خلط میان آموزه‌های راهبردی و تاکتیک‌ها؛ از آسیب‌های مهم وحدت جهان اسلام
استاد و پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی جامعةالمصطفی العالمیه خلط میان آموزه‌های اصیل و فرعی را یکی از آسیب‌های تحقق وحدت دانست و گفت: یکی از اشتباهات در جهان اسلام، خلط میان آموزه‌های راهبردی و تاکتیک‌ها و در نتیجه، مقدم شمردن تاکتیک‌ها بر اهداف و مقاصد کلی اسلام است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام محمدفرقان گوهر، از اساتید و پژوهشگران غیرایرانی المصطفی عصر امروز شنبه 15 آبان‌ماه در نشست علمی «موانع فکری و فرهنگی تحقق وحدت مسلمانان در عصر حاضر» که با همکاری مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، گروه تاریخ تمدن اسلامی و انجمن دانش‌پژوهان تاریخ حوزه علمیه در این مجتمع برگزار شد، با تبیین اهمیت و ضرورت طرح مسئله وحدت با توجه به وضع کنونی جهان اسلام، اظهار کرد: وحدت، مسئله‌ای انسانی، عقلانی و اجتماعی است، نه تعبدی، ایدئولوژیک و فردی. نکته مقابل وحدت، تفرقه و گروه گروه شدن و ستیزههای گروهی است؛ چیزی که امروزه به وضوح در جهان اسلام شاهد هستیم؛ از این رو، لازم است وحدت در سطح کلان مدیریتی و نخبگانی مورد توجه قرار گیرد.
محقق و پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی با اشاره به موانع تحقق وحدت در جهان اسلام، موانع فکری- فرهنگی را به‌عنوان یکی از عوامل مهم برشمرد و افزود: خودحق‌پنداری انحصارگرایانه، یکی از انواع موانع فکری-فرهنگی به شمار می‌رود؛ این نگاه ستیزههای فرقه‌ای به وجود می‌آورد و هر فرقه می‌کوشد در جهان اسلام خود را برترین فرقه جلوه دهد و دیگران را در قعر جهنم به تصویر بکشد. این نگاه بسیاری از بدبینی‌ها را به وجود می‌آورد و تعاملات اجتماعی را به شدت خدشه‌دار می‌سازد.
حجت‌الاسلام گوهر ادامه داد: برتری‌جویی و نگاه‌های قومیتی (عرب و عجم) و ملیتی، سبب می‌شود جهان اسلام به واحد‌های مجزا، استیلاگر و حتی تجاوزگر تبدیل شود که با دخالت قدرت‌های جهانی، علیه یکدیگر به ستیز برخیزند.
استاد حوزه‌علمیه، با بیان اینکه حق باید مستقل از شخصیت‌ها تعریف شود، تصریح کرد: اگر دین حول محور شخصیت‌ها تعریف شود، حتماً نیاز به تقدیس آن‌ها به وجود می‌آید و تلاش می‌شود تطهیر گردند. طیفی دیگر می‌کوشد آن‌ها را برملا سازد، ولی همین مسئله منجر به نزاع می‌شود. لازم است از کلیت تاریخ عبرت بگیریم و جزئیات را به ویژه اگر حل‌ناشدنی باشد، فقط در حد پژوهش در نظر داشته باشیم و بهانه‌ای برای نزاع نسازیم.
سخنران این نشست علمی، خلط میان آموزه‌های اصیل و فرعی را یکی دیگر از آسیب‌های تحقق وحدت دانست و گفت: یکی دیگر از اشتباهات، خلط میان آموزه‌های راهبردی و تاکتیک‌ها و در نتیجه، مقدم شمردن تاکتیک‌ها بر اهداف و مقاصد کلی اسلام است. آنچه موضوعیت دارد، نفرت از ظلم است.
