پنج گام تا مهجوریت‌زدایی از قرآن کریم
به اعتقاد حجت‌الاسلام جلالی تنها زمانی قرآن از غربت بیرون می‌آید که تک‌تک افراد جامعه اسلامی، با قرآن انس داشته باشند و سبک زندگی عموم مردم، قرآنی شود. برای رسیدن به این نقطه ارزشمند، لازم است که افراد جامعه، پله‌های انس با قرآن کریم را یک‌به‌یک بالا بروند تا به بالاترین نقطه برسند.
به گزارش ایکنا؛ حجت الاسلام سید محمدعلی جلالی، محقق دینی و عضو جامعه فرهنگی قرآنی عصر، در یادداشتی که به مناسبت رحلت پیامبر اکرم(ص) برای ایکنا ارسال کرده، به بیان راهکار خود برای غربت‌زدایی از قرآن کریم، یادگار گرانقدر پیامبر اکرم(ص)، پرداخته است. متن یادداشت از نظر می‌گذرد؛
«آیا تا الآن به سخت‌ترین کارِ ممکن فکر کرده‌ایم؟ خیلی از ما گمان می‌کنیم که شغل ما و اوضاع زندگی ما، در سخت‌ترین حالت ممکن قرار دارد و کاری که ما انجام می‌دهیم، سخت‌ترین کاری است که یک نفر می‌تواند انجام بدهد. از هم‌وطنانی که در گرمای جنوب کشور، زیر آفتاب داغ و سوزان مشغول انجام کارهای طاقت‌فرسا هستند گرفته؛ تا آن‌هایی که در هوای شرجی‌ای که نفس انسان را بند می‌آورد، در حال عرق ریختن هستند؛ و تا آن‌هایی که در سرمای استخوان‌سوز، می‌لرزند و کار می‌کنند. البته سختیِ کار، همیشه فقط به شرایط آب و هوایی نیست؛ میزان استرس و ظرافت کار و البته مقدار ساعات کاری هم تأثیرگذار است، شرایط روحی و روانی هم تأثیر خودشان را دارند.
سخت‌ترین کار دنیا
اما کارِ هیچ‌کدام از ما، سخت‌ترین کار دنیا نیست! این را می‌شود به‌یقین و با قاطعیت گفت. کافی است این حالت را تصور کنید و ببینید آیا می‌توانید خودتان را جای چنین شخصیتی قرار بدهید یا نه:
فردی که در تمامی شرایط آب و هوایی، بدون محدودیت ساعت و زمان و حتی مکان، خودش را وقف راهنمایی مردم به راهِ راست کرده است و نه‌تنها در مقابل این عمل ـ که البته در سخت‌ترین شرایط هم دست از آن برنمی‌دارد ـ مزد و پاداشی دریافت نمی‌کند؛ بلکه مورد آزار و اذیت جاهلان هم قرار می‌گیرد تا جایی که با سنگ دندانش را می‌شکنند، او را دیوانه و مجنون خطاب می‌کنند، در سر راهش خار و خاشاک و روی سرش خاکستر و شکمبه متعفن گوسفند می‌ریزند و حتی چندین و چند بار، قصدِ جانش را می‌کنند؛ اما با تحمل تمامی این سختی‌ها و رنج‌ها، ذره‌ای در راهنمایی مردم کوتاهی نمی‌کند و از هر چه دارد، می‌گذرد؛ از وقت و زمان و جوانی‌اش گرفته تا مال و اموالش. فردی که زندگی‌اش را وقف کاری کرده که فقط و فقط به نفع مردم است، اما در برابر زحماتش از مردم هیچ پول و مزدی نمی‌گیرد.
کدام‌یک از ما حاضریم که خودمان را جای چنین شخصی قرار بدهیم؟ آیا کارِ چنین شخصی سخت‌تر است، یا کارِ ما که با هر میزان سختی، بالاخره مزد و پاداشی دارد که دلمان را به گرفتنش خوش کرده‌ایم؟ بدون هیچ تعارفی، آیا ما حاضریم که زندگی‌مان را وقف کمک و راهنمایی به دیگران کنیم، بدون آنکه مزدی از آن‌ها بگیریم و حتی توقع تشکر داشته باشیم؟
حضرت محمد(ص) که به توصیف خداوند متعال، هرچه برای مردم باعث ناراحتی باشد، برای او سخت و سنگین است و بر هدایت مردم حریص و مصر است و بر مؤمنین رئوف است و رحیم، همان فردی است که سخت‌ترین کارِ دنیا را انجام می‌داد. شخصیت بزرگواری که دغدغه اصلی‌اش هدایت مردم بود و آن‌قدر در این مسیر آزار و اذیت دید که فرمود هیچ پیامبری به مانند من آزار و اذیت نشد و بدون‌شک سخت‌ترین آزاری که ایشان می‌دید، جهل مردم و گمراهی آنان بود.
