لزوم تقویت مهارت‌های حرفه‌ای در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی گروه‌های پزشکی
رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: توسعه و تقویت آموزش‌ها و مهارت حرفه‌ای در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی در گروه‌های تخصصی و فوق تخصصی پزشکی بسیار ضروری است که می‌تواند در قالب برنامه‌های مدون مطالعاتی دنبال شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم افتتاح کرسی مطالعات زیستی یونسکو و گرامیداشت دومین سال تعیین مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی به عنوان مرکز همکار سازمان بهداشت جهانی و اخلاق زیستی امروز چهارشنبه ۲۲ تیرماه با حضور حجت‌الله ایوبی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران؛ باقر لاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران و محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی در مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی برگزار شد.
در ابتدای این مراسم باقر لاریجانی، مرکز اخلاق پزشکی را افتخاری برای جمهوری اسلامی دانست و اظهار کرد: اخلاق پزشکی دانش و حرفه‌ای میان‌رشته‌ای است که به بررسی مسائل ارزشی و اخلاقی پزشکی همچون رضایت آگاهانه، رازداری، روش‌های نوین باروری، اتانازی، پیوند عضو، مهندسی ژنتیک و ... می‌پردازد. دستیابی به پاسخ‌های روشن و صحیح به این سؤالات، نیاز به مطالعات میان‌رشته‌ای و با مشارکت گروه‌های علمی مختلفی، چون پزشکی، فلسفه، الهیات، حقوق و ... دارد.
رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: بدین منظور، اخلاق پزشکی به رشته‌ای دانشگاهی بدل گشته تا متخصصان در این رشته با توجه به زمینه‌های ملی و فرهنگی هر کشور، رهنمود‌های اخلاقی را در اختیار پزشکان قرار دهند. مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی با همین هدف در سال ۱۳۸۱ و با تصویب شورای عالی دانشگاه علوم پزشکی تهران تأسیس شد. این مرکز در سال ۱۳۸۳ مورد موافقت اصولی و در سال ۱۳۸۵ مورد موافقت قطعی شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قرار گرفت. هدف اساسی این مرکز سامان دادن به پژوهش‌های بنیادی، اپیدمیولوژیک و بالینی در زمینه اخلاق و تاریخ پزشکی، در جهت اصلاح نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور متناسب با فرهنگ و جامعه اسلامی، است لذا در همین راستا اساتید فراوانی به همکاری با این مرکز مشغول شدند.
اجرای بیش از ۵۰ طرح پژوهشی
لاریجانی همچنین آماری از فارغ‌التحصیلان این مرکز ارائه کرد و گفت: خوشبختانه تا به امروز ۲۵ فارغ‌التحصیل داشته‌ایم و اکنون هم ۱۵ دانشجوی تخصصی در رشته «ام. اس» مشغول تحصیل هستند. اجرای بیش از ۵۰ طرح پژوهشی، انتشار نزدیک به ۲۰ عنوان کتاب، انتشار مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی و مجله انگلیسی زبان Journal of Medical Ethics and History of Medicine و ۵ شماره خبرنامه، برگزاری بیش از ۴۰ سمینار و کارگاه آموزشی و ایجاد کتابخانه تخصصی و سایت مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، برگزاری دو کنگره بین‌المللی و سالیانه اخلاق پزشکی ایران در سال ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ و اولین کنگره کشوری اخلاق پزشکی در سال ۱۳۸۹ در تهران و با حضور صاحب‌نظران و اساتید داخلی و خارجی از جمله فعالیت‌های این مرکز است.
رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه این مرکز تاکنون خدمات ارزشمندی در سه زمینه آموزش، تحقیقات و سیاست‌گذاری در زمینه اخلاق پزشکی ارائه کرده است، گفت: کشور ایران امروز در مسئله پیوند یکی از بالاترین رتبه‌ها در میزان پیوند در جهان را دارد که این امر ضرورت توجه به مقوله اخلاق پزشکی را بیش از گذشته نمایان می‌کند. اخلاق پزشکی در ایران از قدیم‌الایام مورد توجه بزرگان علمی کشور بوده است و نباید فراموش کرد ایران برخلاف اکثر کشور‌های جهان مسئله انتهای حیات یا اُتانازی یا هومرگی برخلاف معارف اسلامی می‌داند و خیلی از فقهای تراز اول ما در مورد این موضوع فتوا صادر کرده‌اند.
لاریجانی در ادامه تدوین دایره المعارف پزشکی اسلامی را یکی از کارهای بزرگ در دست اقدام مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانست و اظهار کرد: «سازماندهی و توسعه آموزش تاریخ پزشکی»، «هدایت سمینار‌ها در جنبه‌های مختلف تاریخ پزشکی»، «انتشار کتب، مجلات، بروشورها، نرم‌افزار‌ها و تدوین بانک اطلاعاتی نسخ خطی پزشکی»، «پایه‌ریزی و توسعه تحقیق در زمینه تاریخ علوم پزشکی»، «آشنایی با محققان و مراکز تحقیقاتی در حوزه تاریخ پزشکی و فراهم کردن زمینه مناسب برای پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط»، «جمع‌آوری، سازماندهی و معرفی مدارک تاریخی باارزش، با هدف معرفی تاریخ پرافتخار علوم پزشکی ایران» و «همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی» از جمله هدف‌های این مرکز در حوزه تاریخ پزشکی است.
