ایام پایانی ماه رجب؛ فرصت‌هایی برای بخشیدن و بخشیده شدن
اگر نگاه ما به روز‌های عمرمان که همانند ابر در گذر است، همان نگاه عادی باشد، بهره چندانی در این دنیا شامل حالمان نخواهد شد، اما اگر دقیق و موشکافانه به لحظات زندگی توجه کنیم، تفاوت‌ها مشخص می‌شود. یکی از بافضیلت‌ترین اعمال در ماه رجب استغفار و طلب بخشش از خداوند است.
به گزارش ایکنا، توجه به عالم پیرامون، نکات شگفت انگیزی را در بر دارد که می‌تواند درس بزرگی برای یابنده آن داشته باشد. نعمت‌های الهی، روزها، ماه‌ها و سال‌ها در حال آمدن و رفتن هستند، ولی چون نگاه ما به آن‌ها عادی شده است، بزرگی و عظمت آن‌ها به چشم نمی‌آید. تغییر زاویه دید نسبت به این موارد، بهترین راهکار برای بهره مندی حداکثری از این نعمات است. به عنوان نمونه شاید در نگاه ما کتاب یک شیء عادی به نظر برسد، اما اگر به نسبت این کتاب به یکی از ائمه اطهار (ع) همچون نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه یا در مرتبه‌ای بالاتر به نسبت آن به خداوند (قرآن) توجه شود، از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار می‌شود. نظیر همین مثال در مورد خانه نیز جاری است. خانه‌ای که به خداوند نسبت داده می‌شود (کعبه) مقدس است و محل عبادت خیل مسلمانان می‌باشد؛ بنابراین نگاه دقیق و درک نسبت ها، ارزش و اهمیت برخی از لحظات را دوچندان کرده و افزایش می‌دهد.
یکی از مهمترین نعمت‌هایی که خداوند به ما عطا کرده و غفلت و بی‌توجهی به آن به هیچ عنوان قابل جبران نیست نعمت عمر است. استفاده صحیح و حداکثری از این فرصت کوتاه، شادمانی ولذت همیشگی در سرای دیگر را رقم خواهد زد؛ بنابراین باید از تک تک لحظات عمر خود بهترین استفاده را کرده و توشه خود را برای مسافرت ابدی فراهم کنیم. اگر نگاه ما به روزها و ماه‌های عمرمان که همانند ابر در گذر است همان نگاه همیشگی و عادی باشد، بهره چندانی در این دنیا شامل حالمان نخواهد شد، اما اگر دقیق و موشکافانه به لحظات زندگی توجه کنیم، تفاوت‌ها مشخص می‌شود.
یکی از ماه‌هایی که از عظمت و بزرگی فوق العاده‌ای برخوردار است و انسان مؤمن و زیرک می‌تواند در آن ره صدساله را یک شبه طی کند ماه رجب است. علت بزرگی و عظمت این ماه در روایتی از پیامبراکرم صلی الله علیه و آله بیان شده است: «رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ وَ شَعْبَانُ شَهْرِی وَ رَمَضَانُ شَهْرُ أُمَّتِی؛ [۱] رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است.» اختصاص این ماه به خداوند جایگاه آن را به خوبی مشخص می‌کند. یکی از بافضیلت‌ترین اعمال در ماه رجب استغفار و طلب بخشش از خداوند است. اما چه زیباست که ما این صفت بافضیلت و خداپسندانه را ابتدا در درون خود نهادینه کرده و سپس از خداوند در خواست نماییم.
گذشت و بخشش
ازآن جا که انسان همواره گرفتار کشمکش غرایز حیوانی و تمایلات عالی انسانی خویش است پس به طور طبیعی، دچار خطا و اشتباه شده و لغزش‌هایی از او سر می‌زند. ضرر و زیان ناشی از این لغزش ها، همیشه منحصر به خود انسان نمی‌شود، بلکه در مواردی گریبان دیگران را نیز می‌گیرد و موجودیّت و منافع آنان را به خطر می‌اندازد. اگر در این شرایط تنها راه پیش رو انتقام و کینه توزی باشد، جامعه بشری رو به نابودی خواهد رفت. دین اسلام با پیش بینی این شرایط، بهترین راهکار که همان عفو و بخشش است را معرفی می‌نماید. امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «العفوُ تاجُ المکارِمِِ؛ [۲]گذشت زینت بزرگواری هاست.»
