گرسنگی، طعام خدای است در زمین + فیلم

سعید بیابانکی، شاعر و پژوهشگر ادبی در نهمین برنامه چشمه حکمت ایکنا که به مناسبت ماه مبارک رمضان تهیه شده، مبحث جایگاه «روزه» در ادبیات گران‌سنگ عرفانی و معنوی ایران را با ابیاتی از غزلیات حافظ آغاز کرد که:

زان می عشق کز او پخته شود هر خامی

گر چه ماه رمضان است بیاور جامی

روزها رفت که دست من مسکین نگرفت

زلف شمشادقدی ساعد سیم‌اندامی

روزه هرچند که مهمان عزیز است ای دل

صحبتش موهبتی دان و شدن انعامی

وی سپس در ادامه با عرض سلام به مؤمنان روزه‌دار، ابراز امیدواری کرد طاعات و عبادات همگان در ماه صیام و ماه مبارک رمضان موردقبول حضرت حق قرار گرفته باشد و تأکید کرد: در این گفتار قرار است در خصوص «روزه» در ادبیات عرفانی و معرفتی ایران، نکات و گفتاری را با شما قسمت کنیم.

این پژوهشگر ادبیات عرفانی و معنوی فارسی با تأکید بر آنکه مقصود از روزه داشتن شکستِ نَفس است و ظاهر و باطن را از معاصی بازداشتن یادآور شد: در کتاب «کشف‌المحجوب» آمده «حقیقت روزه امساک باشد و کل طریقت، اندرین مضمر است و کمترین درجه اندر روزه گرسنگی است. گرسنگی، طعام خدای است در زمین. و گرسنگی به همه زبان‌ها ستوده است اندر میان خلق شرعاً و عقلاً.»

وی تصریح کرد: غزالی در «کیمیای سعادت» می‌گوید، «بدان که روزه بر سه درجه است. روزه عوام؛ روزه خواص و روزه خاصُ‌الخاص. اما روزه عوام، غایت آن نگاه‌داشتن فرج و بطن است و این کمترین درجات است. و اما روزه خاصُ‌الخاص، بلندترین درجات است و آن، آنست که دل خود را از اندیشه هرچه جز خدای است نگاه دارد و همگی را بدو دهد و از هرچه جز اوست به‌ظاهر و باطن روزه دارد. اما روزه خواص؛ آن بود که جوارح خود را از ناشایست نگاه دارد و بر بطن و فرج اقتصار نکند.»