به گفته رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران «تدوین آیین‌های اخلاق پزشکی»، «بررسی نظریه کرامت انسانی از دیدگاه اخلاق زیستی اسلامی»، «تدوین فرم‌های اختصاصی رضایت‌نامه آگاهانه»، «ارزیابی جنبه‌های اخلاقی برنامه پیوند کلیه در ایران»، «گردآوری اطلاعات طب سنتی ایران»، «تدوین سند جامع اخلاق داروسازی ایران»، «تدوین کد‌های شش‌گانه اخلاق در پژوهش»، «برگزاری دوره MPH با گرایش اخلاق بالینی»، «بازنگری و اصلاح برنامه درسی اخلاق پزشکی دوره پزشکی عمومی»، «کسب مجوز برگزاری دوره MS اخلاق زیستی»، «برگزاری برنامه‌های بازآموزی مدون اخلاق پزشکی برای پزشکان عمومی»، «اجرای صد‌ها سخنرانی و کارگاه در مورد اخلاق در پژوهش در سراسر کشور» از جمله اقدامات تحقق یافته این مرکز است.
لاریجانی در پایان اظهار کرد: اخلاق پزشکی هر چند پیشینه‌ای کهن در ایران دارد، اما طی دهه‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی از حیث دانش و مهارت‌های اخلاقی داشته است. انتظار می‌رود ایجاد کرسی مطالعاتی در این حوزه به توسعه این فعالیت‌ها کمک وافری کند. تصمیم‌گیری در عرصه‌های مختلف مدیریتی، نظارتی، مالی، آموزشی و پژوهشی در نظام سلامت نیازمند اخلاق کاربردی نوین است. به طور مسلم کرسی اخلاق زیستی یونسکو با اهداف ذکر شده در سطح ملی و بین‌الملل، اخلاق کاربردی در صحنه عمل را گسترش خواهد داد.
رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، یافتن راهبرد‌های متناسب با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در قبال چالش‌های پیش رو را نیازمند مشارکت همه جانبه ذی‌نفعان دانست و تصریح کرد: فاصله بین «دانش و نظر» تا «عمل» در خدمات پزشکی، باید با ایجاد حساسیت اخلاقی لازم و نظارت مستمر و مؤثر، کاهش یابد. لازم است این موضوع در تعریف و پیشنهاد پروژه‌های مطالعاتی مد نظر قرار گیرد. توسعه و تقویت آموزش‌ها و مهارت حرفه‌ای در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی در گروه‌های تخصصی و فوق تخصصی پزشکی بسیار ضروری است که می‌تواند در قالب برنامه‌های مدون مطالعاتی دنبال شود.
تمرکز سازمان یونسکو بر سه عنصر علم، آموزش و فرهنگ
حجت‌الله ایوبی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران نیز در این مراسم با بیان این مطلب که سازمان یونسکو ۷۵ سال است که بر سه عنصر علم، آموزش و فرهنگ تمرکز دارد، اظهار کرد: گوهر گمشده امروز بشر، اخلاق است. برای اینکه علم، پیشرفت و توسعه بدون اخلاق نمی‌تواند از بروز جنگ و خشونت بشر جلوگیری کند. بر همین اساس یونسکو با صدور بیانیه‌ها و توصیه‌نامه‌های متعددی به ضرورت استفاده از اخلاق در سه عنصر «علم»، «آموزش» و «فرهنگ» تأکید دارد. ایران قرن‌هاست که کتاب آداب علم‌آموزی را تدریس می‌کند و باید عنوان کرد که تنها جایزه اخلاق علم یونسکو با افتخار به نام حکیم نامی ایران، ابوعلی سینا است.
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران با بیان اینکه مصمم هستیم که کرسی مدنظر جایگاه فرهنگ ایران در یونسکو تثبیت شود، افزود: ما برای کسب کرسی‌های یونسکو تلاش‌های فراوانی انجام دادیم البته باید خاطر نشان کرد که سازمان یونسکو هیچ وقت درگیر مسائل سیاسی نشده و از این بابت سازمان خوشنامی تلقی می‌شود. یکی از افتخارت ایران این است که اولین منشور اخلاق پزشکی توسط دانشگاه جندی‌شاپور تدوین شده است و امید داریم ما به عنوان نماینده ایران در سازمان یونسکو بتوانیم سرمایه ارزشمند ایرانی - اسلامی را به جهانیان معرفی کنیم.
حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این مراسم ضمن ابراز خوشحالی نسبت به کسب کرسی مطالعات زیستی در یونسکو اظهار کرد: ما در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی مفاخر ارزشمندی داریم و وظیفه داریم در راستای هدف رسالت پیامبر اکرم(ص) که همان اتمام مکارم اخلاقی است، این عنصر حیاتی را در بشریت نهادینه کنیم.
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی نیز در این مراسم فن‌های ذاتی و اخلاق را دو بال پزشکی دانست و اظهار کرد: بعد از انقلاب اسلامی یکی از حوزه‌هایی که به خودکفایی مطلق رسیدیم حوزه پزشکی است. انقلاب اسلامی در پرورش نیرو‌های توانمند به خودکفایی مطلق رسیده است، اما هنوز در حوزه اخلاق پزشکی به اندازه فن پزشکی نتوانستیم پیشرفت چشمگیری داشته باشیم. امیدواریم سازمان نظام پزشکی و دانشگاه علوم پزشکی تهران همکاری مستمری در حوزه اخلاق پزشکی داشته باشند.
یادآوری می‌شود، در پایان مراسم نیز با حضور حجت‌الله ایوبی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران؛ باقر لاریجانی، رئیس مرکز تحقیقات اخلاقی و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران و محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی از سند کرسی مطالعات زیستی یونسکو رونمایی شد.
انتهای پیام