وی ناهماهنگی و اختلاف میان نهاد‌های اجرایی و نهاد‌های دینی را چالش دیگری در این مسیر عنوان کرد و افزود: این چالش پس از سقوط نظام‌های سیاسی- سنتی در جهان اسلام رخ داده است؛ مدارس، علمای دینی و متولیان مذهب راه خود را از نظام اجرایی جدا کردند و از کار‌های عملی و مدیریت جامعه و برقراری نظم و امنیت فاصله گرفتند. از سویی نیز وابسته به گروه‌های مردمی و فرقه‌ای خود شدند و بیشتر منفعت‌های گروهی را در نظر گرفتند. هنگامی که در منافع گروهی تضاد به وجود می‌آید، منجر به ایجاد تفرقه می‌شود.
حجت‌الاسلام گوهر با بیان اینکه منبر و تریبون‌های فرقه‌ای، یکی از موانع جدی بر سر وحدت جمعی است، بیان کرد: در واقع این تریبون‌ها دروغ‌پراکنی می‌کنند. این تریبون‌ها باید ترویج آموزه‌های اخلاقی را هدف قرار دهند، برای اصلاح جمعی به کار گرفته شوند و ضابطه‌های اخلاقی، قوانین تربیتی و آموزشی برای آن‌ها در نظر گرفته شود.
نقش مهم رسانه‌ها در خصوص وحدت
محقق و پژوهشگر تاریخ تمدن اسلامی، در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به موانع سیاسی تحقق وحدت، ابراز کرد: سیاست‌های بسیاری از کشور‌های اسلامی، بر سر منافع فرقه‌ای و گروهی طراحی شده است و گروه‌های دیگر احساس محرومیت و اجحاف می‌کنند. این سیاست باید تغییر کند و از فرقه‌گرایی و قوم‌گرایی به سمت وحدت اسلامی سوق داده شود. از سوی دیگر، غرب و سیاست‌های استیلاجویانه غربی، یکی از موانع جدی وحدت در جهان اسلام است. به همین دلیل، باید آگاه بود و افکار، اندیشه‌ها و سیاست‌های خود را چنان مدیریت کرد که هیچ استیلاگری نتواند از آن سوءاستفاده کند.
وی با اشاره به نقش رسانه‌ها در عملیاتی‌سازی وحدت در جهان اسلام، تصریح کرد: لازم است نقش رسانه‌های اجتماعی را در این زمینه جدی بگیریم، زیرا رسانه‌ها افکار را مدیریت می‌کنند. لازم است سواد رسانه‌ای را بالا ببریم و تحت تأثیر قرار نگیریم.
حجت‌الاسلام گوهر افزود: باید در سطح آکادمیک و حوزوی، نِصابی علمی تشکیل شود که بتواند به کمک ایجاد هماهنگی در جهان اسلام بیاید؛ لذا ضرورت دارد، کادری تربیت شود که آموزه‌های اسلامی را در سطح کلان چنان نظارت کند که همه پژوهش‌های علمی، پروژه‌های تبلیغی و خطابی به جای تفرقه و کینه‌پروری، به سمت وحدت سوق یابند.
وی محور تعیین هر‌گونه نِصابی را قرآن دانست و با تأکید بر بهره‌گیری از احادیث ائمه(ع) در این زمینه، گفت: رویکرد‌های کلان جامعه باید عوض شود، نگرش کلی جامعه باید تغییر کند و از ستیزه، به الفت با یکدیگر تبدیل شود.
استاد حوزه‌علمیه ادامه داد: تنها قرائتی از دین به کار کرامت انسانی می‌آید که گروه‌های اجتماعی، قبایل و شعوب را به یکدیگر نزدیک کند. بر این اساس قرآن کریم بر تعارف و شناخت متقابل تأکید دارد. باید معرفتی پدید آید که منجر به درک یکدیگر و شناختی همدلانه شود، نه برتری‌جویی، فرقه‌گرایی و خودحق‌پنداری جای آن را بگیرد.
حجت‌الاسلام گوهر بر تعریف سود و زیان مشترک بین مسلمانان جهان تأکید کرد و گفت: نباید هر گروهی برای خود منافعی را تعریف کند که در بسیاری از موارد، با منافع جهان اسلام در تقابل و تضاد باشد. این امر با مفهوم امت واحده سازگاری ندارد.
انتهای پیام