درست است که ما در زمان پیامبر اکرم(ص) زندگی نمی‌کنیم؛ اما نوع رفتار امروز ما، می‌تواند نشان‌دهنده موضع ما نسبت به ایشان باشد. از پیامبر گرامی ما، دو یادگار به جا مانده است که آن‌ها را با نام ثقلین می‌شناسیم، قرآن کریم ثقل اکبر و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) ثقل اصغر هستند و ارادت ما به ساحت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از میزان توجه و ارادت ما به این یادگارهای ارزشمند مشخص می‌شود. البته این را فراموش نکنیم که سود و منفعت تمسک و توجه به این دو یادگار نیز به خود ما می‌رسد؛ زیرا این دو، همان کاری را انجام می‌دهند که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در تمام طول زندگی خود انجام می‌داد: راهنمایی و هدایت انسان‌ها به سعادت ابدی.
مهجوریت‌زدایی با سبک زندگی قرآنی
اگر منصفانه نگاه کنیم، می‌بینیم که در طول تاریخ غالب مسلمانان در بهره‌مندی از معارف و آموزه‌های هر دو یادگار پیامبر، به کمترین سطح ممکن اکتفا کرده‌اند و در توجه و تمسک به هر دو، کوتاهی‌های زیادی انجام داده‌اند؛ زیرا نه حق قرآن را آن‌طور که بایسته و شایسته است ادا کرده‌اند و نه اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را. به همین جهت است که در حدیث پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده: «یجِی‌ءُ یوْمَ الْقِیامَةِ ثَلَاثَةٌ یشْکونَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْمُصْحَفُ وَ الْمَسْجِدُ وَ الْعِتْرَة؛ در روز قیامت سه چیز شکایت به خداوند متعال می‌برند: قرآن کریم، مسجد و عترت». خصال شیخ صدوق، جلد 1، صفحه 175
اما بازهم بدون شک غربت معارف قرآن در میان ما بسیار بیشتر از غربت معارف اهل‌بیت(ع) است و اگر نسبت به این کوتاهی بی‌توجه باشیم، جزء آن دسته مسلمانانی قرار می‌گیریم که در آیه 30 سوره فرقان تصریح شده است که در روز قیامت، پیامبر از غربت قرآن در میان آنان شکایت می‌کند و می‌فرماید: «یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورا؛ ای پروردگار! امت من، قرآن را غریب گذاشته‌اند».
اما راهکار از غربت درآوردن قرآن چیست؟ تا امروز، هنرمندان زیادی تلاش کرده‌اند تا در کنار خلق آثار هنری مختلف، در آفرینش آثار هنری قرآنی نیز قدمی بردارند. از خوشنویسی آیات قرآن و نقاشی و طراحی با مضامین قرآنی و تذهیب و نگارگری‌های قرآنی گرفته تا قرائت و ترتیل قرآن با صدای زیبا و حتی آثار هنری خاص و نفیس مانند نوشتن قرآن در ابعاد خیلی کوچک و خیلی بزرگ. اما این تلاش‌های ارزشمند، قدمی بسیار کوچک است و تنها زمانی قرآن از غربت بیرون می‌آید که تک‌تک افراد جامعه اسلامی، با قرآن انس داشته باشند و سبک زندگی عموم مردم، قرآنی شود.
پله‌های انس با قرآن کریم
برای رسیدن به این نقطه ارزشمند، لازم است که افراد جامعه، پله‌های انس با قرآن کریم را یک‌به‌یک بالا بروند تا به بالاترین نقطه برسند. اولین پله، گوش دادن به قرآن کریم است. تمامی ما در طول شبانه‌روز زمان‌های قابل‌توجهی داریم که در آن زمان‌ها کاری جز گوش دادن نمی‌توانیم انجام بدهیم، مثلاً زمانی که در اتوبوس و مترو با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در حد ممکن، لابلای جمعیت ایستاده‌ایم و یک دستمان کیف است و یک دستمان به میله، یا زمانی که در حال پیاده‌روی به سمت محل کار یا مغازه و خانه هستیم، یا وقتی پشت فرمان در حال رانندگی هستیم و زمان‌هایی از این قبیل. در این زمان‌ها، بسیاری افراد وقتشان را به گوش دادن به رادیو، موسیقی و یا مداحی می‌گذرانند؛ اما کمتر کسی هست که از این فرصت برای گوش دادن به تلاوت قرآن استفاده کند.
