از مذاهب پویای معاصر در جهان امروز است که صبغه تاریخی و کلامی‌اش نیز مد نظر پژوهشگران و محققان عرصه مذاهب واقع شده است. کشور عمان با سابقه‌ای کهن، امروزه پایتخت این مذهب به شمار می‌آید. شخصیتهای سیاسی و مذهبی فعال در این کشور جزء رهبران ملی و مذهبی مردم عمان‌اند و اباضیان در دوران معاصر از آنها به نحو شایسته‌ای پیروی می‌کنند. عمان و اباضیه معاصر را در خلال مطالعه دو مرجع اساسی می‌توان شناخت؛ حاکم اسلامی، و مفتی مذهب. وضعیت کنونی اباضیه معاصر مرهون تلاش‌های این دو شخصیت است. سلطان قابوس، حاکم و پادشاه رسمی این کشور و از شخصیتهای مهم اباضیه در دنیای معاصر بود؛ شخصیتی که زعامت سیاسی آنها را بر عهده داشت و در امامتی شبیه به مرحله ظهور، با سیاست‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی‌اش عهده‌دار هدایت مردم در کشور عمان بود. از طرف دیگر، عنصر فعال و مفتی این کشور، احمد بن حمد خلیلی است که با شیوه‌های متنوع و راهکارهای فقهی سبب دوری مردم از بدعت‌ها و تبیین مسائل و احکام جدید با روش اجتهادی خویش شده است. وی به سماحت و سهولت شریعت توجه بسیار دارد و مکتب جدیدی را در فتوادادن پایه‌ریزی کرده است. این مقاله عهده‌دار بررسی نقش و فعالیت‌های این دو مرجع مهم در مذهب اباضیه در عمان معاصر است.
فرقه‌گرایی تشیع نخستین
نویسنده مقاله «فرقه‌گرایی تشیع نخستین» در طلیعه نوشتار خود آورده است: مارشال هاجسون در این مقاله، در پی پاسخگویی به چند پرسش در زمینه شکلگیری تشیع نخستین و پایایی آن در تاریخ است؛ تشیع نخستین چگونه فرقه‌گرا شد؟ در صدر اسلام با آنکه بسیاری از جریان‌های مخالف جریان حاکم (خلافت) جذب اهل تسنن شدند، شیعه چگونه توانست تفاوت‌های اختصاصی‌اش را حفظ کند و تعمیق بخشد و به عنوان فرقهای توانمند و مستقل از اهل سنت به حیات خویش ادامه دهد؟ استقلال مذهبی غلات و مزایای راهبردی گرایش‌های فرقهای دوران امامت امام جعفر صادق (ع) در پافشاری تشیع بر اصول نخستین و آمیختهنشدن با اهل سنت مؤثر افتاد. طرد علی (ع) از خلافت پس از پیامبر (ص) نخستین شکستی بود که بر پیکره تشیع وارد آمد و در این میان افرادی همچون مالک اشتر، محمد بن ابوبکر، سلمان فارسی و ... نقش منحصر به فردی برای ایشان و برخی از اولادش قائل شدند که بعدها با گسترش نگرش‌های غالیانه غلات رشد کرد. البته بسیاری از عقاید غلات را امام جعفر صادق (ع) تصحیح کردند و نص بر امامت طرح شد و گسترش یافت و مهمترین مؤلفه امامت شیعی شناخته شد. در ادامه نیز منصوصبودن ائمه و انحصار آن در دوازده امام از نسل علی (ع)، موجبات شکلگیری تشیع اثناعشری را فراهم آورد.
«مُهر انبیا»: ماهیت استعاره‌ای مانوی
در چکیده مقاله ««مُهر انبیا»: ماهیت استعاره‌ای مانوی» می‌خوانیم: در این مقاله مفهوم «مُهر انبیا» یا به عبارت دیگر مفهوم خاتم‌النبی‌بودن مانی بررسی شده است. نویسنده در پی آن است تا تفاوت میان مفهوم «مُهر انبیا»ی مانی و «خاتم‌النبی»بودن حضرت محمد (ص) را نشان دهد. وی در ابتدای مقاله نشان می‌دهد که نویسندگان مسلمان در کتاب‌های خود گفته‌اند مانی ادعا کرده که «خاتم‌النبیین» است، اما در ادامه مقاله و با بررسی ریشه‌ها و شواهد اصطلاح «مُهر» در متون مانوی، گنوسی و مسیحی‌یهودی نشان می‌دهد که منظور مانی به هیچ وجه مفهوم «خاتم‌النبیین»، آن‌گونه که در اسلام مطرح شده، نبوده است. مانی خود را رسول و تجلی عیسی مسیح خوانده بود و برای رسولان هم جایگاه والایی قائل بود و هرگز خود را «نبی» نمی‌نامید. در متون ایرانی نیز، مانی همیشه فریستگ یا فرستاده روشن نامیده شده است.
انتهای پیام