بخشش؛ مقدمه رسیدن به خواسته‌های متعالی
۱) بخشیده شدن: شاید آرزوی هر انسان مؤمنی این باشد که خداوند متعال از گناهان او بگذرد و او را مورد عفو و بخشش خود قرار دهد. رسیدن به این خواسته در گرو بخشش و گذشت این شخص از هم نوعان خویش است. خداوند در قرآن با اشاره به این مطلب می‌فرمایند: «وَلْیَعفُوا وَ لْیَصْفَحوا اَلا تُحِبّون اَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَکُمْ؛ [۳]باید عفو کنند و چشم بپوشند آیا دوست نمى دارید خداوند شما را ببخشد؟»
در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز آمده است: «مَن یَغفِر یَغفِرِ اللّهُ لَهُ وَ مَن یَعفُ یَعفُ اللّهُ عَنهُ؛ [۴]هر کس از خطا‌ها درگذرد، خداوند از او می‌گذرد و هر کس گذشت کند خدا نیز از او گذشت می‌کند.»
۲) طول عمر: رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «مَن کَثُرَ عَفوُهُ مُدَّ فى عُمُرِهِ؛ [۵]هر کس گذشتش زیاد باشد، عمرش طولانى می‌شود.»
زندگی در این دنیای فانی، تنها فرصتی است که انسان می‌تواند با استفاده صحیح از آن بهترین جایگاه را در عالم جاودان برای خود رقم بزند. طول عمر بابرکت از ثمرات بخشش است و خداوند به این بهانه فرصت بیشتری به بندگان خود در دنیا عطا می‌کند.
۳) پاداش فراوان: شاید عملی به ظاهر کوچک در این دنیا، دستگیر ما در عالم آخرت باشد. عالمی که حسابرسی آن دقیق و عالمانه است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام که میزان روز قیامت است می‌فرمایند: «پاداش دو چیز را نمی‌توان سنجید، عفو و عدل.» [۶]
۴) نجات از آتش دوزخ: سهم گین‌ترین عذاب الهی، آتش جهنم است که بیان ویژگی‌های آن نیز رعب آور است. هنگامی که انسان در این دنیا آتش خشم خود را فرو می‌برد و در حالی که توانایی مجازات دیگری را دارد، گذشت می‌کند، خداوند نیز او را مورد رحمت بی منتهای خود قرار می‌دهد. حضرت علی علیه السلام عفو را موجب نجات از عذاب جهنّم دانسته و می‌فرمایند: «گذشت هنگام توانایی، سپری در برابر عذاب خداوند است.» [۷]
۵) ازبین رفتن کینه ها: یکی از آفت‌های درونی که باعث فروپاشی جامعه، خانواده و... می‌شود کینه و نفرت است. این رذیله اخلاقی به اندازه‌ای قدرتمند است که به تنهایی می‌تواند بنیان یک حکومت را متزلزل کرده و باعث فساد آن شود. یکی از راه‌های مبارزه با این شیطان درونی این است که نفس خود را به بخشش و گذشت عادت دهیم. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «از یکدیگر درگذرید تا کینه‌ها از میانتان رخت بربندد.» [۸]
۶) مقدمه‌ای برای اصلاح: زیباترین هدفی که برای یک فرد مؤمن متصور است، اصلاح افراد و در سایه آن اصلاح جامعه است. هدفی که اگر محقق شود، زمینه ساز ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی ارواحنا فداه خواهد شد. رسیدن به این هدف آرمانی در گرو انجام مقدمات آن است. عفو کردن مقدمه اصلاح است، یعنی تا عفو نکنی شرایط برای اصلاح آماده نمی‌شود.
بیاییم از این فرصت طلایی در ماه رجب استفاده کرده و با بخشش دیگران، زمینه را برای بهره مندی هر چه بیشتر از ثمرات این فضیلت اخلاقی در این ماه باعظمت فراهم سازیم.
سیدمحمدجواد سایبان
پی نوشت:
[۱]وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۹۹
[۲]غرر الحکم و درر الکلم، ص ۳۶
[۳]سوره نور، آیه ۲۲
[۴]نهج الفصاحه، ۷۳۴
[۵]اعلام الدین، ص ۳۱۵
[۶]شرح غررالحکم، ج ۴، ص ۱۸۴
[۷]شرح غررالحکم، ج ۱، ص ۳۹۸
[۸]میزان الحکمه، ج ۶، ص ۳۶۷