پله دوم، خواندن قرآن است. برای انجام این کار هم زمان‌های مناسب زیاد است. از زمان‌هایی که در مطب، اداره، بانک و حتی نانوایی منتظر رسیدن نوبت خود نشسته‌ایم، گرفته تا زمانی که در اتوبوس و مترو جایی برای نشستن پیدا می‌کنیم و حتی بین در نماز در مسجد یا نمازخانه محل کار و زمان‌های از این قبیل. در این زمان‌ها خیلی‌ها سرشان گرم شبکه‌های اجتماعی می‌شود و عکس‌ها و فیلم‌ها را بالا و پایین می‌کنند، در حالی می‌شود وارد نرم‌افزار قرآن شد و چندخطی قرآن خواند و حتی آن را آهسته‌آهسته حفظ کرد.
پله سوم، مطالعه و فهم ترجمه آیات قرآن است. قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است و ما فارسی‌زبان هستیم. این یعنی اگر قرار باشد بفهمیم که خداوند در این آیات چه مطالبی را به بنده‌ها گفته است، باید در کنار تلاوت متن نورانی آن، ترجمه آن را هم مطالعه کنیم. طبیعتاً هر چه ترجمه آسان‌تر و روان‌تر باشد، بهتر. این اتفاق هم در زمان‌هایی مشابه پله قبل قابل انجام است و برای همین از آن عبور می‌کنیم.
پله چهارم، تدبر در آیات قرآن است. وقتی در قرآن آیاتی که پیرامون هدف نزول قرآن است را می‌خوانیم، متوجه می‌شویم که یکی از اهداف نزول قرآن، تدبر در آیات و آموزه‌های آن است. البته این مسئله تا زمانی که آشنایی اولیه با آیات قرآن نداشته باشیم، ممکن نیست، به همین دلیل لازم است که ابتدا پله‌های قبلی را طی کرده باشیم. از آنجا که تدبر در قرآن به زمانی نیاز دارد که انسان در آن قدرت تمرکز کردن داشته باشد، باید در شبانه‌روز خود، زمانی هرچند کوتاه برای این امر مهم اختصاص بدهیم. صبح‌ها بعد از نماز صبح و یا شب‌ها پیش از خواب، زمان مناسبی است برای تدبر در آموزه‌های قرآن.
پله پنجم، عمل به آموزه‌های قرآن است. قدم نهایی در انس واقعی با قرآن کریم، عمل است و تا زمانی که این مرحله با موفقیت طی نشود، نمی‌توان توقع داشتن یک جامعه قرآنی را داشت. البته کسی که مسیر انس با قرآن را درست طی کرده باشد و اهل گوش دادن به قرآن، تلاوت آن، مطالعه ترجمه و تدبر در معانی آیات قرآن باشد، به یقین می‌رسد که بهترین روش زندگی، زندگی به سبک قرآن است و تلاش می‌کند تا زندگی‌اش را با خط‌کش قرآن تنظیم کند.
رسیدن به این نقطه ارزشمند، آثار و برکات فراوانی دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد. کافی است به این فکر کنیم که آیا در جامعه‌ای که افراد آن به سبک قرآن زندگی می‌کنند، فقیری به دلیل فقر مجبور به انجام گناه می‌شود؟ آیا زنی برای جلب‌توجه نامحرم، خودنمایی می‌کند؟ آیا مردی چشم و دستش به سمت نامحرم منحرف می‌شود؟ آیا خانواده‌ها به دلایل مختلف که ریشه در الگوگیری از سبک زندگی شیطانی غربی دارد، به نقطه فروپاشی می‌رسند؟ آیا دشمنان این جامعه می‌توانند با تحریم و تهدید، آن‌ها را فلج کنند؟ آیا ناامیدی در این جامعه جایی خواهد داشت؟ و آیا ظهور آخرین امام از نسل پیامبر اکرم(ص) نزدیک نخواهد شد؟ به امید رسیدن این روز شیرین و دوست‌داشتنی.»
انتهای پیام
